Άρθρο από την Στίγκα Λουάνα
Κάλαντα
Παλαιότερα, τα παιδιά χτυπούσαν τις πόρτες των σπιτιών με ξύλα και, μόλις η νοικοκυρά τους άνοιγε, κατευθύνονταν στο τζάκι για να ανακατέψουν τη φωτιά, λέγοντας ευχές για το νέο έτος. Ύστερα μοιράζονταν τα κεράσματα που έπαιρναν ως αντίτιμο για τα κάλαντα και τις ευχές.
Χριστουγεννιάτικο δέντρο/καραβάκι
Οι κάτοικοι της Μεσσηνίας στόλιζαν ένα δέντρο ή ένα καραβάκι. Στα ορεινά χωριά έκοβαν κυπαρίσσια από το βουνό για να τα στολίσουν.
Νηστεία/Εκκλησία
Οι κάτοικοι νήστευαν 40 μέρες πριν τα Χριστούγεννα και παρακολουθούσαν τη λειτουργία τόσο των Χριστουγέννων όσο και της Πρωτοχρονιάς, καθώς και των Φώτων με τον αγιασμό των υδάτων.
Το Χριστόψωμο
Οι νοικοκυρές ζύμωναν το Χριστόψωμο παραμονή Χριστουγέννων. Επάνω χάραζαν το σταυρό και γύρω – γύρω έφτιαχναν διάφορα σχέδια με ζυμάρι. Παλιά, το έψηναν σε παραδοσιακούς ξυλόφουρνους. Την ημέρα των Χριστουγέννων, ο νοικοκύρης του σπιτιού, αφού σταύρωνε το Χριστόψωμο, το έκοβε σε κομμάτια και το μοίραζε στα μέλη της οικογένειας.
Φαγητό
Το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι περιλάμβανε γαλοπούλα ή γάλο με σούπα αυγολέμονο ή εναλλακτικά φρικασέ (κατσικάκι).
Κρεμμύδια/Αγριοκρεμμύδα
Την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς, κρεμούσαν μια πλεξούδα κρεμμύδια για να εξασφαλιστεί η υγεία και η δύναμη των ενοίκων του σπιτιού. Ακόμα και σήμερα, πολλοί κρεμούν πάνω από την εξώπορτα τους ένα μποτσίκι, όπως λέγεται στην τοπική διάλεκτο η Αγριοκρεμμύδα, που θεωρείται φυτό που φέρνει γούρι!
Αμίλητο νερό – Χαλίκια
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, πήγαιναν σε χαλικούρες ποταμών και μάζευαν χαλίκια, τα οποία τοποθετούσαν στα κρεβάτια τους για να έχουν καλή υγεία. Επίσης, πριν ακόμη ξημερώσει η πρωτοχρονιά πήγαιναν στα ποταμάκια και έφερναν (καθαρό – τρεχούμενο) το αμίλητο νερό. Ονομάζεται έτσι γιατί, μέχρι να το φέρουν στο σπίτι, δεν έπρεπε να μιλήσουν καθόλου.
Το σπάσιμο του ροδιού
Το πρωί της Πρωτοχρονιάς, ο νοικοκύρης του σπιτιού πηγαίνει στην εκκλησία κρατώντας το ρόδι του για να το ‘’λειτουργήσει’’. Όταν επιστρέφει από την εκκλησία, χτυπάει το κουδούνι της εξώπορτας, γιατί δεν κάνει να ανοίξει ο ίδιος με το κλειδί του. Πρέπει να είναι ο πρώτος που θα μπει στο σπίτι για να κάνει το καλό ποδαρικό, κρατώντας ακόμη το ρόδι. Μόλις περνάει το κατώφλι ρίχνει κάτω το ρόδι με δύναμη για να σπάσει κι έτσι να πεταχτούν παντού οι ρώγες του λέγοντας ταυτοχρόνως: “με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά”. Τα παιδιά κοιτάζουν αν οι ρώγες είναι τραγανές και κατακόκκινες. Όσο γερές κι όμορφες είναι οι ρώγες, τόσο χαρούμενες κι ευλογημένες θα είναι οι μέρες που θα φέρει μαζί του ο νέος χρόνος.
Το πάτημα της πέτρας
Επίσης, το πρωί της Πρωτοχρονιάς, όταν τα μέλη της οικογένειας βγαίνουν από το σπίτι, πατούν πάνω σε μία μεγάλη πέτρα, την οποία έχει τοποθετήσει στο κατώφλι η νοικοκυρά από την παραμονή, για να είναι όλη η οικογένεια δυνατή τη χρονιά που έπεται. Στις πόλεις, η πέτρα αντικαθίσταται από το πέταλο, που πατώντας το θα έχουν όλοι «σιδερένια» υγεία και τύχη.
Ποδαρικό
Την Πρωτοχρονιά, έδιναν μεγάλη σημασία για το καλό του χρόνου και στο ποδαρικό. Θέλανε να είναι γουρλής εκείνος που θα πατούσε πρώτος το κατώφλι τους. Ανήμερα το πρωί, ερχόταν στο σπίτι ένα παιδί -με ζωντανούς τους γονείς του-για να τους κάνει ποδαρικό. Στην τσέπη του είχε ξεδιαλεγμένα σπόρια σιτάρι ή κριθάρι, τα οποία πέταγε μπροστά στο εικονοστάσι του σπιτιού, για να εξασφαλιστεί αφθονία καρπών για το χρόνο.
Βασιλόπιτα / Κουραμπιέδες
Την παραμονή, οι νοικοκυρές ζύμωναν τη βασιλόπιτα και άλλα γλυκά της Πρωτοχρονιάς, όπως κουραμπιέδες, μελομακάρονα και δίπλες. Όλα τα υλικά της πίτας είναι σύμβολα ευγονίας. Μέσα της βρίσκεται είτε ένα νόμισμα είτε ένα γούρι «που το έβαλε ο Άγιος Βασίλης» και όποιος το βρει είναι το τυχερό πρόσωπο της νέας χρονιάς. Συνήθως η τύχη του αυτή συνοδεύεται από ένα μποναμά, δηλαδή ένα χρηματικό ποσό ως δώρο! Όσοι δεν είχαν νόμισμα, έβαζαν ένα σκέτο φύλλο κάποιου δέντρου ή ένα ξυλαράκι από κλήμα ή μια κοκ όσια (μικρό καρύδι). Μποναμάδες, ή μποναμάδες, δίνονται και στα μικρά παιδιά της οικογένειας από τους μεγαλύτερους σε ηλικία, κυρίως τους άντρες. Όταν κοβόταν η βασιλόπιτα με τον ερχομό του νέου έτους, ο νοικοκύρης έκοβε πρώτα τα κομμάτια «Του Χριστού, Της Παναγίας, του Άγιου Βασίλη, του φτωχού, του σπιτιού…»
Φαγητό
Την Παραμονή, το τραπέζι έχει κόκορα μακαρονάδα. Οι παλιές νοικοκυρές έφτιαχναν τα μακαρόνια την ίδια μέρα και τα έβραζαν σε άφθονο νερό με λάδι, τα πασπάλιζαν με μυτζήθρα και κανέλλα και τα «έκαιγαν» με λάδι αρωματισμένο με μια φλούδα λεμονιού. Ο κόκορας μαγειρευόταν στην κατσαρόλα αργά, μέχρι να μαλακώσει με όλα του τα μυρωδικά και με σάλτσα ντομάτας.
