Συνέντευξη: Μιχαέλα Φαϊτατζόγλου
Φωτογραφίες: Μάριος Κλάδος
Κύπριοι δύο διαφορετικών γενιών που ζουν στη Θεσσαλονίκη μιλούν στο “Άλμα” για το χθες, το σήμερα και το αύριο της Μεγαλονήσου και τους ισχυρούς δεσμούς των Κυπρίων με τους Ελλαδίτες.
Ο κ. Κυριάκος Χρίστου γεννήθηκε το 1948 στον Άγιο Γεώργιο Σολέας της επαρχίας Λευκωσίας στην Κύπρο. Μετά την τουρκική εισβολή του 1974, το χωριό βρίσκεται εντός της Νεκρής Ζώνης. Ο καθηγητής για πολλά χρόνια σε σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στη Μακεδονία και συγγραφέας του βιβλίου “Ημερολογιακοί Κύκλοι της ζωής μου”, μιλάει στο “Άλμα” για τα χρόνια που οι δύο λαοί στην Κύπρο ζούσαν αρμονικά, για τις ημέρες της εισβολής που αναγκάστηκε αντί για γαμπρός να ντυθεί φαντάρος και για τα δύσκολα πρώτα χρόνια στη νέα του πατρίδα, τη Θεσσαλονίκη. Στη διάρκεια της συνομιλίας μας διακόψαμε αρκετές φορές γιατί οι μνήμες πλημμύριζαν με δάκρυα τα μάτια…
-Ποιες ήταν οι σχέσεις Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων πριν την εισβολή;
-Επειδή κατάγομαι από μεικτό χωριό, που σημαίνει ότι το χωριό μου είχε λίγους Τούρκους και Έλληνες κατοίκους ανακατεμένους την εποχή εκείνη, οι σχέσεις μας πριν από την εισβολή ήταν εξαιρετικά φιλικές και χωρίς καθόλου διαφορές. Όμως το 1963 ίδρυσαν οι Τουρκοκύπριοι μια επαναστατική οργάνωση για να δημιουργήσουν στην Κύπρο δική τους δύναμη διακυβέρνησης, αφού μας εγκατέλειψαν οι Άγγλοι, οι οποίοι μας κατείχαν από το 1878 και θέλοντας να υποστηριχθούν και από τους Άγγλους, δημιούργησαν μία επαναστατική ένοπλη οργάνωση και έτσι πήγαν αυτοί στα σπίτια τους και κλειστήκαμε και εμείς στα δικά μας και διαχωρίστηκε πλήρως ο ελληνικός πληθυσμός από τον τουρκικό.
-Τί θυμάστε περισσότερο με νοσταλγία από την εποχή πριν την τουρκική εισβολή;
-Ε, σίγουρα το χωριό…τους κήπους μας, τα σπίτια μας… Όλα όσα εγκαταλείψαμε… Το σχολείο μου…
-Τι άλλαξε στη ζωή των κατοίκων του νησιού λίγο πριν και μετά την εισβολή;
-Μετά την εγκατάλειψη του νησιού από τους Άγγλους το 1960 σε ελληνική διοίκηση -γιατί τότε έγιναν κάποιες συμφωνίες, υπήρχε κυπριακή διοίκηση εξολοκλήρου, την οποία όμως αμφισβητούσαν οι Τούρκοι και συνέχιζαν να απομακρύνονται από τα δικά μας μέρη- υπήρχε μία φοβερή πρόοδος στο νησί. Άρχισε να γίνεται η εγκατάσταση του ηλεκτρικού δικτύου, που δεν υπήρχε έως τότε, οδικού δικτύου που συνέδεε τις πόλεις, μεγάλωσαν τα λιμάνια, άρχισαν οι συναλλαγές με τις υπόλοιπες χώρες γιατί η Κύπρος βρίσκεται σε κομβικό σημείο στη Μεσόγειο. Μετά πρέπει κάποια συμφέροντα ξένων δυνάμεων στην περιοχή να ενεργοποίησαν κάποιες ομάδες στην Κύπρο, έπεισαν τους Τουρκοκύπριους να διαχωριστούν εντελώς από τα μεικτά χωριά, μπήκαν σε λεωφορεία και εγκατέλειψαν τα σπίτια τους. Πήγαν σε γειτονικά χωριά. Εμείς υποχρεωτικά αρχίσαμε να πηγαίνουμε στην Εθνική Φρουρά που ιδρύθηκε. Ιδρύθηκε στρατός. Εξοπλίστηκαν όλοι. Υπήρχε μία φοβερή ένταση και εχθρική διάθεση μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων. Μετά ήρθε ο πρώτος “Αττίλας”…
-Πώς ζήσατε την εισβολή και γιατί επιλέξατε τη Θεσσαλονίκη ως νέο τόπο διαμονής σας;
-Απολυόμενος από τον στρατό είχα περάσει στη Φυσικομαθηματική Σχολή της Θεσσαλονίκης. Ήρθα για σπουδές όπου φοίτησα τα τέσσερα πρώτα χρόνια και τελειώνοντας επέστρεψα στην Κύπρο για να παντρευτώ με τη γυναίκα μου την 20η Ιουλίου του 1974. Είναι η ημέρα που έγινε η εισβολή στην Κύπρο. Είχαμε προγραμματίσει να παντρευτούμε εκείνη την ημέρα και κάναμε όλη την προετοιμασία από τις αρχές Ιουλίου, δεν πιστεύαμε ότι θα γίνει κάτι τέτοιο. Όταν έγινε, δεν προλάβαμε να παντρευτούμε. Μας πήραν τα πάντα. Ακόμη και το νυφικό. Έτσι ήρθαμε με ένα καράβι. Σαν να ήταν υποχρεωτικό το ταξίδι γιατί και η νύφη ήταν φοιτήτρια της Οδοντιατρικής και έπρεπε να έρθει για να δώσει τις εξετάσεις του Σεπτεμβρίου, οι οποίες φυσικά αναβλήθηκαν. Στις 22 Σεπτεμβρίου του ’74 έγινε μία εκεχειρία στον πόλεμο στην Κύπρο. Με ένα φορτηγό πλοίο ξεκινήσαμε και ήρθαμε στη Θεσσαλονίκη, γιατί είχαμε αυτές τις φοιτητικές υποχρεώσεις, η σύζυγος έπρεπε να πάρει το πτυχίο της, όπως και το κατάφερε τον Δεκέμβριο. Εγώ βρήκα δουλειά σε ένα ιδιωτικό σχολείο στο Πολύκαστρο Κιλκίς και ξεκίνησε μια ζωή που μας δέσμευσε, που μπορούσε να είναι διαφορετική αν δεν ερχόμασταν εκείνη την περίοδο στη Θεσσαλονίκη. Αν για παράδειγμα είχαμε ολοκληρώσει τις σπουδές μας, θα μπορούσαμε να πάμε στην Αμερική, στην Αγγλία, να κάνουμε μεταπτυχιακά. Αλλά ξεκινήσαμε να δουλεύουμε στη Θεσσαλονίκη. Αποκτήσαμε και τον πρώτο μας γιο, τον Μάρτιο του ’75, πολύ νωρίς. Έτσι δεσμευτήκαμε και σιγά σιγά αρχίσαμε να θεωρούμε νέα μας πατρίδα τη Θεσσαλονίκη.
-Ποιες ήταν οι δυσκολίες που αντιμετωπίσατε όταν ήρθατε στη Θεσσαλονίκη;
-Δεν περιγράφονται με λόγια. Ήταν, βέβαια, πολύ φιλικοί όλοι εδώ στη Θεσσαλονίκη, αλλά η δυσκολία σε κάθε έναν από εμάς ήταν ότι γνωριζόμασταν όλοι οι συγγενείς και φίλοι, πρόσφυγες που ήρθαμε εδώ και θέλαμε ο ένας να υποστηρίξει τον άλλο. Είχαμε όμως μεγάλη δυσκολία στο να βρει ένας φοιτητής δουλειά. Να αρχίσει να δουλεύει για να πληρώσει το προσεχές ενοίκιο, να καλύψει τα καθημερινά έξοδα. Μας βοήθησαν πολύ με δωρεάν εισιτήρια στα λεωφορεία, να τρώμε μεσημεριανό στη φοιτητική λέσχη… Ακόμη και εργαζόμενοι και μη μπορούσαν να πάνε εκεί με την προσφυγική ταυτότητα. Ήταν μεγάλη η βοήθεια που μας προσέφερε το ελληνικό Κράτος με κάθε τρόπο. Και ηθική υποστήριξη.
-Τί θα αλλάζατε στην Ιστορία, αν υπήρχε η δυνατότητα να ξαναγραφτεί;
-Αυτό είναι το κομβικό σημείο για όλους μας. Εγώ θα έλεγα να μην υπήρχαν οι φιλοδοξίες στους ηγέτες μας. Οι φιλοδοξίες των ηγετών και των δικών μας και των άλλων λαών δημιούργησαν αυτή τη σύγκρουση που ακόμη συνεχίζεται.
****************************
Ο κ.Χρίστου μας έλυσε και μία απορία: Γιατί η “Νεκρή Ζώνη”, επισήμως «Παρεμβαλλόμενη γραμμή του Ο.Η.Ε. στην Κύπρο” – ονομάζεται “Πράσινη Γραμμή;”
-Έπρεπε να καθίσουν σε ένα τραπέζι να κάνουν συμφωνία. Η Ελλάδα έχει ως εθνικό χρώμα το μπλε. Οι Τούρκοι το κόκκινο. Έπρεπε κάποια γραμμή να ορίσει τα όρια της πόλης για να πουν από που θα μένουν οι Τούρκοι και από που οι Έλληνες. Ο Άγγλος που διοικούσε τη συζήτηση πήρε το κόκκινο να τραβήξει γραμμή και εμείς είπαμε “όχι δεν θέλουμε κόκκινο, θέλουμε μπλε”. Οι Τούρκοι είπαν “δεν θέλουμε μπλε, πρέπει να μπει κόκκινη”. Γι’αυτό και εκείνος πήρε ένα πράσινο στυλό και τράβηξε μια πράσινη γραμμή και λέει από αυτή την περιοχή και πάνω θα είναι Τούρκοι και από κάτω οι Έλληνες… Και ονομάζεται από τότε “Πράσινη Γραμμή” όχι γιατί έχει φυτά…
*******************************************
Ο κ. Αλέξανδρος Μούστρας γεννήθηκε και ζει στη Θεσσαλονίκη. Έχει καταγωγή από το κατεχόμενο Ριζοκάρπασο της Κύπρου. Είναι Πρόεδρος της Κυπριακής Εστίας Βορείου Ελλάδος από το 2018 και συμμετέχει σε εθελοντικές και φιλανθρωπικές δράσεις. Τα τελευταία χρόνια ανήκει στο στελεχιακό δυναμικό οργανισμού στον τομέα της καινοτομίας και της νεοφυούς επιχειρηματικότητας. Μιλάει στο “Άλμα” για τον σκοπό και τις δράσεις της Κυπριακής Εστίας Βορείου Ελλάδος και γενικότερα για το κυπριακό στοιχείο στη Θεσσαλονίκη.
-Γεννηθήκατε από Κύπριο πατέρα που έζησε την εισβολή. Είστε όμως και Πρόεδρος της Κυπριακής Εστίας Βορείου Ελλάδος. Ποιό θεωρείτε ότι είναι το χρέος σας απέναντι στη γενιά του πατέρα σας και στη σημερινή γενιά των Κυπρίων που ζουν στη Θεσσαλονίκη;
-Το χρέος απέναντι σε όλες τις γενιές -και τις προηγούμενες και τις επόμενες- είναι να μην πάψουμε ποτέ να μεταδίδουμε στον κόσμο το πρόβλημα που ταλανίζει την πατρίδα μας τα τελευταία 48 χρόνια. Και αφού έλθει η πολυπόθητη λευτεριά και πάλι θα συνεχίσουμε να αναφερόμαστε σε όσα πέρασε η Κύπρος μας, τα οποία δεν πρέπει να ξεχαστούνε ποτέ.
-Ποια είναι οι παρουσία των Κυπρίων σήμερα στη Θεσσαλονίκη;
-Ο νομός Θεσσαλονίκης έχει κοντά στις 7.000 μόνιμους κατοίκους με καταγωγή από την Κύπρο και τα παιδιά αυτών που έχουν την υπηκοότητα. Οι φοιτητές μας είναι περίπου 6.000 με 7.000 κυρίως στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
-Θεωρείτε ότι οι μαθητές στα σχολεία στην Ελλάδα ενημερώνονται επαρκώς για το κυπριακό ζήτημα και τους δεσμούς μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου;
-Δυστυχώς όχι. Όχι απλά δεν ενημερώνονται για το κυπριακό ζήτημα, ίσως πολλοί συμπατριώτες μας Ελλαδίτες να μη γνωρίζουν καν που είναι η Κύπρος.
-Υπάρχουν στερεότυπα στον τρόπο που βλέπουν οι Κύπριοι τους Ελλαδίτες;
-Δεν υπάρχουν στερεότυπα, γιατί όλοι είμαστε Έλληνες. Δεν υπάρχει διαχωρισμός.
-Ποιος είναι ο σκοπός της Κυπριακής Εστίας Βόρειας Ελλάδας;
-Η Κυπριακή Εστία Βορείου Ελλάδος ιδρύθηκε το 1982 από Κύπριους που ήρθανε στην Ελλάδα είτε για να εργαστούν είτε λόγω σπουδών, άλλοι ως πρόσφυγες και ιδρύσανε τον Σύλλογο με σκοπό να ενημερώνεται ο ελληνικός λαός για το πρόβλημα της Κύπρου μας, να υπάρχει σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ Ελλαδιτών και Κυπρίων που ανέκαθεν ήταν άριστες. Το πιο σημαντικό θέμα είναι να γνωρίζει ο κόσμος και να μην ξεχνάει το πρόβλημα και την Κύπρο μας.
-Ποιες δράσεις υλοποιεί η Κυπριακή Εστία Βορείου Ελλάδος για την ενίσχυση των δεσμών των Ελλαδιτών και των Κυπρίων και του μηνύματος «Δεν ξεχνώ»;
-Με συνεχή παρουσία σε μέσα ενημέρωσης, με ενημερωτικά φυλλάδια, με διαδηλώσεις και άλλες εκδηλώσεις προσπαθούμε να κρατάμε ζωντανή την Ιστορία. Να μην ξεχαστεί η Κύπρος μας, το κυπριακό ζήτημα.
