Επιμέλεια: Μαριάννα Αλ.

Η Πλάκα και το όνομά της

Παλιότερα η Πλάκα περιοριζόταν στην περιοχή που είναι και σήμερα το μνημείο του Λυσικράτους. Είναι το αποκαλούμενο από τους νεότερους «Φανάρι του Διογένη». Για το όνομα της Πλάκας στην Αττική έχουν ακουστεί διάφορες εκδοχές. Μάλιστα, ιστορικοί και ερευνητές ήρθαν πολλές φορές σε «αντιπαράθεση» για το ποια προέλευση είναι η σωστή. Ο πιο γνωστός στους παλαιότερους και σπουδαίος Αθηναιογράφος, Δημ. Καμπούρογλου υποστήριζε ότι η ονομασία Πλάκα οφείλεται σε μια μεγάλη μαρμαρόπλακα. Αυτή βρέθηκε κάποτε κοντά στη μικρή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Αλεξανδρινού, που υπήρχε στις ανατολικές υπώρειες της Ακρόπολης, κοντά στην οδό Θέσπιδος.

Ο Καμπούρογλου δεν ανέφερε αν ήταν η πλάκα αυτή ανάγλυφη ή ενεπίγραφη ή οπωσδήποτε σημαντική. Ωστόσο και πάλι, ο σπουδαίος μελετητής της ιστορίας της Αθήνας, Δημήτριος Σισιλιανός, στο βιβλίο του «Παλαιαί και νέαι Αθήναι», θεωρεί απίθανη ή και ασήμαντη αυτή την εκδοχή. Δεν θεωρεί δηλαδή ότι η μαρμαρόπλακα επέσυρε την προσοχή των κατοίκων τόσο σε τέτοιο βαθμό ώστε να ονομάσουν από αυτή όλη τη συνοικία Πλάκα.

Υπάρχει και μια άλλη εκδοχή για το όνομα «Πλάκα». Είναι το αρβανίτικο «Πλιάκα» σημαίνει παλιά. Ο Σισιλιανός θεωρεί πιο πιθανό σενάριο η ονομασία να βγήκε, όπως του είχε πει κάποιος Ψύλλας, από το αρβανίτικο «Πλιάκα», που σημαίνει γριά, παλιά. Υπογραμμίζει πάντως ότι «οι περί τας Αθήνας αλβανόφωνοι εκαλούν την συνοικία ταύτην «πλιάκα Αθήνα», δηλαδή, «παλιά Αθήνα», γι’ αυτό και απέμεινε η ονομασία Πλάκα, όταν εξελληνίστηκε η αλβανική λέξη. «Σίγουρα η καταγωγή της ονομασίας της Πλάκας μένει αμφίβολη». Ο αρχιτέκτονας και πολεοδόμος Κώστας Μπίρης, που είχε γράψει πολλά και αξιόλογα βιβλία για την πόλη της Αθήνας και για τα τοπωνύμια, υποστήριζε ότι η λέξη Πλάκα ήταν αρβανίτικη και είχε προέλθει από τους Αρβανίτες μισθοφόρους του στρατού, που έμειναν μετά τα Ορλωφικά άνεργοι και οι Τούρκοι τους εγκατέστησαν ως εποίκους στην περιοχή της γειτονιάς, που ήταν γύρω από το μνημείο του Λυσικράτους.

Ο τόπος και οι άνθρωποι:

Η Πλάκα, ένας τόπος φορτωμένος με ιστορία και προικισμένος με ξεχωριστή ομορφιά, προσέλκυσε κατά καιρούς προσωπικότητες του πνεύματος και της Τέχνης. Η Πλάκα έγινε τόπος κατοικίας, εργασίας, δημιουργίας, στέκι ή χώρος φιλοξενίας για φιλέλληνες, λογοτέχνες, καλλιτέχνες, πολιτικούς, αρχιτέκτονες, πολεοδόμους κ.α.

Ενδεικτικά αναφέρουμε:

- Λογοτέχνες: ο νομπελίστας Γιώργος Σεφέρης, ο ακαδημαϊκός και Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τσάτσος, η Ιωάννα Τσάτσου, ο Κωστής Παλαμάς, ο Εμμ. Ροΐδης, ο Αλ. Ραγκαβής, ο Γεώργιος Αθάνας, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ο Τίμος Μωραϊτίνης, ο Γιώργος Δροσίνης.

- Aρχιτέκτονες: ο Σταμάτης Κλεάνθης, ο Σάουμπερτ και οι νεότεροι ο Κάλκος, ο Ζάχος και ο Πικιώνης.

- Λαογράφος: Αγγελική Χατζημιχάλη

- Πολιτικοί: πρόσφατα η Μελίνα Μερκούρη και οι Ιωάννης Κωλέττης, Γιώργος Λασσάνης, ο Λογοθέτης και ο Γ. Παπαρρηγόπουλος.

- Φιλέλληνες: ο Λόρδος Βύρωνας,  ο R. Church και ο G. Finley.

- Σκηνοθέτες και ηθοποιοί: ο Δημήτρης Χορν, η Έλλη Λαμπέτη, ο Ορέστης Μακρής, ο Κάρολος Κουν και ο Σπύρος Ευαγγελάτος.

-Τραγουδιστές και μουσικοί: ο Νίκος Ξυλούρης,  η Πόπη Αστεριάδη, η Καίτη Χωματά, Γιάννης Αργύρης, ο Γιώργος Ζωγράφος.

- Ζωγράφοι: ο Περικλής Βυζάντιος, ο Χατζηκυριάκος- Γκίκας.

πηγή: https://plakadiadromes.webnode.gr/