Από την αρχαιότητα έως και στις μέρες μας πόλεμοι γίνονται σε διάφορα μέρη του πλανήτη για οικονομικές διαφορές, εδαφικές διεκδικήσεις, θρησκευτικές διαμάχες. Στην εποχή μας παρατηρούμε ότι οι πόλεμοι δεν γίνονται μονάχα με τη χρήση των ήδη γνωστών όπλων, π.χ βομβών, αλλά και με πιο ήπια και ύπουλα μέσα, όπως οι ιοί και τα βακτήρια.
Η γενιά μας έχει γνωρίσει τον πόλεμο μόνο μέσα από τα βιβλία και τις εθνικές εορτές. Όμως, τον τελευταίο καιρό όλοι μας νιώθαμε ότι ζούμε εμπόλεμες καταστάσεις, εξαιτίας της εμφάνισης στη ζωή μας ενός αόρατου και πανίσχυρου εχθρού, του κορονοιού. Υποχρεωθήκαμε να κλειστούμε στα σπίτια μας, να περιορίσουμε τις μετακινήσεις μας, να αλλάξουμε όλη τη ζωή μας, για να μην κολλήσουμε τη θανατηφόρα αρρώστια.
Το ερώτημα που προκύπτει και μας προβληματίζει είναι πώς είναι δυνατόν ένας ιός να έχει τόσο μεγάλη δύναμη και πώς μπορεί αυτός να χρησιμοποιηθεί σαν πολεμικό όπλο; Ο Covid-19, ανεξάρτητα από την προέλευσή του, εξέφρασε με τον πιο δραματικό τρόπο όλους τους φόβους που μπορεί να νιώθει κάποιος για τον βιολογικό πόλεμο. Με βάση τον παραπάνω προβληματισμό στηρίχθηκε η συγκεκριμένη ερευνητική εργασία, που υλοποιήθηκε στα πλαίσια του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας, υπό την επιμέλεια της καθηγήτριας κας Κ. Τζινιέρη. Ξεκινώντας από τον πρόσφατο εφιάλτη του κορονοιού που ζήσαμε, θα διερευνήσουμε τα σύγχρονα βιολογικά όπλα και τις συνέπειες της χρήσης τους για τον άνθρωπο .
Βιολογικά όπλα
Τα βιολογικά όπλα συγκαταλέγονται στα όπλα μαζικής καταστροφής, εξαιτίας της επικινδυνότητας της εξάπλωσής τους σε παγκόσμιο επίπεδο όπως στην εκδήλωση μίας επιδημίας. Ο βιολογικός πόλεμος είναι η διάδοση ειδικά επιλεγμένων μικροβίων που είναι πολύ ανθεκτικά, προκαλούν βαριές ασθένειες με μεγάλη μεταδοτικότητα και γρήγορο θάνατο. Το χαμηλό κόστος παραγωγής εντείνει την επικινδυνότητα της απειλής. Η δράση των βιολογικών όπλων γίνεται αθόρυβα, αφού ο κίνδυνος γίνεται αντιληπτός μόνο όταν ο αριθμός των ασθενών αυξηθεί δραματικά. Όπως συνέβη και στην πρόσφατη επιδημία που βιώσαμε οι επιστήμονες δυσκολεύονταν να αντιμετωπίσουν τον ιό που μπορεί και εξαπλώνεται ανεξέλεγκτα, ξεπερνώντας τα σύνορα μιας χώρας και πλήττοντας όλο τον πλανήτη.
Πολλά ερευνητικά εργαστήρια σε πανεπιστήμια, νοσοκομεία και κέντρα ερευνών ασχολούνται νόμιμα με την καλλιέργεια τοξικών βακτηρίων. Συνεχώς γίνεται παρασκευή μεταλλαγμένων στελεχών που συνδυάζουν ιδιότητες από πολλά διαφορετικά είδη μικροοργανισμών. Η δημιουργία ενός βιολογικού όπλου μπορεί να αποτελέσει μια απλή εργασία. Με ένα αρχικό δείγμα λίγων γραμμαρίων μπορούν να παρασκευαστούν τόνοι ενός μικροοργανισμού. Ένα βακτήριο πολλαπλασιάζεται κάθε 20 λεπτά. Μέσα σε δέκα ώρες το βακτήριο έχει αυξηθεί σε ένα δισεκατομμύριο! Τα βιολογικά όπλα ή οι βιολογικές αμπούλες είναι πολύ εύκολο να κατασκευαστούν και καταλαμβάνουν πολύ μικρό χώρο ενώ κοστίζουν ελάχιστα. Η παραγωγή τους θεωρείται εύκολη ακόμα και για κάποιον που έχει βασικές γνώσεις βιολογίας.
Στην εποχή μας ξαφνικά, τα πεδία των μαχών μεταφέρθηκαν στα ιατρικά εργαστήρια. Μυστικές υπηρεσίες μεγάλων κρατών εξετάζουν εάν εντόπισαν νωρίς και επαρκώς την απειλή του Covid-19. Τι θα μπορούσε να γίνει, αναρωτούνται, εάν αντί για τον κορονοϊό είχε εξαπλωθεί ένας πολύ πιο θανατηφόρος ιός, φτιαγμένος σε κάποια εργαστήρια;
Μέσα σε λίγες εβδομάδες, ο ιός με τη μορφή πανδημίας, μπορεί να εξολοθρεύσει πληθυσμούς, να βουλιάξει οικονομίες, να κλείσει σύνορα, να εγκλωβίσει ανθρώπους στα σπίτια τους, να δημιουργήσει έρημες πόλεις. Ο Bill Gates,κατά τη διάρκεια ομιλίας του στο TedTalks, επισημαίνει ότι δεν πρέπει να θεωρούμε τον πυρηνικό πόλεμο ως τη μεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα. «Σήμερα ο μεγαλύτερος κίνδυνος για παγκόσμια καταστροφή δεν είναι τα πυρηνικά όπλα, αλλά ο βιολογικός πόλεμος ή η βιοτρομοκρατία με τη μορφή ενός ιού. Έχουμε επενδύσει τεράστια ποσά σε πυρηνικά όπλα και όπλα αποτροπής και λίγα σε ένα σύστημα που θα σταματήσει μια επιδημία» .
Οι τοξίνες είναι χημικές ουσίες οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στους ιστούς του ξενιστή. Π.χ. η τοξίνη της αλλαντίασης μπορεί να προκαλέσει παράλυση και θάνατο, γιατί απενεργοποιεί τους μύες. Η δράση των ιών εξαρτάται από την ικανότητά τους να προσβάλλουν ένα κύτταρο και να το χρησιμοποιούν για να αναπαραχθούν. Αφού αναπαραχθούν πολλά αντίτυπα του ιού το κύτταρο πεθαίνει, ενώ οι ιοί συνεχίζουν να διασκορπίζονται στο περιβάλλον αναζητώντας νέους στόχους. Οι διάφοροι ιοί μπορούν να προσβάλλουν πολλές φορές πολλά όργανα επιφέροντας τον θάνατο.
Οι μύκητες όπως τα δηλητηριώδη μανιτάρια, παράγουν τοξίνες που μπορούν να μολύνουν τους οργανισμούς. Μόλυνση μπορεί να συμβεί και μέσω του αέρα. Γνωστές ασθένειες που μεταδίδονται μέσω αιωρούμενων σταγονιδίων είναι η γρίπη και οι πνευμονίες. Άλλοι τρόποι μετάδοσης είναι μέσω της τροφής και υγρών. Το πρόβλημα γίνεται εντονότερο σε ομάδες που έχουν κοινή διατροφή, όπως π.χ. ο στρατός.
Μολυσμένα ζώα μπορούν να εξαπλώσουν τις ασθένειες. Η αποτελεσματικότητα των βιολογικών ουσιών σαν όπλα εξαρτάται άμεσα από την τοξικότητά τους. Η δύναμη της τοξικότητας είναι ισχυρότερη από οποιαδήποτε άλλη φυτική ή τεχνητή ουσία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως όπλο. Αν και οι διάφοροι ζωντανοί μικροοργανισμοί χρειάζονται ένα συγκεκριμένο διάστημα για να αρχίσουν να ενεργούν, επιφέρουν θανατηφόρες ασθένειες.
Βιοτρομοκρατία
Ο όρος «βιοτρομοκρατία» αναφέρεται στη χρήση παθογόνων βιολογικών παραγόντων για να προκληθούν βλάβες σε ανθρώπους, ζώα ή φυτά. Η παρασκευή βιολογικών όπλων είναι πολύ απλή και χαμηλού κόστους και για αυτό ονομάζονται ως <<ατομική βόμβα των φτωχών>>, ενώ ο εντοπισμός τους είναι αδύνατος. Οι τρομοκράτες μπορούν να τα κρύψουν εύκολα, ενώ είναι πολύ δύσκολη η άμυνα εναντίον τους. Οι σύγχρονες κοινωνίες είναι απροστάτευτες σε οργανωμένες τρομοκρατικές επιθέσεις.
Ο βιολογικός πόλεμος θεωρείται ως ο πιο επικίνδυνος και ύπουλος τύπος πολέμου για την ανθρωπότητα. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση των τρομοκρατικών ενεργειών με τη χρήση βιολογικών όπλων. Οι τρομοκράτες μπορούν να διασπείρουν αποτελεσματικά διάφορους λοιμογόνους παράγοντες με την χρήση αεροπλάνων, πυραύλων και οβίδων, αλλά και με την μόλυνση της τροφής, του νερού ή του αέρα.
Και ενώ όλη η υφήλιος νιώθει συγκλονισμένη από τα χιλιάδες αθώα θύματα του κορονοιού οι τρομοκράτες σχεδιάζουν να τον εκμεταλλευτούν για τα μελλοντικά χτυπήματά τους. Χαρακτηριστικά, το FBI στην Αμερική ενημέρωσε πως μέλη νεο-ναζιστικών και ρατσιστικών οργανώσεων σχεδιάζουν να χρησιμοποιήσουν τον Covid-19, σε μορφή σπρέι με σάλιο ασθενών και άλλα μολυσμένα αντικείμενα, εναντίον αστυνομικών και μη λευκών πολιτών. Κάποιες ρατσιστικές οργανώσεις έδιναν εντολές στα μέλη τους εάν μολυνθούν να φτύνουν τα κουμπιά σε ασανσέρ και πόμολα σε πόρτες, να διαπράττουν εγκλήματα, αφήνοντας πίσω τους αντικείμενα μολυσμένα με τον ιό, τα οποία θα αναγκάζονταν να πιάσουν αστυνομικοί και να περνούν όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο σε δημόσιους χώρους, βήχοντας «στους εχθρούς». (in.gr, Βιολογικός πόλεμος: Πόσο πιθανός είναι λόγω του κορονοϊού).
Αν και η ανησυχία για νέες μορφές πολέμου όπως ο υβριδικός και ο κυβερνοπόλεμος υπάρχει εδώ και καιρό, ο βιολογικός πόλεμος είναι αυτός που προβληματίζει περισσότερο όλα τα κράτη. Όλος ο κόσμος φοβάται τις απρόβλεπτες τρομοκρατικές ενέργειες που μπορούν να εξαφανίσουν ανθρώπινους πληθυσμούς, ζώα και φυτά σε μικρό χρονικό διάστημα. Χημικά και βιολογικά όπλα έχουν χρησιμοποιηθεί στον εικοστό αιώνα από τους Ιάπωνες στον Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, τους Αμερικανούς στον πόλεμο της Κορέας, τους Σοβιετικούς στο Αφγανιστάν, τους Ιρακινούς εναντίον των Κούρδων.
Δυστυχώς καταλαβαίνουμε ότι ο άνθρωπος δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει την πρόοδο της επιστήμης, όχι μόνο για το καλό της ανθρωπότητας, αλλά και για να σκορπίσει τον πόνο και τον θάνατο, μόνο και μόνο για οικονομικά συμφέροντα.
Ραδιολογικός πόλεμος
Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλούν τα ραδιολογικά όπλα ή αλλιώς <<βρώμικες βόμβες>>. Αυτά τα όπλα επιλέγονται κυρίως από τρομοκράτες που επιθυμούν να προκαλέσουν περισσότερο φόβο και πανικό, παρά ανθρώπινα θύματα. Οι βρώμικες βόμβες, τις οποίες οι εμπειρογνώμονες αποκαλούν Συσκευές Ραδιολογικής Διασποράς, είναι μηχανισμοί που προορίζονται να διασκορπίζουν διάφορα ραδιενεργά υλικά, χωρίς να προκαλείται πυρηνική έκρηξη. Κατά την εκπυρσοκρότηση, το ραδιενεργό υλικό εξουδετερώνεται και εκχύνεται στο περιβάλλον. Αν εκραγεί στον αέρα, δεκάδες ή εκατοντάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα μπορεί να μολυνθούν από ραδιενεργά υλικά. Η ποσότητα και το είδος των ραδιενεργών υλικών που χρησιμοποιήθηκαν, θα καθορίσουν τον αριθμό των θυμάτων, την έκταση των εκκενώσεων και την έκταση της μόλυνσης .
Αυτά τα όπλα στα χέρια τρομοκρατικών οργανώσεων, μπορεί να αποτελέσουν απειλή για την ασφάλεια των πολιτισμένων εθνών, προκαλώντας σοβαρές διαταραχές στις κοινωνικοπολιτικές δομές. Η ραδιενέργεια έχει πολλές εφαρμογές σε τελείως διαφορετικούς τομείς της καθημερινής ζωής: από τα εργοτάξια μέχρι τις εξελιγμένες ιατρικές εξετάσεις και τις θεραπευτικές δραστηριότητες. Λόγω των δραστηριοτήτων αυτών, είναι πολύ εύκολο κάποιος να αποκτήσει πρόσβαση σε αυτές .
Η έκρηξη μιας «βρώμικης βόμβας» μπορεί να μολύνει τα αποθέματα νερού, τροφίμων και άλλων καταναλωτικών προϊόντων. Η χειρότερη όμως επίπτωση της είναι η δημιουργία συναισθημάτων φόβου, πανικού και ανασφάλειας στους πολίτες. Μια «βρώμικη βόμβα» είναι πιθανό να διασπείρει μόνο μία ραδιενεργό ουσία, με πιο πιθανή ουσία αυτή του καισίου 137, με το κοβάλτιο 60 και το στρόντιο 90 να αποτελούν τις εναλλακτικές επιλογές .
Ι.Κ.
Βιβλιογραφία
Αθνάσιος Κ. Λιώτης (2008),Bιολογικα οπλα και δημοσια υγεια,http://hypatia.teiath.gr/xmlui/bitstream/handle/11400/5963/%CE%95%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B1.doc?sequence=1
Βαγγέλης Γεώργιος(2015),Τρομοκρατία και όπλα μαζικής καταστροφής,https://dione.lib.unipi.gr/xmlui/bitstream/handle/unipi/8686/Vaggelis_Georgios.pdf?sequence=1
Βαγγέλης Πρατικάκης(28/9/2001),Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τα βιολογικά όπλα,https://www.in.gr>health>health news
Γιωργίου,(28/9/2013).Βιολογικά όπλα,η αόρατη απειλή,http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=384220
Αγγελική – Ραφαέλλα Κοψιδά,(25/7/2020),Βιοτρομοκρατία, βιολογικά όπλα και οργάνωση του τομέα Υγείας για ανταπόκριση σε βιοτρομοκρατική επίθεση,https://www.truemed.gr/epistimi/biotromokratia-biologika-opla-kai-organosi-tou-tomea-ygeias-gia-antapokrisi-se-biotromokratiki-epithesi/
Βιολογικά όπλα και τρομοκρατία,https://www.medlook.net/%CE%92%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CE%A0%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CF%82/202.html
