Από την πλούσια παράδοση, τον πολιτισμό και την ιστορία του Πολύγυρου μπορεί κανείς να αντλήσει πολλά θέματα. Εγώ θα αναφερθώ στα «Καστριά « του Πολύγυρου αδικώντας ίσως κάποιες άλλες πτυχές της τοπικής κληρονομιάς που είναι εξίσου σημαντικές. Εν πάση περιπτώσει γύρω από τον Πολύγυρο υπάρχουν διάφορες τοποθεσίες με την ονομασία «Καστρουδ’», «Καστρί», «Καστριά». Εκεί σώζονται απομεινάρια οχύρωσης, σωροί από πέτρες και ερείπια από αρχαία κτίσματα. Βρίσκονται σε κορυφές λόφων που από μακριά μοιάζουν να κόπηκαν με το μαχαίρι. Η τοπική παράδοση διασώζει πολλά στοιχεία για τα μέρη αυτά, που αποτελούσαν μάλλον καταφύγια σε κινδύνους ή ακόμα κατοικούνταν στα αρχαία χρόνια. Θα ξεχωρίσω δυο από αυτά. Το Καστρί της Παλιοφυλακής και τα Καστριά ανάμεσα στον Πολύγυρο και τις Καλύβες (χωριό στα νότια του Πολύγυρου).
Η Παλιοφυλακή βρίσκεται σε έναν απόκρημνο λόφο νοτιοανατολικά του Πολύγυρου. Αν κανείς συμπεράνει πρόχειρα για την ονομασία, θα πει πως επρόκειτο για φυλακή. Όμως παλαιότερα «φυλακή» σήμαινε «σκοπιά», παρατηρητήριο και όχι ό, τι καταλαβαίνουμε σήμερα. Υπήρχε λοιπόν εκεί φρούριο, γεγονός που επιβεβαιώνεται από πολλές ενδείξεις. Από τη θέση του λόφου που έχει εξαιρετική θέα σε στεριά και θάλασσα και από τα υπολείμματα του φρουρίου και του πύργου που υπήρχε εκεί. Πιθανότατα, αποτελούσε καταφύγιο στην πειρατική απειλή, για τους κατοίκους κοντινού οικισμού κατά τα Ελληνικά Μεσαιωνικά χρόνια.
Τα Καστριά που βρίσκονται νότια του Πολύγυρου και απέναντι από την Παλιοφυλακή έχουν ιστορία αιώνων ή και χιλιετιών. Αναμφίβολα, υπήρχε κάστρο εκεί στη βυζαντινή περίοδο. Είναι όμως ξεκάθαρο πως η περιοχή κατοικήθηκε από τα αρχαία χρόνια. Υπάρχουν απομεινάρια που φανερώνουν πως εκεί γίνονταν θυσίες από τους Αρχαίους Έλληνες. Αλλά τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Η παράδοση μας πληροφορεί πως οι κάτοικοι της περιοχής αυτής ήταν πανύψηλοι. Ποιος ξέρει; Φήμες λεν πως πριν από αρκετά χρόνια βρέθηκαν σε αρχαίους τάφους στα Καστριά οστά υπερβολικά μεγάλου μεγέθους και πως τέτοια κόκαλα βρέθηκαν και σε άλλη Πολυγυρινή τοποθεσία. Λένε πως ο μεγαλύτερος εχθρός τους ήταν οι ο «σκονταμός». Όταν έπεφταν, δεν μπορούσαν να ξανασηκωθούν κι έμειναν για πάντα πεσμένοι…
Όμως αν συνεχίσω να γράφω, δε θα ᾽χει τελειωμό και γι` αυτό βάζω εδώ μια τελεία. Εύχομαι να έρθουν περισσότερα στο φως για αυτά τα Καστριά και να μη περιοριστούμε στις θαμπές και ελλιπείς γνώσεις που έχουμε. Και να μην χαθούν αυτές οι παραδόσεις, αλλά να μεταλαμπαδεύουν οι παλαιότεροι στους νέους τους θησαυρούς της τοπικής μας παράδοσης.
Ο αρθρογράφος
Ταμπάκης Δημήτριος
ΠΗΓΕΣ:
Περιοδικό «ο Πολύγυρος», τεύχος 42ο
«ΝΕΡΟ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΞΙ ΒΡΥΣΕΣ», Γεννατάς Σ., Έκδοση Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Χαλκιδικής
Συνομιλίες με ανθρώπους που ασχολούνται με την τοπική ιστορία και παράδοση.
