Βιβλοεθισμός

Η παρασκευή του ψωμιού (τα παλιά τα χρόνια…)
Το ψωμί αναμφίβολα αποτελεί βασικό είδος τροφίμου με ιδιαίτερα θρεπτική αξία. Ανήκει στην παραδοσιακή διατροφή και μπορεί να βρεθεί στο τραπέζι και του πιο φτωχού οικονομικά ανθρώπου.
Τα υλικά για την παρασκευή του ψωμιού είναι: αλεύρι, νερό, μαγιά και αλάτι. Παλαιότερα, τα υλικά αυτά τα παρήγαγαν οι ίδιοι οι άνθρωποι από μόνοι τους, χωρίς να πηγαίνουν δηλαδή στο εμπόριο, για να τα προμηθευτούν. Επειδή τότε όλοι ασχολούνταν με τη γη, έσπερναν το σιτάρι στα χωράφια τους, το θέριζαν, το αλώνιζαν στα αλώνια τους και στη συνέχεια το μάζευαν, το πήγαιναν στους ανεμόμυλους, όπου, με την κατάλληλη εκεί διαδικασία, παρήγαγαν το αλεύρι.
Η μαγιά ήταν συστατικό του ψωμιού που δεν την προμηθεύονταν οι άνθρωποι από το εμπόριο, αλλά υπήρχε στο σπίτι κάθε νοικοκυριού. Ήταν το λεγόμενο προζύμι. Δηλαδή, η κάθε νοικοκυρά, αφού ζύμωνε το ψωμί της, κρατούσε μια μικρή ποσότητα από το ζυμάρι, τόση όση χωράει η παλάμη του χεριού. Για να το διατηρήσει, δίχως να αλλοιωθεί ή να ‘’ξινίσει’’, όπως έλεγαν, το τοποθετούσαν σε πήλινο ή ξύλινο σκεύος (σημερινό μπολ) σκεπάζοντάς το με αλάτι. Το αλάτι ήταν το απαραίτητο συστατικό, για να διατηρηθεί το προϊόν αναλλοίωτο. Έτσι, στο επόμενο ζύμωμά τους φρόντιζαν από την παραμονή το βράδυ να διαλύσουν το ζυμάρι που είχαν φυλάξει μέσα σε ξύλινη σκάφη με χλιαρό νερό. Προσθέτοντας λίγη ποσότητα αλευριού έφτιαχναν μια αραιή ζύμη. Έτσι, παρασκεύαζαν το προζύμι.
Η διαδικασία παραγωγής ψωμιού για κάθε νοικοκυριό ήταν η ακόλουθη: το πρωί έβαζαν την ποσότητα του αλευριού που ήθελαν να ζυμώσουν μέσα στην ξύλινη σκάφη μαζί με το προζύμι, πρόσθεταν λίγο αλάτι και με χλιαρό νερό άρχιζαν να ανακατεύουν και να ζυμώνουν καλά. Μόλις έβλεπαν πως το ζυμάρι ξεκολλούσε από τη σκάφη, τότε ήταν το σημάδι πως η ζύμη ήταν έτοιμη. Στη συνέχεια, τη χώριζαν σε μπάλες, τις οποίες προσωρινά τοποθετούσαν σε ξύλινα μπολ ή καλαθάκια, που στον πάτο τους έστρωναν ένα καθαρό πανί, έβαζαν από πάνω λίγο αλεύρι και τη ζυμωμένη μπάλα. Τα σκέπαζαν με μάλλινη κουβέρτα μέχρις ωσότου φουσκώσει η κάθε μπάλα και διπλασιαστεί το μέγεθός της.
Προτού φουσκώσει το ζυμάρι, είχαν θερμάνει τον φούρνο τους με ξύλα (τότε υπήρχαν μόνο ξυλόφουρνοι σε κάθε σπίτι), ώστε να φτάσει στην ιδανική θερμοκρασία για το ψήσιμο του ψωμιού. Αυτό το καταλάβαιναν, μόλις οι πλάκες του ξυλόφουρνου είχαν πάρει το χρώμα της φωτιάς. Στο σημείο αυτό σκούπιζαν τον φούρνο, για να φύγουν όλες οι σκόνες και οι στάχτες. Στη συνέχεια, με τη βοήθεια ενός ξύλινου φτυαριού, που το ονόμαζαν φουρνέφτιο, έβαζαν το ζυμάρι μέσα στον φούρνο και το άφηναν τόση ώρα, ώσπου να ροδίσει, δηλαδή, να πάρει το χρώμα που έχει το ψωμί, όπως το τρώμε σήμερα. Τότε το ψωμί ήταν έτοιμο. Περίμεναν λοιπόν να κρυώσει και στη συνέχεια το διατηρούσαν μέσα σε πανέρια που τα σκέπαζαν με καθαρό πανί. Με τον τρόπο αυτό έφτιαχναν το ψωμί για όλη την εβδομάδα που θα ξεκινούσε. Παραδοσιακά η διαδικασία αυτή γινόταν από τις νοικοκυρές κάθε Σάββατο.
Στις μέρες μας, η διαδικασία αυτή δε γίνεται στα σπίτια μας, αφού το ψωμί το αγοράζουμε όλοι μας από τον φούρνο της γειτονιάς μας. Ακόμα και στην περίπτωση που κάποιος έχει διάθεση να ζυμώσει το ψωμί στο σπίτι του, το αλεύρι και τη μαγιά τα αγοράζει από καταστήματα τροφίμων. Αφού ζυμώσει τα υλικά και δημιουργηθεί η κατάλληλη ζύμη, τότε την ψήνει στον ηλεκτρικό φούρνο που δε λείπει από κανένα σπίτι.
Αυτά ήταν αναλυτικά όλα τα στάδια για την παρασκευή του ψωμιού μέχρι να φτάσει στο τραπέζι της κάθε οικογένειας. Ήταν μια ιεροτελεστία για τους παλαιότερους η παραγωγή του ψωμιού, αλλά και για εμάς σήμερα, μια καθημερινή απαραίτητη συνήθεια η αγορά του!

Οι μαθήτριες της Α΄ Γυμνασίου
Βενιέρη Σταματία
Ζαχαράτου Βασιλική