Το Παγκύπριον Γυμνάσιον, δεν είναι ένα απλό Γυμνάσιο. Είναι ένα από τα σπουδαιότερα και τα πιο εντυπωσιακά επιτεύγματα της Κύπρου. Η ίδρυση του πραγματοποιήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου του 1893, από τον Αρχιεπίσκοπο της Κύπρου. Η αλήθεια είναι πως η ιδέα της ιδρύσεως του κυκλοφόρησε πολλά χρόνια πριν, όμως δεν μπορούσε να πραγματοποιηθεί λόγω οικονομικών προβλημάτων τα οποία αντιμετώπιζαν. Όταν η Κυπριακή Αδελφότητα της Αιγύπτου ενημερώθηκε για αυτό το ζήτημα, ενδιαφέρθηκε αμέσως και ήταν πρόθυμη να βοηθήσει, ώστε να μπορέσει να επιτευχθεί η ίδρυση του. Έτσι, στις 10 Ιουλίου του 1893 είπε στον Αρχιεπίσκοπο Μαυριοκαριώτατον ότι είναι διατεθειμένη να συνεισφέρει παραχωρώντας του 200 αγγλικές λίρες. Στη συνέχεια, ο Φιλολογικός Σύλλογος Αθηνών «Παρνασσός», ζήτησε να βρεθούν τρεις καθηγητές και ένας γυμνασιάρχης, ώστε να ξεκινήσει η λειτουργία του. Πραγματικά, η συνεισφορά της Αδελφότητας ήταν πολύ σπουδαία και συγκινητική, καθώς χάρη σε αυτήν μπόρεσαν να γίνουν τα … «πρώτα βήματα» του Παγκύπριου Γυμνασίου.
Στις 28 Νοεμβρίου του 1893 η Επιτροπή του Γυμνασίου η οποία βρισκόταν υπό την προεδρία του Αρχιεπίσκοπου της Κύπρου αποφάσισε τα εγκαίνια να γίνουν στις 12 Δεκεμβρίου 1893. Έτσι, έγινε γνωστό μέσω των εφημερίδων. Επίσης, έστειλαν τηλεγραφήματα στην Κυπριακή Αδελφότητα της Αιγύπτου, στα πολιτικά και θρησκευτικά σωματεία και στους επίτροπους των σχολείων και της Εκκλησίας.
Το Παγκύπριον Γυμνάσιον λειτουργούσε, όπως όλα τα σύγχρονα σχολεία. Όπως σε όλα τα σχολεία έτσι και σε αυτό, οι μαθητές ήταν υποχρεωμένοι να ακολουθούν μία σειρά από κανονισμούς, ώστε να μπορούσε να επιτευχθεί η ομαλή λειτουργία του σχολείου. Αρχικά, όφειλαν να φορούν την στολή τους στο χώρο του σχολείου αλλά και εκτός, η οποία αποτελούταν από το πηλίκιο, το σήμα του σχολείου και τον αριθμό του μαθητολογίου τους. Επίσης, οι μαθητές ήταν υποχρεωμένοι να προσέχουν και να αντιμετωπίζουν με σεβασμό και ωριμότητα την ακεραιότητα του σχολείου. Επιπλέον, σε καθημερινή βάση έπρεπε να είναι τυπικοί και υπεύθυνοι για την ώρα προέλευσης τους, καθώς έπρεπε να παρευρίσκονται στο σχολείο τουλάχιστον πέντε λεπτά πριν την έναρξη των μαθημάτων.
Σε περίπτωση που οι σχολικοί κανόνες παραβιάζονταν από τους μαθητές, είχαν να αντιμετωπίσουν ποικίλες ποινές. Αρχικά, αν οι παραβάσεις ήταν πιο ήπιες, είχαν να αντιμετωπίσουν ποινές, όπως απαγόρευση από τα διαλείμματα, περιορισμός στην αίθουσα και απομόνωση ή ορθοστασία κατά την παράδοση των μαθημάτων. Σε περίπτωση που οι παραβάσεις ήταν πιο σοβαρές, για τους μαθητές προβλεπόταν προσωρινή αποβολή και περιορισμός στο σπίτι μετά από ενημέρωση των γονέων ή ακόμα και μόνιμη αποβολή από το σχολείο. Όμως εκτός από τους μαθητές προβλέπονταν και για τους καθηγητές ποινές, εάν η συμπεριφορά τους δεν άρμοζε σε ένα μαθητικό περιβάλλον. Το αρχικό στάδιο ήταν να δεχτούν παρατηρήσεις, στη συνέχεια προσωρινή αποκοπή από τα μαθήματα και περικοπή από τον μισθό τους, ακόμη και απόλυση.
Όσον αφορά την ενδυμασία των μαθητών, ήταν υποχρεωμένοι να ακολουθούν έναν κώδικα ενδυματολογίας, ο οποίος για τα αγόρια αποτελούταν από μάλλινο χακί ύφασμα η καπαρντίνα του ίδιου χρώματος. Στο αριστερό μέρος του σάκου υπήρχε ο αριθμός του μαθητολογίου τους με ένα διακριτικό σήμα της τάξης τους. Επίσης, το παντελόνι τους ήταν ίδιο χρώμα με το σάκο τους. Τους ηλιόλουστους καλοκαιρινούς μήνες φορούσαν βαμβακερό χακί μπλουζάκι και καπέλο (πηλίκιο),το οποίο είχε το σύμβολο του Παγκύπριου Γυμνασίου και ήταν υποχρεωτικό να το φορούν και εκτός σχολείου. Επιπλέον, για την φυσική αγωγή, είχαν αθλητική στολή, η οποία αποτελούταν από ένα λευκό βαμβακερό φανελάκι. Όσον αφορά τα κορίτσια, στην καθημερινή στολή τους συμπεριλαμβάνονταν μπλε σκούρα ποδιά και μπλούζα με λευκά μανίκια πάνω στην οποία ήταν κεντημένο το σήμα του σχολείου. Όμως, είχαν και πιο επίσημη στολή η οποία αποτελούνταν από μπλε σκούρα φούστα και λευκό μάλλινο γιλέκο.
Οι καθηγητές, θεωρούσαν επίσης πολύ σημαντικό το κομμάτι της αναψυχής των μαθητών. Γι” αυτόν τον λόγο πήγαιναν αρκετές εκδρομές με εκπαιδευτικό σκοπό. Τις περισσότερες φορές επέλεγαν να επισκέπτονται αρχαία μνημεία. Επιπλέον, τιμούσαν πάντα κάθε Εθνική γιορτή. Στις 30 Ιανουαρίου στη γιορτή των Τριών Ιεραρχών το Παγκύπριον μετά από τα άλλα ελληνικά σχολεία της πόλης τελούσε αυτή τη γιορτή στον ναό του Αγίου Ιωάννου με μία λειτουργία. Σε αυτή τη λειτουργία παρευρίσκονταν οι πάντες, όπως οι επίτροποι, οι δάσκαλοι και οι μαθητές. Στη συνέχεια, μετά τη λειτουργία ο Μαυριοκαριώτατος, ο οποίος ήταν αντιπρόσωπος συνοδευόμενος από τον Ιερό Κλήρο των Επίτροπων, διδασκόντων και μαθητών, τους οδηγούσε στη Μεγάλη αίθουσα του Παγκύπριου Γυμνασίου, όπου ο Γυμνασιάρχης απήγγειλε στους μαθητές και στις μαθήτριες του Παγκύπριου Γυμνασίου εκλεκτά ποιήματα.
Τέλος, ο χώρος του Παγκύπριου Γυμνασίου θυμίζει αρχαιοελληνικό κτήριο το οποίο αποτελείται από κίονες Ιωνικού ρυθμού. Επίσης, είναι μαρμάρινο και στο κέντρο του κτηρίου σε περίοπτη θέση βρίσκεται μια μεγάλη επιγραφή η οποία γράφει με μεγάλα γράμματα: «Παγκύπριον Γυμνάσιον». Όπως καταλαβαίνουμε, το Παγκύπριον Γυμνάσιον έχει μεγάλη και σπουδαία ιστορία. Εικοσιέξι χρόνια μετά από την ίδρυσή του, το 1920, καταστράφηκε από μια πυρκαγιά. Μετά από ένα χρόνο το 1921 ο Ι. Βεργόπουλος συνέβαλε στην ανοικοδόμησή του, δηλαδή στην εκ νέου ανέγερση του κτηρίου. Πραγματικά, είναι πολύ συγκινητικό το γεγονός ότι πάρα την καταστροφή που προκλήθηκε οι ντόπιοι δεν το έβαλαν κάτω. Ήταν τόσο πρόθυμοι και για αυτόν ακριβώς τον λόγο το αποτέλεσμα τούς δικαίωσε. Αυτή η πράξη τους μου προκαλεί θαυμασμό και υπερηφάνεια!
Ειρήνη Μπούμη
