Ζούμε σε μια περίοδο που χαρακτηρίζεται από μεγάλα τεχνολογικά επιτεύγματα, που οι οθόνες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην καθημερινότητα μας, αποτελώντας αναπόσπαστο τμήμα της. Αλλά τα πράγματα ήταν πάντα έτσι; Η τεχνολογική ανάπτυξη έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα ή η ενασχόληση με τις συσκευές αυτές έχει περισσότερα μειονεκτήματα από πλεονεκτήματα; Σε αυτή την κατάσταση έχει θετική επίδραση η πανδημία που περνάμε ή είναι μία από τις αιτίες που οδηγεί σε μεγαλύτερο πρόβλημα;
Πρώτα απ’ όλα, ας συνειδητοποιήσουμε την επιρροή των οθόνων στην ζωή μας μέσα από μια σύγκριση με το παρελθόν.
Από τις πρώτες συσκευές που εφευρέθηκαν ήταν η τηλεόραση, η οποία παρότι αρχικά χρησιμοποιείτο για την ενημέρωση των πολιτών για τα γεγονότα, δεν υπήρχε σε κάθε σπίτι λόγω της αξίας της, στη συνέχεια όμως έγινε απαραίτητη για όλους. Στην εποχή μας, μάλιστα, η τηλεόραση μπορεί να έχει και τη μορφή υπολογιστή (smart tv), στην οποία μπορεί να γίνεται και αναζήτηση σε μηχανές αναζήτησης με τη χρήση του διαδικτύου, κάνοντάς την ακόμα πιο χρήσιμη.
Αργότερα άρχισε σταδιακά η εισροή των σταθερών ηλεκτρονικών υπολογιστών στην ζωή των απλών πολιτών, γιατί παλιότερα χρησιμοποιούνταν μόνο για στρατιωτικούς σκοπούς. Στην αρχή, η χρήση τους περιοριζόταν σε απαραίτητες ανάγκες κυρίως για επαγγελματικούς και εργασιακούς λόγους. Με το πέρασμα του χρόνου, η χρήση τους διευρύνθηκε και στον τομέα της ενημέρωσης, της επικοινωνίας (email), της διασκέδασης, ενώ στις μέρες μας πέρα από αυτά ευνοούν την απόκτηση γνώσης, καθώς ακόμα και την εκπαίδευση και συναντιούνται πιο συχνά στην πιο εύχρηστη μορφή τους, ως φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές.
Βιώνοντας μια εποχή γεμάτη από τεχνολογικά επιτεύγματα, εφευρέθηκε και μια φορητή συσκευή, πρακτική, η οποία όταν πρωτοεμφανίστηκε εξυπηρετούσε βασικές ανάγκες, το κινητό τηλέφωνο. Στα πρώτα χρόνια, ήταν απαραίτητο μόνο για την επικοινωνία σε περιπτώσεις απροόπτου και προβλήματος και μόνο για κλήσεις. Βέβαια οι δυνατότητές του διευρύνθηκαν και στην αποστολή μηνυμάτων, την ενημέρωση για την επικαιρότητα, την διασκέδαση και φυσικά αποτέλεσε και αποτελεί ένα μέσο κοινωνικοποίησης με την βοήθεια της πρόσβασης στο Internet. Πλέον τα κινητά τηλέφωνα (smartphones) έχουν την δυνατότητα να εξυπηρετούν μεγάλο μέρος των αναγκών μας, αφού μπορούν να ελέγξουν τα πάντα και έτσι αυτό τα καθιστά ζωτικής σημασίας εργαλεία στην καθημερινή μας ζωή.
Μέσα από αυτό το πέρασμα από το παρελθόν καταλαβαίνουμε πως όσο περνούν τα χρόνια όλο και περισσότερο αυτού του τύπου οι συσκευές θα γίνονται απαραίτητες, οδηγώντας σε μεγαλύτερο εθισμό σε αυτές από ότι τώρα. Είναι επιστημονικά αποδειγμένο πως υπάρχουν ενήλικες, αλλά κυρίως παιδιά που εμφανίζουν συμπτώματα εθισμού σε κάποια οθόνη, είτε αναφερόμαστε σε υπολογιστή, τηλεόραση ή σε κινητό τηλέφωνο. Η εξάρτηση αυτή οφείλεται στο γεγονός της επιθυμίας άμεσης ενημέρωσης όλη την ώρα, συνεχής επικοινωνίας με τον κοινωνικό περίγυρο (φίλοι, γνωστοί, οικογένεια) κλπ. Πιο συγκεκριμένα οι έφηβοι συνηθίζουν πλέον να είναι κολλημένοι στο κινητό τους τηλέφωνο θέλοντας να μην χάσουν επικείμενο μήνυμα και με σκοπό να βρίσκονται όλη την ώρα σε επικοινωνία με κάποιον, γεγονός που πολλές φορές οδηγεί σε αποξένωση από τους γύρω και στην εξάλειψη άλλων τρόπων διασκέδασης πέρα από την τακτική επικοινωνία στα social media και την προβολή ταινιών και σειρών.
Παράλληλα, όσον αφορά την περίοδο που διανύουμε, η πανδημία του covid-19 ανάγκασε πολύ κόσμο να αποκτήσει ακόμα πιο στενή σχέση με τις ηλεκτρονικές συσκευές. Εφόσον δε ήταν εφικτή η δια ζώσης εκπαίδευση για τους μαθητές ή η εργασία με φυσική παρουσία στον εργασιακό χώρο για τους ενήλικες και η καθημερινή επαφή με τους φίλους και οικογένεια, όλοι ασχοληθήκαμε περισσότερο με τέτοιου είδους συσκευές, όπως μαθήματα από απόσταση μέσω εφαρμογής στο διαδίκτυο ή εργασία από το σπίτι (τηλεργασία) και επικοινωνία μέσω των Μ.Μ.Ε. αντίστοιχα.
Τέλος, θεωρώ πως με το πέρασμα του χρόνου και την ραγδαία και συνεχή εξέλιξη των παραπάνω τεχνολογικών επιτευγμάτων, ο κόσμος θα έχει να αντιμετωπίσει και τις αρνητικές συνέπειες αυτής της εξέλιξης, που μπορεί να είναι καταστροφικές ως προς τις διαπροσωπικές σχέσεις, την ψυχολογική ισορροπία και το αίσθημα εξάρτισης και ανασφάλειας χωρίς την ύπαρξη αυτών.
Μένια Φουντά
