της Γεωργίας Σημαιάκη
Τι είναι το Σέλας;
Το σέλας είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά φαινόμενα της φύσης. Μια φωτεινή καταιγίδα σε λευκές, πράσινες και κόκκινες αποχρώσεις που δημιουργείται από την αλληλεπίδραση ηλεκτρονίων που προέρχονται από τη συνεχή ροή φορτισμένων σωματιδίων που ξέφυγαν από τον Ήλιο, με το μαγνητικό πεδίο της Γης το οποίο στη συνέχεια λαμβάνει τη μορφή στροβίλου λόγω των ηλιακών ανέμων. Το ξέρω ότι μάλλον αυτά σου ακούγονται κινέζικα γι’ αυτό ας πούμε απλά πως πρόκειται για το πιο όμορφο σόου χρωμάτων στον κόσμο!
Πού μπορώ να το δω;
Το Aurora Borealis όπως λέγεται διαφορετικά το σέλας, εμφανίζεται κοντά στους μαγνητικούς πόλους της γης. Αυτό σημαίνει πως, όσο πιο πολύ πλησιάσεις στους πόλους, τόσες πιο πολλές πιθανότητες έχεις για να το δεις. Στην περίπτωση της Ευρώπης, επηρεαζόμαστε από τον Βόρειο (μαγνητικό) Πόλο γι’ αυτό χρειάζεται να πας όσο πιο Βόρεια γίνεται σε χώρες όπως η Ισλανδία, η Φινλανδία, η Σουηδία και η Νορβηγία. Σε περίπτωση που θέλεις να δεις το Νότιο Σέλας ή το Aurora Australis (ναι, υπάρχει και Νότιο Σέλας, δύο πόλους δεν έχει η γη;) τότε θα πρέπει να κατηφορίσεις προς την Ανταρκτική για να κάνεις παρέα στους πιγκουίνους.
Πότε μπορώ να το θαυμάσω;
Αυτόματα συμπεραίνουμε πως δεν μπορεί κανείς μας να προβλέψει το πότε θα εμφανιστεί, ούτε το πόσο θα διαρκέσει. Η αλήθεια είναι πως οι καλύτερες προβλέψεις γίνονται μόλις 2-3 ώρες πριν αρχίσει ο χορός των χρωμάτων. Η δημιουργία του εξαρτάται κατά πολύ από το την ηλιακή δραστηριότητα. Κάθε 11 περίπου χρόνια, ο ήλιος περνά από μια ενεργή περίοδο με πολλές ηλιακές κηλίδες να εμφανίζονται στην επιφάνειά του. Όταν φθάνει το ηλιακό μέγιστο του 11-ετούς κύκλου είναι η περίοδος κατά την οποία μπορείς να δεις το σέλας πιο έντονα. Το 2024-2025 το Βόρειο Σέλας θα βρίσκεται στην κορύφωση του.
Πρώτος επιστημονικά παρατηρητής του φαινομένου φέρεται ο Αριστοτέλης.
Τι συμβαίνει λίγο πριν τελειώσει το Σέλας ;
Προς το τέλος της διάρκειας του φαινομένου που φθάνει και τις 6 ώρες μπορεί να παρατηρηθεί, αν και όχι πάντα, το «στέμμα του Σέλαος» (coronaaurora). Από το κέντρο του ουράνιου θόλου εμφανίζεται αιφνίδια ένα κυκλικό φως σαν στεφάνι από την περιφέρεια του οποίου εκτείνονται κάθετες λευκές ακτίνες προς το έδαφος δημιουργώντας την εντύπωση ενός γιγάντιου φωτεινού στέμματος και που στρέφεται με ταχύτητα, με ενδιάμεσες αιφνίδιες στάσεις. Αυτό το χαρακτηριστικό φαινόμενο διαρκεί από μόλις λίγα δευτερόλεπτα μέχρι μισό λεπτό της ώρας και στη συνέχεια εξαφανίζεται.
Στους μύθους
Στη λαογραφία των βόρειων λαών, το Σέλας έχει συνδεθεί με υπερβατικές ερμηνείες.
- Στις 27 Σεπτεμβρίου 1732 ο Anders Celsius σημείωσε στο ημερολόγιό του πως το Βόρειο Σέλας ήταν τεράστια φωτιά που κατά τις πεποιθήσεις της εποχής προερχόταν από ηφαίστεια που υπάρχουν στον Βόρειο Πόλο, από τον Θεό, για να ζεσταίνονται οι άνθρωποι.
- Οι Σουηδοί πίστευαν πως ήταν αντανακλάσεις από τις δάδες που κρατούσαν οι Λάπωνες ψάχνοντας τους ταράνδους τους.
- Οι Φινλανδοί ότι ήταν Άγγελοι Κυρίου που κυνηγούσαν τους δαίμονες.
- Οι Λάπωνες έκρυβαν γυναίκες και παιδιά, σταμάταγαν τα έλκηθρα και μάζευαν τα κουδούνια για να μη γίνουν αντιληπτοί από το Σέλας και τους πάρει.
- Οι Εσκιμώοι πίστευαν πως είναι οι ψυχές των νεκρών που αναζητούν τους δικούς τους. Έτσι κατά τη διάρκεια του φαινομένου ούτε μιλούσαν ούτε σφύριζαν φοβούμενοι μη κατέβει το Σέλας χαμηλά και τους αρπάξει αναγνωρίζοντάς τους από τη φωνή.
- Αλλά και οι Ινδιάνοι της Αμερικής πίστευαν πως το Βόρειο Σέλας ήταν οι τεράστιες φωτιές που άναβαν τα ουράνια δαιμόνια όταν μαγείρευαν φάλαινες για να φάνε!
- Κατά τον Μεσαίωνα, από την εκκλησιαστική τότε εξουσία, το φαινόμενο αποδίδονταν ως προμήνυμα μεγάλου κακού. Πολλές γκραβούρες της εποχής παρουσιάζουν το Σέλας ως θηρίο της κόλασης με στόχο την καταστροφή.
Πηγές :
