Ραδιενεργά υλικά

Μερικά από τα ραδιενεργά υλικά βρίσκονται στη φύση υπό στοιχειακή μορφή ή σχηματίζονται με φυσικούς μηχανισμούς και άλλα παρασκευάζονται από τον άνθρωπο. Το κυρίως περιβαλλοντικό πρόβλημα προέρχεται από τα ραδιενεργά απόβλητα που προκύπτουν από τη χρήση του ουρανίου στους πυρηνικούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας. Οι κυριότερες ανθρώπινες δραστηριότητες που προκαλούν ρύπανση με ραδιενεργά υλικά είναι:

α) Η εξόρυξη και ο εμπλουτισμός των ορυκτών του ουρανίου για την παραγωγή ραδιενεργών υλικών Το υλικό που εξάγεται είναι το U₂O₃ (1-2,51Kg/τόνο). Με τις φυσικοχημικές διεργασίες παραλαβής του ουρανίου (εμπλουτισμός) μία ποσότητα αυτού παραμένει στα απόβλητα τα οποία δημιουργούν πρόβλημα στο περιβάλλον όταν συσσωρεύονται τεράστιοι σωροί.

Οι σωροί αυτοί περιέχουν ραδιενεργό ουράνιο που διασπάται σιγά- σιγά (ημιπερίοδος ζωής εκατομμύρια χρόνια) γεμίζοντας τις περιοχές απόθεσης με ραδιενεργό ακτινοβολία. Δύο προϊόντα αυτής της διάσπασης είναι το θάλιο Th=230(Τ_1/2=80 χρόνια) και το ραδόνιο Ra-226(Τ_1/2=1600 χρόνια). Η βροχή μπορεί να παρασύρει μέρος των σωρών προς τους υδάτινους αποδέκτες ρυπαίνοντας αυτούς. Τα στοιχεία Th και Ra παρουσιάζουν  φυσικοχημικές ομοιότητες με Ca και μπορούν να απορροφηθούν από τα οστά του ανθρώπου. Εγκαταστημένα στο εσωτερικό του σώματος ακτινοβολούν καταστρέφοντας ιστούς και σε βαριές περιπτώσεις προκαλούν θάνατο.

β) Η χρήση των ραδιενεργών υλικών για την παραγωγή πυρηνικών όπλων και κυρίως οι δοκιμές αυτών αποτελούν μία σημαντική πηγή ρύπανσης. Τα πυρηνικά όπλα περιέχουν διάφορα ραδιενεργά στοιχεία μικρής και μεγάλης ημιπεριόδου ζωής. Δύο γνωστές και χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι του Sr-90(Τ_1/2=28 χρόνια) και Cs-137 (Τ_1/2=30 χρόνια) τα οποία απορροφούνται από το περιβάλλον (νερό,λαχανικά, ζώα) από τα οποία τα παραλαμβάνει ο άνθρωπος. To Sr-90 απορροφάται από τα οστά και τα δόντια και επηρεάζει στην συνέχεια το μυελό των οστών (βασική πηγή σχηματισμού των κυττάρων του αίματος) και προκαλεί αναιμία. Το Cs-137 μοιάζει με το Κ και εισέρχεται στα κύτταρα και επηρεάζει κυρίως τα μαλακά μέρη του σώματος.

γ) Οι πυρηνικοί σταθμοί παραγωγής ενέργειας δημιουργούν ίσως τα πιο σοβαρά προβλήματα ρύπανσης με ραδιενεργά υλικά. Στους πυρηνικούς σταθμούς η ενέργεια παράγεται από πυρηνικές σχάσεις (αντιδράσεις) και δεν υπάρχει πρόβλημα από αέρια καύσεως.

Τα κυριότερα προβλήματα ρύπανσης προέρχονται κυρίως:

•  Από διαρροές ραδιενέργειας σε περιπτώσεις κακής συγκόλλησης μετάλλων

• Από τα προϊόντα σχάσεως (στάχτες των πυρηνικών καυσίμων) που είναι απόβλητα μεγάλης ακτινοβολίας και πρέπει να αποτίθενται σε ασφαλή μέρη. Τα προϊόντα της σχάσης συνήθως αναμιγνύονται με τσιμέντο και άλλα αδρανοποιητικά υλικά και σφραγίζονται σε δοχεία από ανοξείδωτο χάλυβα και θάβονται σε γνωστά παλαιά ορυχεία.

• Από τους εναλλάκτες θερμότητας (νερά ψύξης του αντιδραστήρα) από όπου γίνονται συνήθως οι διαρροές.

 Πίνακας 2. Οι τύποι της ακτινοβολίας και οι επιπτώσεις τους.

Ακτινοβολία	Μέσος όρος διείσδυσης
	Αέρας	Ιστοί
Ακτίνες γ	Απεριόριστο μήκος	Διαπερνούν τους ιστούς
Ακτίνες Χ	Απεριόριστο μήκος	Διαπερνούν τους ιστούς
Ακτίνες α	2,4-7,2 cm	24-70 μm
Ακτίνες β+, β-	0,1-6,6 m	0,1-9-5 mm

Η αρρώστια της ακτινοβολίας

Το βασικό πλεονέκτημα της χρήσης των αντιδραστήρων για «ειρηνικούς»  σκοπούς είναι όταν το καύσιμο που χρησιμοποιούν (ουράνιο, εμπλουτισμένο ουράνιο, θόριο ή πλουτώνιο) έχει πολύ μικρό όγκο και τεράστια αποδοτικότητα.  Ένα γραμμάριο σχάσιμου υλικού αντιστοιχεί με χιλιάδες τόνους άνθρακα, από την άποψη της ενεργειακής απόδοσης. Η ασύλληπτη αυτή αποδοτικότητα εξασφαλίζει, κατά συνέπεια, μια σχετική ενεργειακή «ανεξαρτησία» στους κατόχους- κράτη ή εταιρίες- των αντιδραστήρων. Και αυτός ο πόθος για ενεργειακή «ανεξαρτησία» είναι ολοφάνερος, από το γεγονός ότι η γενίκευση των ηλεκτροπυρηνικών αντιδραστήρων, σημειώθηκε αμέσως μετά των ισραήλο-αραβικό πόλεμο του 1973, όπου οι αραβικές πετρελαιοπαραγωγικές χώρες, για λόγους συμπαράστασης προς του εμπόλεμους Αιγύπτιους και Σύρους, κήρυξαν «εμπάργκ» και περιόρισαν την προμήθεια πετρελαίου προς την Ευρώπη και την Αμερική. Παράλληλα, οι πετρελαιοπαραγωγικές χώρες, ακολουθώντας το παράδειγμα της Λιβύης του Καντάφι, άρχισαν να ανεβάζουν την τιμή του αργού πετρελαίου. Έτσι, αν δεν κατάφεραν τελικά να υποχρεώσουν τις δυτικές χώρες να πάψουν τα υποστηρίζουν το Ισραήλ, τουλάχιστον πέτυχαν να πληρώνουν ακριβότερα τον ορυκτό πλούτο. Οι δυτικές όμως χώρες, διατηρώντας την παλιά αποικιοκρατική τους νοοτροπία, δεν μπορούσαν να ανεχθούν το πρωτοφανές θράσος των πρώην δούλων τους. Τους στιγμάτισαν σαν “εκβιαστές” και σιγά σιγά έκαναν στροφή προς τους ηλεκτροπυρηνικούς αντιδραστήρες ώστε να μην έχουν πια ανάγκη από το πετρέλαιο των αραβικών χωρών. Υπήρχε άλλωστε το παράδειγμα  των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ, που είχαν εξασφαλίσει την ενεργειακή τους ανεξαρτησία βασισμένες τόσο στην δική τους πετρελαιοπαραγωγή, όσο και στους πυρηνικούς αντιδραστήρες. Παράβλεψαν βέβαια, ότι ΗΠΑ και ΕΣΣΔ, ανάπτυξαν τους αντιδραστήρες κατά κύριο λόγο για την εξυπηρέτηση των πυρηνικών τους όπλων και κατά δεύτερο για την ηλεκτροπαραγωγή. Όπως και να έχει το πράγμα, η στροφή ήταν γενική και από το 1973 κι έπειτα, δεν υπήρξε δυτική- αλλά και ανατολική- κυβέρνηση που να μην εκθειάζει το βασικό πλεονέκτημα των αντιδραστήρων, δηλαδή την τεράστια αποδοτικότητα. Παράλληλα, όλες οι κυβερνήσεις του “ανεπτυγμένου” κόσμου, παραγνώρισαν σκόπιμα το πλήθος των ελαττωμάτων που αντιπροσωπεύει η πυρηνική τεχνολογία. Εδώ αφήνοντας κατά μέρος την οικονομική, κοινωνική, πολιτική και τεχνολογική όψη του προβλήματος, θα εστιάσουμε την προσοχή μας στις συνέπειες της πυρηνικής χρήσης πάνω στη δημόσια υγεία. Οι συνέπειες αυτές είναι η άμεση μόλυνση, η έμμεση μόλυνση και το άλυτο πρόβλημα των καταλοίπων. Η άμεση μόλυνση είναι η δραστική συνέπεια των ακτινοβολιών που παράγονται κατά τη λειτουργία του αντιδραστήρα .Οι ακτινοβολίες αυτές είναι, είτε ηλεκτρομαγνητικές (γάμα) είτε σωματιδιακές (άλφα, βήτα, ελεύθερα νετρόνια), και τέτοιες ακτινοβολίες εκπέμπουν όλα τα υλικά που εξασφαλίζουν τη λειτουργία του αντιδραστήρα ή παράγονται από αυτόν. Κατά συνέπεια, οι πρώτοι που κινδυνεύουν από τον αντιδραστήρα είναι οι άνθρωποι που δουλεύουν στις εγκαταστάσεις του. Οι άνθρωποι αυτοί δεν υποχρεώνονται βέβαια να δουλέψουν εκεί. Προσελκύονται από τους διορισμούς και τους μισθούς. Και πώς αντιδρούν στη γνώση των κινδύνων από τις ακτινοβολίες; Με την απαίτηση …ειδικών επιδομάτων ανθυγιεινής απασχόλησης. Το οποιοδήποτε όμως «επίδομα» δεν εμποδίζει τις ακτινοβολίες να καταστρέψουν τα κύτταρά τους και να προκαλέσουν καρκίνους. Η ιστορία της πυρηνικής τεχνολογίας σε Ανατολή και Δύση , αναφέρει ένα πλήθος από ενθουσιώδεις οπαδούς της, που πέθαναν αργά ή γρήγορα από τις ακτινοβολίες .

Κι όμως, οι πυρηνοκράτες κομπάζουν για τα μέτρα προστασίας υπέρ των εργαζομένων την στιγμή που η βιολογία βροντοφωνάζει ότι δεν υπάρχει κανένα μέσο που να προστατεύει απόλυτα τον οργανισμό από τις επιδράσεις της ακτινοβολίας. Η ακτινοβολία γάμα, για παράδειγμα, μετά βίας “μετριάζεται”, από ένα στρώμα μόλυβδου πάχους …δέκα μέτρων! Ο ανθρώπινος οργανισμός δεν διαθέτει από την φύση του μέσα αυτοάμυνας από τις ακτινοβολίες , και δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις ακτινοβολίες όπως αντιμετωπίζει τα βακτήρια και τους ιούς. Απέναντι στις ακτινοβολίες είναι εντελώς ανυπεράσπιστος. Η έμμεση μόλυνση είναι το σύνολο των ακτινοβολιών που εκπέμπουν όλα τα προϊόντα των πυρηνικών αντιδράσεων, και τα προϊόντα αυτά έρχονται σε επαφή με το περιβάλλον, είτε κατά τη διάρκεια της κανονικής λειτουργίας του αντιδραστήρα, είτε με την ευκαιρία κάποιου “ατυχήματος” .

Πρόκειται για ραδιενεργά αέρια, που διαφεύγουν από τις εγκαταστάσεις, για κόκκους στερεών ραδιενεργών στοιχείων που ανακατεύονται με την αθώα σκόνη, για θανατηφόρα σταγονίδια που δηλητηριάζουν τα νερά των ποταμιών, των λιμνών και των θαλασσών .

Η έμμεση μόλυνση δεν αφορά μόνο τον άνθρωπο αλλά και ολόκληρο το οικοσύστημα . Δηλητηριάζει το έδαφος, τα νερά, την ατμόσφαιρα, τα φυτά, τα ζώα, τα έντομα, τα ψάρια, και γενικά  κάθε μορφής ζωής. Μπαίνει στους κύκλους της διατροφής, εισάγεται και συσσωρεύεται στους οργανισμούς, κι από εκεί τους βομβαρδίζει ασταμάτητα, καταστρέφοντας τους ιστούς, τα κύτταρα, τα χρωμοσώματα, την ίδια βάση της ζωής.

Η χειρότερη ίσως ιδιότητα της ραδιενέργειας είναι ο….ύπουλος χαρακτήρας της, εφόσον, δε βλέπεται, δεν πιάνεται, δεν ακούγεται, δεν έχει γεύση ούτε μυρωδιά. Μ’ άλλα λόγια δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή από τις αισθήσεις των ζώων και των ανθρώπων. Ο μόνος τρόπος να ανιχνεύσει τις επικίνδυνες ακτινοβολίες είναι να έχει πάντα μαζί του ένα μετρητή Γκάιγκερ ή κάποιο δοσίμετρο.

Το πρόβλημα των καταλοίπων είναι η τρίτη εφιαλτική διάσταση της πυρηνικής τεχνολογίας από την άποψη των συνεπειών για τη ζωή. Κάθε πυρηνικός αντιδραστήρας παράγει σε ετήσια βάση ολόκληρους τόνους από ραδιενεργά κατάλοιπα, που στην πλειοψηφία τους διατηρούν τη δραστικότητα τους για χιλιάδες χρόνια.

Το χειρότερο προϊόν των αντιδραστήρων είναι το πλουτώνιο, που έχει διάρκεια ζωής 500.000 χρόνια!

Δεν υπάρχει ανθρώπινη τεχνολογία που να επιτρέπει την ασφαλή απομόνωση του πλουτώνιου για ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι πολυάριθμες διαρροές και τα διάφορα “ατυχήματα”, δεν απόδειξαν άλλο από την αναποτελεσματικότητα των μεθόδων που εφαρμόζονται μέχρι σήμερα.

Το πλουτώνιο, που δανείστηκε απόλυτα δικαιολογημένα το όνομα του από τον Έλληνα θεό του θανάτου, είναι το πιο θανατηφόρο υλικό που κατασκεύασε ποτέ η ανθρώπινη τεχνολογία. Αρκεί ένα εκατομμυριοστό του γραμμαρίου για να προκαλέσει καρκίνο.

Το πλουτώνιο δεν αρκείται να σκοτώσει μόνο τον πρώτο οργανισμό που θα το… φιλοξενήσει. Μετά τον θάνατο του μολυσμένου ζώου εξακολουθεί να ακτινοβολεί με την ίδια ένταση. Αργά ή γρήγορα μέσα από την αλυσίδα της διατροφής θα περάσει και σε άλλους οργανισμούς συνεχίζοντας την θανατηφόρα δράση του, μέχρι να περάσουν τα 500,000 χρόνια της ζωής του!

Αλλά οι κίνδυνοι δεν σταματούν εδώ. Ποτέ η πυρηνική τεχνολογία δεν ισχυρίστηκε ότι μπορεί να προσφέρει ασφάλεια 100%.Καθημερινά, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, κάποιες ποσότητες ραδιενεργών ισοτόπων και πλουτώνιου διοχετεύονται στο περιβάλλον. Έχει υπολογιστεί ότι αν η ασφάλεια, από την άποψη των διαρροών ήταν ιδανική, δηλαδή 99,99%, τότε κάθε 30 χρόνια, εικοσιπέντε άνθρωποι σε κάθε πληθυσμό των 10,000, θα πέθαιναν από καρκίνο του πνεύμονα, μόνον εξαιτίας του πλουτώνιου. Η σημερινή ασφάλεια που προσφέρουν οι αντιδραστήρες απέχει πολύ από την ιδανική, και ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του.

Η ευαισθησία του οργανισμού στη ραδιενέργεια ποικίλει ανάλογα με το είδος των ιστών. Οι πιο ευαίσθητοι ιστοί είναι αυτοί που υπάρχουν στο στόμα και στα έντερα, καθώς και στα κύτταρα του εγκεφάλου των εμβρύων. Στην επόμενη βαθμίδα ευαισθησίας βρίσκονται τα κύτταρα του μυελού των οστών, που αποτελούν τη βάση για την παραγωγή του αίματος, καθώς και τα κύτταρα των γονάδων, που εξασφαλίζουν την παραγωγή ωαρίων στις γυναίκες και σπερματοζωαρίων στους άντρες.

Αν το ανθρώπινο σώμα εκτεθεί σε μεγάλες δόσεις ακτινοβολίας, καταστρέφονται αμέσως τα κύτταρα των ιστών με την παραπάνω σειρά ευαισθησίας. Αντίθετα, σε μικρές δόσεις (έμμεση μόλυνση) προκαλούνται σταδιακά αλλοιώσεις  στα χρωμοσώματα και στο κυριότερο συστατικό τους , το DNA.

Το DNA είναι μια οργανική χημική ένωση που αποτελείται από μικρότερες υπομονάδες, ενωμένες σε μια γραμμική διάταξη (διπλός έλικας). Οι υπομονάδες αυτές ονομάζονται νουκλεοτίδια. Η διάταξη των νουκλεοτιδίων αποτελεί μια σειρά από κωδικοποιημένες βιολογικές πληροφορίες, που προσδιορίζουν, σε συνδυασμό με την επίδραση του περιβάλλοντος, τόσο τη λειτουργία του κάθε κυττάρου. όσο και ολόκληρου του οργανισμού. Με απλά λόγια, ο τρόπος που συνδέονται μεταξύ τους τα νουκλεοτίδια, προσδιορίζει αν ένα κύτταρο θα συμμετέχει στην ομάδα του εγκεφάλου, ή των νυχιών, κι ακόμη αν ο οργανισμός θα είναι ψάρι, ποντίκι ή άνθρωπος με δύο χέρια και δύο πόδια.

Η ραδιενέργεια, ακόμη και σε απειροελάχιστες δόσεις, προκαλεί αλλοιώσεις σ’ αυτούς τους λεπτεπίλεπτους μηχανισμούς μετάδοσης της γενετικής πληροφορίας. Ανοίγει δηλαδή ρωγμές στη δομή των χρωμοσωμάτων ή μεταβάλλει τη διάταξη των νουκλεοτιδίων, με αποτέλεσμα να παραμορφώνονται οι γενετικές πληροφορίες που μεταβιβάζονται από το ένα κύτταρο στο άλλο και από τον οργανισμό των γονιών στον οργανισμό των παιδιών.

Οι παραμορφώσεις αυτές ονομάζονται μεταλλάξεις.  Η πρώτη συνέπεια κάθε μετάλλαξης από ραδιενέργεια είναι ο καρκίνος. Από την άποψη της καρκινογέννησης, δεν υπάρχει όριο ασφάλειας στην ραδιενέργεια ,γιατί και η πιο μικρή δόση αρκεί να προκαλέσει μια μετάλλαξη, που θα αναπαραχθεί αμέσως στα επόμενα κύτταρα δημιουργώντας κακοήθη όγκο. Η δεύτερη συνέπεια αφορά ειδικά τα γενετικά κύτταρα. Αν υποστούμε μετάλλαξη ,τότε μεταβιβάζουν παραμορφωμένες πληροφορίες στους απογόνους με αποτέλεσμα να γεννιούνται πλέον τέρατα ( παιδιά με δύο κεφάλια ,με τρία πόδια, με κολλημένα χέρια και ότι άλλο φρικτό μπορεί να φανταστεί κανείς). Το πρόβλημα τέτοιου τύπου μετάλλαξης είναι ότι δεν εκδηλώνεται άμεσα σαν καρκίνος ,αλλά εμφανίζεται στα νεογέννητα παιδιά ανθρώπων που εκτέθηκαν περιστασιακά σε ακτινοβολίες, πολλά χρόνια πριν αποφασίσουν να τεκνοποιήσουν.

‘Οταν ο ανθρώπινος οργανισμός εκτεθεί σε μεγάλες δόσεις ακτινοβολίας (άμεση μόλυνση) παρουσιάζει μια σειρά από συμπτώματα, που, μετά την φρικτή εμπειρία των θυμάτων της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι , ονομάστηκε “αρρώστια της ακτινοβολίας”.

Το πρώτο σύμπτωμα είναι ο εμετός που συνοδεύεται από έντονο αίσθημα ναυτίας. Ακολουθεί το δεύτερο σύμπτωμα, μια ακατάσχετη διάρροια, που αν εκδηλωθεί 2-3 μέρες μετά την έκθεση, είναι σίγουρο σημάδι ότι το θύμα θα πεθάνει οπωσδήποτε. Τρίτο σύμπτωμα, για τα ζωντανά θύματα μετά από 10-15 μέρες είναι μια γενική τριχόπτωση που συνοδεύεται από αιματολογικές ανωμαλίες, όπως θρομβοπενία ( πτώση του αριθμού των θρομβοκυττάρων στο αίμα), λευκοπενία (πτώση του αριθμού των λευκοκυττάρων) και εξαφάνιση των ενδοθηλιακών κυττάρων , που σημαίνει αναστολή της παραγωγής των ερυθροκυττάρων .

Παράλληλα στη στοματοφαρρυγγική κοιλότητα εμφανίζονται εξελκώσεις με μια σειρά από εσωτερικές αιμορραγίες στους πνεύμονες και στα έντερα, που κατά  κανόνα οδηγούν σε θάνατο. Γενικά σε εκθέσεις μεγάλης δόσης ακτινοβολίας, όλα τα θύματα πεθαίνουν μέσα σε 20-30 μέρες και η ιατρική επιστήμη δεν μπορεί να τους προσφέρει καμία βοήθεια.

Αν η δόση δεν είναι υπερβολική και δεν προκληθούν σημαντικές βλάβες στα κρίσιμα για την επιβίωση όργανα, τότε μπορεί ενδεχόμενα να γίνει μια μεταμόσχευση μυελού των οστών, αλλά η επέμβαση αυτή παρουσιάζει πάρα πολλά προβλήματα, που κατά το μεγαλύτερο μέρος τους δεν έχουν ακόμα επιλυθεί.

Από τις πρώτες μέρες, τα θύματα παρουσιάζουν πάνω στην επιδερμίδα τους εγκαύματα, έλκη και στίγματα που προέρχονται από μικρές τοπικές αιμορραγίες κάτω από την πρώτη στιβάδα. Σπάνια η επιστήμη μπορεί να προσφέρει αποτελεσματική βοήθεια με μοσχεύματα, εξαιτίας του γεγονότος ότι η αναπλαστική ικανότητα του δέρματος περιορίζεται μετά την έκθεση στην ακτινοβολία.

Κατά κανόνα, η λιγοστή βοήθεια που μπορεί να προσφέρει η ιατρική σε όλες τις περιπτώσεις της έκθεσης στην ακτινοβολία, απαιτεί νοσοκομειακή περίθαλψη ανώτερου επιπέδου. Μια τέτοια περίθαλψη μπορεί να προσφερθεί μόνο σε ένα μικρό αριθμό ατόμων και είναι αδιανόητη σε περίπτωση μόλυνσης μιας μεγάλης μερίδας του πληθυσμού. Η λιγοστή αυτή βοήθεια είναι μάλλον καταπραϋντική παρά ουσιαστικά θεραπευτική. Η ιατρική δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να προστατεύσει το θύμα από το ενδεχόμενο της ανάπτυξης του καρκίνου.

Στατιστικά ο κίνδυνος της καρκινογέννησης είναι κατά τέσσερις φορές μεγαλύτερος από εκείνο τον γενετικών μεταλλάξεων, ενώ ακόμη μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος της αλλοίωσης των κυττάρων των εμβρύων.

Τα έμβρυα είναι εξαιρετικά ευπρόσβλητα επειδή οι ακτινοβολίες καταστρέφουν κατά προτίμηση τα κύτταρα που πολλαπλασιάζονται γρήγορα κι ένα έμβρυο αποτελείται αποκλειστικά από τέτοια κύτταρα. Κατά συνέπεια, μία μικρή έκθεση σε ακτινοβολία μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα το θάνατο του εμβρύου στη μήτρα, ενώ μια ελάχιστη έκθεση αρκεί για να το κάνει να γεννηθεί σαν τέρας ή με καρκίνο σε κάποιο από τα μέλη του.

Όπως είναι γνωστό, στις δύο πρώτες βδομάδες  της κύησης, το έμβρυο υφίσταται καθολική βλάβη από την ακτινοβολία, εφόσον αποτελείται ακόμη από μια μικρή ομάδα κυττάρων που θα διαφοροποιηθούν στην συνέχεια για να δημιουργήσουν τα όργανα και τα μέλη του καινούργιου σώματος. Αν λοιπόν, έστω και ένα κύτταρο του μικροσκοπικού εμβρύου πάθει βλάβη από την ακτινοβολία, η ανάπτυξη του οργανισμού του αδρανοποιείται με αποτέλεσμα να ακολουθήσει ο ενδομήτριος θάνατος και η αποβολή.

Από τη δεύτερη μέχρι τη δέκατη τέταρτη εβδομάδα το έμβρυο συνεχίζει την ανάπτυξη του με πολύ περισσότερα κύτταρα και αρχίζει να διαμορφώνει τα όργανα του σώματος του. Αν σ’ αυτή την ηλικία εκτεθεί στην ακτινοβολία, τότε ενδέχεται να καταστραφεί μόνο ένα μέρος των κυττάρων του, πράγμα που σημαίνει ότι θα γεννηθεί με λιγότερα όργανα (τερατογέννηση).

Από την ηλικία αυτή και μέχρι το τέλος της κύησης το έμβρυο εκτίθεται επίσης μόνιμα στον κίνδυνο να πάθει καρκίνο ή υποθυρεοειδισμό, μια πάθηση που θα αχρηστέψει μια για πάντα τις διανοητικές του ικανότητες.

Τα συμπεράσματα λοιπόν που βγαίνουν από αυτή τη σύντομη αναφορά στις καταστροφικές επιδράσεις των ακτινοβολιών πάνω στους ζωντανούς οργανισμούς και προπάντων στον άνθρωπο, είναι ότι:

1)   Οι ακτινοβολίες βλάπτουν τόσο τους ζωντανούς οργανισμούς όσο και το γένος τους.

2)   Σ’  ότι αφορά τους ιδίους τους οργανισμούς οι βλάβες είναι:

      α) Όλα τα είδη καρκίνου

      β) Τοπικές βλάβες στα επιμέρους όργανα (επιδερμίδα, μάτια, θυρεοειδής, γεννητικά όργανα)

      γ) Μείωση της διάρκειας ζωής

      δ) Αναστολή και παραμόρφωση των αναπτυσσόμενων νεαρών οργανισμών

      3) Σ’ ότι αφορά το γένος, οι ακτινοβολίες αλλοιώνουν το γενετικό κώδικα με αποτέλεσμα τη διαιώνιση της τερατογέννησης.

      4) Δεν υπάρχει όριο ασφάλειας για τις βιολογικές καταστροφές. Ακόμη και η μικρότερη έκθεση του ζωντανού οργανισμού στις ακτινοβολίες, αρκεί για να επιφέρει μια από τις παραπάνω συνέπειες.

      5) Δεν υπάρχουν φυσικοί τρόποι αυτοάμυνας των ζωντανών οργανισμών από τις ακτινοβολίες.

      6) Όποια δόση, μορφή, ή είδος ακτινοβολίας “εισπράξει” ο οργανισμός από το περιβάλλον τη διατηρεί μέσα του μέχρι το τέλος της ζωής του.

      7) Δεν υπάρχει θεραπεία από τις ακτινοβολίες.

Το 1974 δημοσιεύτηκε η αναφορά Rasmussen, η οποία αφορούσε  την εκτίμηση των συνεπειών ενός πολύ σοβαρού ατυχήματος σε πυρηνικό αντιδραστήρα. Υπολογίστηκε πως 3.300 άτομα θα σκοτώνονταν αμέσως, 45.000 άλλα θα πέθαιναν από καρκίνο αργότερα και μια περιοχή πολλών χιλιάδων τετραγωνικών μιλίων θα μολυνόταν για χρόνια. Εν τω μεταξύ μεγάλης κλίμακας ατυχήματα είχαν ήδη συμβεί:στα Ουράλια της τότε Σοβιετικής Ένωσης το 1957 όπου χωριά και κωμοπόλεις μιας περιοχής χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων εκκενώθηκαν, τα θύματα και οι συνέπειες, όμως, παρέμεναν κρυφές και άγνωστες για την κοινή γνώμη τόσο στον τότε ανατολικό κόσμο όσο και στο δυτικό, του οποίου όμως, κάποιοι τουλάχιστον οργανισμοί (CIA, AEC) το γνώριζαν. Παρόμοια συγκάλυψη στοιχείων συνόδευε και το ατύχημα του 1957 στο Γουίντσικεϊλ της Αγγλίας, όπου οι 2.000 εργαζόμενοι εξετέθησαν σε ακτινοβολία 150 φορές υψηλότερη από τη μέγιστη επιτρεπόμενη, δύο εκατομμύρια λίτρα γάλακτος από αγελάδες που βοσκούσαν σε έκταση 500 Km² γύρω από το εργοστάσιο αδειάστηκαν στη θάλασσα, ενώ η πλήρης έκθεση για το ατύχημα δημοσιεύτηκε μόνο 30 χρόνια μετά, το 1988 (βάσει του νόμου με τον οποίο βρετανικά κυβερνητικά έγγραφα παραμένουν απόρρητα για τριάντα χρόνια). Οι επίσημες εκτιμήσεις για τις επιπτώσεις του ατυχήματος αυτού ανέφεραν και 32 περιπτώσεις θανάτου από καρκίνο (May 1992). Το 1979 στο Three Mile Island της επαρχίας Πενσυλβάνια, η καρδιά του πυρηνικού αντιδραστήρα μετά από απανωτά σφάλματα στη λειτουργία του άρχισε να τήκεται, ενώ μεγάλη ποσότητα ραδιενεργών αερίων εκλύθηκε στην ατμόσφαιρα. Περίπου 3.500 παιδιά και έγκυες γυναίκες που ζούσαν στην περιοχή μεταφέρθηκαν αλλού  με παρέμβαση του κυβερνήτη της Πενσυλβάνια, ενώ άλλα 200.000 άτομα δε πίστεψαν τις επίσημες διαβεβαιώσεις πως η λειτουργία του αντιδραστήρα ήταν υπό έλεγχο και εγκατέλειψαν την περιοχή με δική τους πρωτοβουλία. Διαπιστώθηκαν θάνατοι πολλών ζωών, συμπτώματα των ασθενειών που σχετίζονται με τη ραδιενέργεια (μεταλλική γεύση, καούρες στο δέρμα, πόνοι στα μάτια, ναυτία, εμετοί, διάρροια) σε πολλούς κατοίκους της περιοχής και ανωμαλίες στα φυτά εκεί γύρω, ενώ έχουν υπάρξει και ισχυρισμοί για απόκρυψη στοιχείων υψηλής βρεφικής θνησιμότητας στην περιοχή κατά το 1979-1980 (May 1992).

Το μεγαλύτερο, όμως, ατύχημα στην ιστορία της πυρηνικής ενέργειας έγινε τον Απρίλιο του 1986 στο Τσερνομπίλ της Ουκρανίας. Μετά από λανθασμένες ενέργειες του προσωπικού του πυρηνικού αντιδραστήρα, νερό από το σύστημα ψύξης αντέδρασε με την πυρακτωμένη ραδιενεργό καρδιά τινάζοντας στον αέρα ολόκληρη τη μονάδα παραγωγής ηλεκτρισμού και στέλνοντας μια τεράστια ποσότητα ραδιενεργού ύλης ίσης με πενήντα εκατομμύρια κιουρί στον αέρα. Τις μέρες αμέσως μετά το ατύχημα πέθαναν 31 άτομα πού ήταν πυροσβέστες και εργαζόμενοι στο σταθμό λόγω των μεγάλων δόσεων ραδιενέργειας στην οποία εξετέθησαν και η οποία ξεπερνούσε τα 100 Rem! Περίπου 1000 Km² γύρω από τον αντιδραστήρα θεωρήθηκαν μολυσμένα, και η περιοχή αυτή εκκενώθηκε από 135.000 ανθρώπους και 86.000 ζώα. Το ραδιενεργό νέφος στην αρχή κατευθύνθηκε προς τα δυτικά, έφτασε πάνω από τις χώρες της Βαλτικής (Λιθουανία, Λετονία, Εσθονία) ανέβηκε στη Σκανδιναβία και κατέβηκε σαρώνοντας την κεντρική Ευρώπη και φτάνοντας τόσο στην Μ. Βρετανία όσο και στα Βαλκάνια. Μικρές ποσότητες  έφτασαν στην ΗΠΑ και Ιαπωνία . Υπολογίζεται πως το οικονομικό κόστος για την τότε Σοβιετική Ένωση ήταν 8.000.000.000 ρούβλια, ενώ αναμένονται θάνατοι από καρκίνο μερικών χιλιάδων, ίσως και δεκάδων χιλιάδων ατόμων.

Στα ατυχήματα των πυρηνικών αντιδραστήρων πρέπει οπωσδήποτε να συνυπολογιστούν πολλές εκατοντάδες αλλά μικρότερης σημασίας , καθώς και ατυχήματα που αφορούσαν μεταφορά πυρηνικών όπλων και ατυχήματα σε αντιδραστήρες πυρηνοκίνητων πλοίων ή υποβρυχίων , διασπείροντας πυρηνικά υλικά σε διάφορα μέρη του πλανήτη Γή.

Η άποψη πως κάποια χρονική στιγμή θα γίνει εφικτή η κατασκευή ένα πυρηνικού αντιδραστήρα ο όποιος θα είναι απολύτως ασφαλής, στον οποίο, δηλαδή, θα έχει αποκλειστεί εντελώς η πιθανότητα ατυχήματος, δεν φαίνεται να ευσταθεί. Τόσο οι ειδικές συνθήκες όσο και η περίπλοκη λειτουργία των πυρηνικών αντιδραστήρων κάνουν την δυνατότητα αυτή πολύ απίθανη. Αλλά και αιτίες ατυχημάτων όπως τα ανθρώπινα σφάλματα, οι σεισμοί και οι πόλεμοι, είναι από μόνα τους εξαιρετικά γεγονότα, έτσι ώστε κανένα σύστημα ασφαλείας δεν μπορεί να διασφαλίσει πως δεν θα συμβούν. Ένας άλλος λόγος για τον οποίο δεν μπορεί να κατασκευαστεί ένας αντιδραστήρας πλήρης ασφάλειας είναι το οικονομικό κόστος. Οι τεχνικές δυνατότητες για την επίτευξη αυξημένης ασφάλειας είναι άπειρες, αλλά κοστίζουν ακριβά. Για να αξίζει τον κόπο, όμως, να κατασκευαστεί και να λειτουργήσει ένας πυρηνικός σταθμός θα πρέπει να εξισορροπηθούν από την μια οι επενδύσεις για ασφάλεια και από την άλλη η οικονομική παραγωγή ηλεκτρισμού. Με άλλα λόγια αν αυξηθούν πολύ οι επενδύσεις για την ασφάλεια του σταθμού, δεν θα είναι πλέον κερδοφόρος η παραγωγή ενέργειας  απ” αυτόν.