Συνέντευξη με την Κωδωνά Ελευθερία, σύμβουλο σχολικής ζωής του 4ου Γυμνασίου Κοζάνης, με αφορμή την Πανελλήνια Ημέρα κατά της σχολικής βίας

Κυρία Κωδωνά, τη φετινή σχολική χρονιά αναλάβατε τον ρόλο της συμβούλου σχολικής ζωής. Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για τον ρόλο, τα καθήκοντα σας που προβλέπονται για αυτή τη θέση σας, έτσι ώστε και εμείς οι μαθητές να ενημερωθούμε;

Καταρχάς να αναφέρουμε πως ο ρόλος αυτός έχει εισαχθεί στα σχολεία μας μόλις πριν 3 χρόνια, το 2020 (σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.4692/2020 αρθρ. 38 και την Υ.Α 129431/ΓΔ4/28-9-2020 στο ΦΕΚ 4183/28-9-2020) και για το σχολικό έτος 2022-2023 ορίσθηκα ως Σύμβουλος Σχολικής Ζωής μαζί με τη Διευθύντρια του σχολείου την κα. Κρανιώτη Άννα.

Με βάση το ΦΕΚ το έργο του Συμβούλου Σχολικής Ζωής καθορίζεται ως εξής:

Ο Σύμβουλος Σχολικής Ζωής συμβουλεύει, καθοδηγεί και ενημερώνει μαθητές, γονείς και κηδεμόνες σε θέματα παιδαγωγικής αντιμετώπισης ζητημάτων σε τομείς που απασχολούν τη σχολική μονάδα, όπως ενδεικτικά, η διαχείριση κρίσεων και πρόληψη ακραίων συμπεριφορών, μαθησιακές δυσκολίες, συμπερίληψη και ενσωμάτωση, μαθητές με ιδιαίτερες δυνατότητες, κλίσεις και ταλέντα, μετάβαση σε άλλες βαθμίδες, σχολική κινητικότητα, συμβουλευτική και ομάδες γονέων και παράλληλα συμβάλλει στην καλλιέργεια σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας.

Ο Σύμβουλος Σχολικής Ζωής βρίσκεται σε άμεση και διαρκή επικοινωνία με τους μαθητές ευθύνης του, τον Σύλλογο διδασκόντων και λοιπό εκπαιδευτικό προσωπικό, όπως επίσης τους γονείς και κηδεμόνες. Ενεργεί όποτε αυτό του ζητηθεί, αλλά και με δική του πρωτοβουλία, εφόσον υποπέσει στην αντίληψή του κατάσταση, η οποία χρήζει ιδιαίτερης αντιμετώπισης. Στο πλαίσιο επιτέλεσης του έργου του, συνεργάζεται με τις υποστηρικτικές δομές και δύναται να ζητήσει τη συνδρομή τους για την αντιμετώπιση μεμονωμένων περιστατικών ή ειδικών περιπτώσεων, όπως και να παραπέμψει τον χειρισμό τους αρμοδίως σε αυτές ή στον σύλλογο διδασκόντων, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους.

Πώς νιώθετε που βρίσκεστε σ’ αυτήν τη θέση;

Ο ρόλος αυτός μου δόθηκε από τον Σύλλογο των εκπαιδευτικών του σχολείου μας κατά τη διάρκεια μίας συνεδρίασης αυθόρμητα μεν, αλλά πολύ στοχευμένα τελικά. Μόλις άκουσα τον τίτλο ένιωσα πως πρέπει να αναλάβω. Θεωρώ άλλωστε πως  απαιτεί μία σχέση αγάπης και εμπιστοσύνης με τα παιδιά που ούτως ή άλλως προσπαθούσα να καλλιεργήσω μαζί τους ήδη από πέρυσι που βρισκόμουν στο ίδιο σχολείο.

Θεωρείτε ότι είναι δύσκολη και υπεύθυνη δουλειά;

Είναι αγάπη. Είναι ενσυναίσθηση, είναι αντίληψη, είναι τα μάτια , η καρδιά και το μυαλό συνεχώς ανοικτά. Είναι ένα συνεχές δόσιμο ψυχής. Νιώθω μεγάλη ευθύνη απέναντι σε μικρά πλάσματα που είναι σε ένα υπέροχο, κομβικό σημείο της ζωής τους που καλούνται μέσω της περίεργης συνθήκης που λέγεται εφηβεία, να περάσουν από την παιδική στην ενήλικη ζωή. Θέλω να νιώθουν το σχολείο ως ένα ασφαλές πλαίσιο δημιουργίας και ελευθερίας. Χρειάζεται γνώσεις και συνεχείς επιμορφώσεις στα νέα δεδομένα και πληθώρα άλλων δεξιοτήτων. Συνεπώς είναι ένας ρόλος που πρέπει να χαρακτηρίζεται αν μη τι άλλο από υπευθυνότητα. Δύσκολος ρόλος; Απαιτητικός σίγουρα.

Επειδή 6 Μαρτίου είναι η πανελλήνια ημέρα κατά της σχολικής βίας και από την ενημέρωση που μας κάνατε προκύπτει ότι μία από τις αρμοδιότητές σας είναι η διαχείριση κρίσεων αλλά και η πρόληψη αντικοινωνικών συμπεριφορών, θα μπορούσατε να μας δώσετε κάποιες συμβουλές για το πώς θα ήταν καλό εμείς οι μαθητές να αντιμετωπίζουμε τέτοια φαινόμενα; Τι θα μας προτείνατε, δηλαδή, να κάνουμε εάν γνωρίζαμε πως κάποιος συμμαθητής/τρια μας είναι θύμα σχολικού εκφοβισμού / bullying;

Κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου βίας ή σχολικού εκφοβισμού υπάρχουν τρείς (3) διακριτοί ρόλοι, αυτού/ής που ασκεί τη βία/σχολικό εκφοβισμό (τον/την αποκαλούμε θύτη), αυτόν/ή που δέχεται τη βία/εκφοβισμό (θύμα) και τα άτομα που παρακολουθούν/παρατηρούν το συμβάν (θεατές). Οι απλοί παρατηρητές του βίαιου περιστατικού, ενδυναμώνουν με την αδιαφορία τους το θύτη, καθώς η αδυναμία ή απροθυμία τους να κάνουν κάτι, ερμηνεύεται ως συγκατάθεση για τη συνέχιση της επιθετικότητας. Αλλά και όσοι παρότι ανήκουν στην παρέα του θύτη δείχνουν όμως να διασκεδάζουν με ό,τι γίνεται, επίσης τον ενδυναμώνουν με τη στάση τους. Κατά τη γνώμη μου οι θεατές-παρατηρητές τέτοιων περιστατικών έχουν τον σπουδαιότερο ρόλο για την έκβαση αυτού του γεγονότος. Τι κάνουν συνήθως;  Παίρνουν το μέρος του θύτη, νοιώθοντας έτσι και αυτοί δυνατοί.  Τον θαυμάζουν ή τον φοβούνται. Διασκεδάζουν, γελάνε ενθαρρύνοντας τελικά τη βία. Νομίζουν ότι το να αναφέρεις το περιστατικό είναι ‘κάρφωμα’.   Δεν πιστεύουν ότι με το να το πεις κάπου θα αλλάξει κάτι, ενώ συνήθως νοιώθουν τύψεις και ανημπόρια.

Τι είναι καλό να κάνουν σε ένα εκτυλισσόμενο επεισόδιο βίας; Εάν κρίνουν πως είναι ασφαλές, απορρίπτουν τη βία και παρεμβαίνουν για να τη σταματήσουν, ενώ ταυτόχρονα κάποιος αναλαμβάνει να ειδοποιήσει κάποιον εκπαιδευτικό. Υποστηρίζουν το θύμα, το βοηθούν ή προσπαθούν να το βοηθήσουν μέχρι να επέμβει εκπαιδευτικός.  Αναφέρουν το περιστατικό στον εκπαιδευτικό και ενθαρρύνουν το θύμα να κάνει το ίδιο. Δείχνουν ενσυναίσθηση και να αναλαμβάνουν την ηθική ευθύνη τους για αλληλεγγύη και αλληλοσεβασμό.

 Τις προηγούμενες εβδομάδες παρακολούθησα δύο (2) φορές το ίδιο σεμινάριο για τη σχολική βία και τον εκφοβισμό από την εξαιρετικά καταρτισμένη κα. Καραβόλτσου (https://athinakaravoltsou.com/) που αναφέρει και στο εγχειρίδιο που μας απέστειλε ακριβώς αυτές τις οδηγίες. Μάλιστα επικοινώνησα μαζί της για να επιβεβαιώσω την ορθότητα της απάντησής μου σε αυτό σας το ερώτημα και η ακριβής της απάντηση εστιάζοντας στον εκφοβισμό ήταν η ακόλουθη: <<Να υποστηρίξουν ηθικά, ψυχολογικά και πρακτικά το ίδιο το θύμα, να αναφέρουν τον εκφοβισμό στους εκπαιδευτικούς, αλλά και να απορρίψουν τη συμπεριφορά του θύτη (όχι τον ίδιο το θύτη) μιλώντας στον ίδιο, δείχνοντας ότι δεν «αγοράζουν» τη μαγκιά που «πουλάει»>>.

 Υπάρχουν πολλά παιδιά στο σχολείο μας που ζήτησαν τη βοήθειά σας ή έχουν την ανάγκη σας;

Το 4ο Ημερήσιο Γυμνάσιο Κοζάνης είναι ένα πολυπληθές σχολείο με 300 μαθητές, με μία εξαιρετικά επιτυχημένη διεύθυνση – υποδιεύθυνση και έναν αξιόλογο σύλλογο διδασκόντων. Και μόνο όμως ο αριθμός των μαθητών μας αντιλαμβάνεστε πως φανερώνει πληθώρα δυσκολομένων παιδιών, πολυδιάστατα και πολυεπίπεδα. Κι επειδή προσωπικός μου στόχος είναι όλα μα όλα τα παιδιά μας να νιώθουν χαρά και ασφάλεια όσο τουλάχιστον είναι στο χώρο του σχολείου, συζητώ σε κάθε διάλειμμα και κενή μου ώρα με μαθητές και γονείς. Πολλές φορές η ανάγκη τους είναι απλώς να ακουστούν, να ακούσει κάποιος πραγματικά αυτό που έχουν να πουν χωρίς να ζητούν λύσεις ή συμβουλές. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που χρήζουν παρέμβασης κι εκεί προσπαθώ πραγματικά να κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ τηρώντας οδηγίες, πρωτόκολλα, με γνώμονα πάντα την αγάπη και βοηθό την ενσυναίσθηση.

Για ποιους λόγους πιστεύετε πως ένα παιδί μπορεί να γίνεται θύτης ή θύμα σχολικού εκφοβισμού;

Οι θύτες είναι συνήθως δυναμικά άτομα που επιδιώκουν με την επιθετική τους συμπεριφορά να τραβήξουν την προσοχή και για διάφορους λόγους (οικογενειακούς, κοινωνικούς, κλπ) προτιμούν να το πετύχουν με αρνητικό τρόπο, προκαλώντας βλάβη, σωματική ή συναισθηματική στους άλλους. Συχνά μάλιστα είναι δημοφιλείς στην πλειοψηφία των συμμαθητών τους. Οι μαθητές – θύτες έχουν συνήθως τα εξής χαρακτηριστικά:  Έντονη, εξωστρεφής, παρορμητική προσωπικότητα,  μή ανοχή στη διαφορετικότητα, είναι χειριστικοί, με έλλειψη ενσυναίσθησης, έχουν υψηλή αυτοπεποίθηση με υπερβολικά θετική αυτοεικόνα που δε στηρίζεται στην πραγματικότητα.

Οι μαθητές – θύματα τώρα είναι συνήθως ανασφαλή, αγχώδη, μοναχικά άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση (παθητικά θύματα), μπορεί να είναι όμως και  «Προκλητικά» θύματα καθώς πρόκειται για αντιδραστικά, αδέξια, αυθόρμητα, συχνά υπερκινητικά και με δυσκολία συγκέντρωσης παιδιά. Μαθητές θύματα φυσικά μπορούν να γίνουν άτομα που ανήκουν σε μειοψηφική ομάδα λόγω εθνότητας, θρησκεύματος, αναπηρίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, σωματικής εμφάνισης, παχυσαρκίας, οτιδήποτε μπορεί να φαντάζει διαφορετικό από τον μέσο όρο των μαθητών.

Σας ευχαριστούμε πολύ για τον χρόνο σας και την ενημέρωση που μας κάνατε για ένα θέμα που μας αφορά άμεσα!

Κωδωνά Ελευθερία: Εγώ σας ευχαριστώ για το ενδιαφέρον σας να ενημερωθείτε για το ρόλο μου ως σύμβουλο σχολικής ζωής αλλά κυρίως την ευαισθητοποίησή σας για το θέμα του σχολικού εκφοβισμού! Πάντα στη διάθεσή σας!

Τη συνέντευξη πήραν οι μαθήτριες Αλιάδα Παναγιώτα Γ1, Αποστολοπούλου Κατερίνα Γ1 και Ιωαννίδου Ελένη Γ2