11η Οκτωβρίου του 1912 στην Κοζάνη….

Για εμάς αυτή η ημέρα είναι μια ημέρα χαράς υπερηφάνειας και παρέλασης για τους μαθητές. Όμως γνωρίζουμε όλοι τι πραγματικά γιορτάζουμε την 11η Οκτωβρίου;

Το απόγευμα της Πέμπτης 11η Οκτωβρίου 1912 ήταν τελείως ξεχωριστό κι αλλιώτικο για την Κοζάνη. Από μέρες οι κάτοικοι είχαν ένα θαυμάσιο προαίσθημα για κάτι ευχάριστο και μοναδικό, κάτι που το περίμεναν γενιές και γενιές για χρόνια. Οι κανονιοβολισμοί από το Σαραντάπορο, που έφταναν στα αυτιά τους σαν χαρούμενη μουσική, είχαν πριν λίγο καταλαγιάσει, σημάδι πως κάτι καλό θα ακολουθούσε. Μια αναστάτωση και μια προσμονή επικρατούσε παντού. Και πράγματι, σε λίγο, στις τέσσερις το απόγευμα, η χαρμόσυνη είδηση έφτασε και γέμισε χαρά τους Κοζανίτες, που ξεχύθηκαν στους δρόμους πανηγυρίζοντας. Το όνειρο εκατοντάδων χρόνων έγινε επιτέλους πραγματικότητα. Απελευθέρωση! Ο ελληνικός στρατός έμπαινε στην πόλη θριαμβευτής.

Στιγμιότυπα από την απελευθέρωση όπως τα διηγηθήκαν αυτοί που τα έζησαν….

Ο πρώτος Έλληνας στρατιώτης, ένας ιππέας, έφθασε στην Κοζάνη, το απόγευμα της 11/10/1912. Στο σημείο που διασταυρώνεται η οδός 11ης Οκτωβρίου με το σημερινό δρόμο Δημητρίου Παγούνη, ανάμεσα στον κόσμο, περιμένει και μια Κοζανίτισσα νοικοκυρά. Είναι η Στεργιανή Θ. Χασάπη, που κατοικούσε εκεί κοντά. Κρατά κάτι στα χέρια της. Μόλις βλέπει τον Έλληνα φαντάρο, τον πλησιάζει, τον σταματά και τον τυλίγει με την Ελληνική Σημαία που κρατούσε. Δακρυσμένος και με τη Σημαία στους ώμους του, o ελευθερωτής ακολούθησε το δρόμο για τον προορισμό του στο κέντρο της πόλης. Το φέσι είναι κάτι που οι Κοζανίτες ανέχονταν υποχρεωτικά. Έτσι μόλις έφθασε ο Ελληνικός Στρατός και ποδοπατήθηκαν τα φέσια, ο καθένας φόρεσε στο κεφάλι του ό,τι ήταν δυνατόν να βρει, αρκεί να ήταν κάτι Ελληνικό. Ο Θωμάς Δαβόρας φορούσε την ημέρα της απελευθερώσης, ένα παιδικό ναυτικό καπέλο, επάνω στο οποίο ήταν γραμμένη η λέξη ΑΒΕΡΩΦ. Έξω από το εμπορικό κατάστημα του Νικολάου Κωνσταντίνου, μαζί με το πλήθος που ενθουσιασμένο υποδέχεται τον Ελληνικό Στρατό, βρίσκεται και η προχωρημένης ηλικίας Ευαγγελία Λ. Τσιτσελίκη, μητέρα των δικηγόρων Κώστα και Γιάννη Τσιτσελίκη. Είναι ντυμένη με την ενδυμασία της εποχής, ντόπια φορέματα και στο κεφάλι το φέσι. Ένας στρατιώτης βγαίνει από τη γραμμή του, την πλησιάζει, την αγκαλιάζει και της λέει: «Πολλά χιλιόμετρα έκανα, να έλθω ως εδώ. Ξέρεις γιατί; Για να μη φοράς αυτό στο κεφάλι σου». Βγάζει το φέσι από το κεφάλι της Κοζανίτισσας και της το δίνει στο χέρι. Στο σπίτι της ηλικιωμένης Βασιλικής Δ. Δελιβάνη (70 ετών) έχουν συγκεντρωθεί συγγενικά της πρόσωπα. Πήγαν να την επισκεφθούν, να την συγχαρούν για τη λευτεριά. Όταν άκουσε να συζητούν και να λεν ότι τα φέσια ανήκουν στο παρελθόν η σπιτονοικοκυρά σηκώθηκε και κατευθύνθηκε στο κελάρι του σπιτιού. Σε ένα ντουλάπι είχε φυλαγμένες τέσσερις ρεμπούπλικες. Είχε γιους που έλειπαν στο εξωτερικό, όταν ερχόταν στην Κοζάνη, φορούσαν καπέλα ευρωπαϊκά και όταν έφευγαν υποχρεωτικά φορούσαν φέσι. Εκείνη την εποχή κανένας δεν κυκλοφορούσε ασκεπής. Η μητέρα τους φύλαγε τα καπέλα που άφηναν. Τώρα τα μοίρασε στους συγγενείς της. Όταν ο γιος της Νικόλας ήλθε στο σπίτι και πήγε στο ντουλάπι δεν βρήκε καπέλο για τον εαυτό του. Στον ενθουσιασμό της η μητέρα τον είχε ξεχάσει!…

Γράφει η Αναστασία Φασίδου Γ4

Πηγές

https://efkozani.gr/11-oktovriou-1912-apeleftherosi-tis-kozanis/

https://xronos-kozanis.gr/o-eortasmos-tis-11is-oktovriou-stin-kozani-plousio-fotoreportaz/