της Δέσποινας Ξένου
Όλοι έχουμε περάσει από την αρχαία αγορά στο κέντρο της Αθήνας, αλλά οι περισσότεροι ποτέ δεν έχουμε προσέξει πως εκεί βρίσκεται ο παλαιότερος μετεωρολογικός σταθμός του κόσμου. Βρίσκεται στους βόρειους πρόποδες της Ακρόπολης, στον χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς στην Πλάκα.
Το υπέροχο μνημείο κατασκεύασε ο Έλληνας αστρονόμος Ανδρόνικος από την Κύρρο της Μακεδονίας το πρώτο μισό του 1ου αιώνα π. Χ. Τον ακριβή λόγο κατασκευής του μέσα στο χώρο της ρωμαϊκής αγοράς δεν τον γνωρίζουμε. Οι μελετητές ωστόσο θεωρούν πως ήταν ένα είδος μετεωρολογικού σταθμού της εποχής, που παράλληλα υπολόγιζε και την ώρα.
Το Ωρολόγιο του Κυρρήστου ή Πύργος των Ανέμων ή Αέρηδες, όπως είναι σήμερα γνωστό, είναι ένας οκταγωνικός πύργος 13.5 μέτρων, κατασκευασμένος από πεντελικό μάρμαρο και στις οκτώ πλευρές του είναι σκαλισμένες οι προσωποποιήσεις των 8 ανέμων.
Βορρέας για τον βορρά, Καικίας για τον βορειοανατολικό, Απηλιώτης για τον ανατολικό, Εύρος για τον νοτιοανατολικό, Νότος για τον νότιο, Λιψ (Λίβας) για τον νοτιοδυτικό, Ζέφυρος για τον δυτικό και Σκίρων για τον βορειοδυτικό. Κάτω από τους ανέμους, ήταν μάλλον τοποθετημένα τα ηλιακά ρολόγια του μνημείου.
Λειτουργούσε σαν ανεμοδείκτης και ηλιακό ρολόι ταυτόχρονα. Ανάλογα με τον άνεμο που φυσούσε, ο χάλκινος ανεμοδείκτης της κεραμοσκέπαστης στέγης του, έδειχνε μία από τις προσωποποιήσεις. Σήμερα ο ανεμοδείκτης σε μορφή Τρίτωνα δεν υπάρχει πια.
Λειτουργούσε επίσης και σαν ωρομετρικός σταθμός. Για τον υπολογισμό της ώρας σε ανήλιες ημέρες υπήρχε μέσα στο κτίσμα ιδιαίτερη εγκατάσταση υδραυλικού ρολογιού.
Διάφοροι επιστήμονες έχουν καταλήξει για το πως λειτουργούσε το υδραυλικό ρολόι. Υπήρχαν δυο δεξαμενές, η μία ψηλότερα από την άλλη. Το νερό από την πηγή της “Κλεψύδρας” στην Ακρόπολη, έφθανε στην επάνω δεξαμενή και από εκεί στην κάτω, όπου υπήρχε πλωτήρας συνδεδεμένος με μία λεπτή μπρούτζινη αλυσίδα .
Όταν ανέβαινε με τη στάθμη του νερού, κινούσε την αλυσίδα, η οποία με τη σειρά της περιέστρεφε το μηχανισμό του ρολογιού που βρισκόταν στο κέντρο του πύργου. Κάθε 24 ώρες άδειαζαν τη μικρή δεξαμενή και αυτό ισοδυναμούσε με κούρδισμα του ρολογιού.
Τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους μετατράπηκε σε παλαιοχριστιανική εκκλησία ή σε βαπτιστήριο γειτονικής εκκλησίας, ενώ στο περιβάλλοντα χώρο δημιουργήθηκε νεκροταφείο.
Τον 18ο αιώνα, μετά την αποχώρηση του Βενετού Μοροζίνι και την ανακατάληψη της πόλης από τους Τούρκους μετετράπη σε τεκέ (τόπο προσευχής) των Δερβίσηδων, του Τάγματος των Μεβλεβήδων και ονομαζόταν τεκές του Μπραΐμη.
Μέχρι το 1828, έμεινε στα χέρια των Δερβίσηδων. Θεωρούσαν το τόπο ιερό για αυτό και τον προστάτεψαν από τις αρπακτικές διαθέσεις του Έλγιν.
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας, ο πύργος παρέμεινε αχρησιμοποίητος. Ο λαός πίστευε ότι ήταν ναός αφιερωμένος στον θεό Αίολο, για αυτό ονόμασαν και την κοντινή οδό Αιόλου.
Μόλις το 1843 έγινε χώρος φύλαξης αρχαιοτήτων και μερικά χρόνια αργότερα ξεκίνησε η αναστήλωση όλης της περιοχής. Τα σύγχρονα σωστικά έργα ολοκληρώθηκαν το 2016.
Οπότε την επόμενη φορά που θα κάνετε μια βόλτα στο κέντρο της Αθήνα, θα σας συμβούλευα να παρατηρήσετε αυτό το εντυπωσιακό για τα δεδομένα της εποχής του κτήριο.
Πηγές:
- Wikipedia
- mixanitouxronou.gr
