«Σάββατο κι απόβραδο και ασετιλίνη
στην Αριστοτέλους που γυρνάς
Έβγαζα απ’ τις τσέπες μου φλούδες μανταρίνι
σου ‘ριχνα στα μάτια να πονάς.»
Οδός Αριστοτέλους, 1974
Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Μουσική: Γιάννης Σπανός
Ερμηνεία: Χάρις Αλεξίου
«Έσβησε η ασετιλίνη
χίμηξε σκοτάδι
βούλιαξε στη Μυτιλήνη
το στερνό καράβι.»
Μάνα δε φυτέψαμε, 1970
Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Μουσική: Μάνος Λοΐζος
Ερμηνεία: Γιώργος Νταλάρας
Η ασετιλίνη στη χημεία…
Η ασετιλίνη είναι μια χημική ένωση δυο ατόμων άνθρακα με δύο άτομα υδρογόνου και τριπλό δεσμό ανάμεσα στα άτομα άνθρακα. Αυτή η χημική σύσταση βοηθάει να καίγεται ταχύτατα. Είναι άχρωμο εύφλεκτο αέριο με χαρακτηριστική μυρωδιά σαν του σκόρδου. Το βάρος της είναι μικρότερο του ατμοσφαιρικού αέρα. Η ασετιλίνη παράγεται από το ανθρακασβέστιο όταν πάνω σε αυτό πέσει νερό. Στην αγορά το βρίσκουμε σε φιάλες όπως το οξυγόνο.
Η ασετιλίνη στη ζωή μας…
Αποτελεί πρόδρομη ένωση για παραγωγή άλλων χημικών προϊόντων, όπως πλαστικό PVC, οινόπνευμα βιομηχανίας, τεχνητό καουτσούκ. Είναι ιδιαίτερα εύφλεκτο αέριο και απαιτεί προσοχή. Σημαντική χρήση της είναι η συγκόλληση των μετάλλων, καθώς η καύση της μπορεί να δώσει θερμοκρασίες μέχρι 3000οC (οξυακετυλενική φλόγα).
Παλαιότερα, χρησιμοποιούσαν την ασετιλίνη ως φωτιστικό μέσο στους φάρους και τα φανάρια των δρόμων μιας και παράγει δυνατό φως. Οι ανθρακωρύχοι τη χρησιμοποιούσαν μέσα στις υπόγειες στοές όπου εργάζονταν. Την ασετιλίνη την έχουμε δει και σαν φωτιστικό μέσο στα φανάρια των μοτοσυκλετών και στους προβολείς στα λιμάνια. Επίσης, στο φωτισμό θεάτρων και σε σκηνές των καραγκιοζοπαιχτών. Ήταν και το φως των καστανάδων στους δρόμους των πόλεων. Μετά το 1970 και μέχρι σήμερα ο ρόλος της ασετιλίνης έχει περιοριστεί, αφού στις περισσότερες περιπτώσεις έχει αντικατασταθεί από φθηνότερα υλικά όπως το αιθυλένιο.
Με έκπληξη βλέπουμε την ασετιλίνη να έχει εισδύσει στα παιχνίδια των παιδιών: Τα παιδιά που μεγάλωσαν μετά την κατοχή, επηρεασμένα από τον απόηχο του πολέμου, έφτιαχναν αυτοσχέδια εκρηκτικά παιχνίδια, με πρώτη ύλη το ανθρακασβέστιο: Από ένα άδειο κονσερβοκούτι αφαιρούσαν τον ένα πάτο και άνοιγαν στον άλλο μια τρύπα. Το έθαβαν σε μία λακκούβα και όταν έριχναν από πάνω λίγο νερό παραγόταν αέρια ασετιλίνη η οποία μαζί με το οξυγόνο του αέρα ήταν εκρηκτικό μίγμα. Από απόσταση πλησίαζαν στη λακκούβα ένα ξύλο το οποίο στην άκρη ήταν αναμμένο. Μια μικρή έκρηξη M γινόταν και το κονσερβοκούτι πεταγόταν ψηλά. Νικητής ήταν όποιο παιδί έκανε το κονσερβοκούτι του να πεταχτεί ψηλότερα.
Γνωρίσαμε υλικά, τεχνικές, χρήσεις, τραγούδια, παιχνίδια. Με νοσταλγία και περιέργεια κάναμε μια βόλτα παρέα με την ασετιλίνη κάτω από τα φανάρια της πόλης και τα φώτα μιας άλλης εποχής.
Αναστασία Κατσούρη ( μαθήτρια της Β΄ Λυκείου )
