Έθιμα Του Βοΐου
Γράφει η Μαριάντα Γκούτζιου από το γ2
Η επαρχία του Βοΐου ανήκει στον νομό Κοζάνης και καλύπτει το νοτιοδυτικό τμήμα του νομού με έδρα την Σιάτιστα. Εκτείνεται ανάμεσα σε ορεινούς όγκους και πήρε το όνομά της από το ομώνυμο βουνό το οποίο βρίσκεται κατά μήκος των συνόρων της με το νομό Καστοριάς. Ο ποταμός Αλιάκμονας τέμνει την επαρχία Βοΐου από τα βόρεια προς τα νοτιοανατολικά. Αποτελείται από πολλές πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά, που το καθένα από αυτά έχει τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, έθιμα, παραδόσεις και ιστορία. Όλα αυτά ζωντανεύουν κατά την διάρκεια του καλοκαιριού όταν ο κόσμος επιστρέφει στα χωριά για να απολαύσει ένα καλοκαίρι γεμάτο ξεγνοιασιά και παράδοση περιτριγυρισμένος από την φύση η οποία βρίσκεται στο μεγαλείο της.
Δυστυχώς όμως, πολλά από αυτά τα μικρά, όμορφα χωριά έχουν πλέον ξεχαστεί. Κάποια μάλιστα έχουν ακόμη και εγκαταλειφθεί, ενώ άλλα αποτελούνται από πολύ λίγους κατοίκους.
Όπως και στο δικό μου χωριό, την Κορυφή Βοΐου, γενικότερα σε όλη την επαρχία του Βοΐου, υπήρχαν πολλά έθιμα που τείνουν να χαθούν ή έχουν χαθεί εντελώς μέσα στο πέρασμα των χρόνων. Είναι σημαντικό όλα τα νέα παιδιά να τα υιοθετούν, να τα διατηρούν, να τα διαδίδουν και να τα αγαπούν με την ψυχή τους όπως τα αγάπησαν και οι μεγαλύτεροι, καθώς αυτά είναι κομμάτια της ταυτότητάς μας.
Πάσχα
Ένα από τα πιο γνωστά έθιμα είναι κατά την Μεγάλη Εβδομάδα, το βάψιμο των αυγών το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης. Τα παλαιότερα χρόνια όμως, σε διάφορα χωριά του Βοΐου, ένα από αυτά τα κόκκινα αυγά τοποθετούνταν με ευλάβεια στο εικονοστάσι του σπιτιού και φυλάγονταν εκεί μέχρι της Αναλήψεως ώστε να προστατεύει το σπιτικό.
Επίσης, την Μεγάλη Πέμπτη, κρεμούσαν στο μπαλκόνι του σπιτιού ένα κόκκινο πανάκι το οποίο συμβόλιζε το αίμα του Ιησού Χριστού αλλά και την λαμπρότητα της άνοιξης. Εκτός από αυτό, την ίδια μέρα, ζύμωναν ένα είδος εφτάζυμου ψωμιού από ρεβίθι, το οποίο ονομάζονταν : “ρουφτένιο”.
Άι Γιάννης
Κατά την εορτή του Άι Γιάννη του Προδρόμου, από τα βαθιά χαράματα, οι γυναίκες και τα κορίτσια πήγαιναν στην βρύση του χωριού για νερό, ψάλλοντας Άι-Γιαννιάτικα τραγούδια.
Επίσης, εκκλησιάζονταν στον Άι Γιάννη κρατώντας στα χέρια τους “γιαννάκια”, όπως τα ονόμαζαν, τα οποία ήταν ποώδη φυτά που ανθίζουν την εποχή αυτή και το ανθάκι τους μοιάζει με κεφάλι ανθρώπου που αποδίδονταν από την λαϊκή φαντασία στον Ιωάννη τον Πρόδρομο.
Αποκριά
Σε κάποια χωριά του Βοΐου, την Κυριακή της Μεγάλης Αποκριάς σε διάφορες γειτονιές καίνε τους “ψίλους”, γνωστούς “φανούς. Οι “ψίλοι” ήταν μεγάλοι ξύλινοι στύλοι επενδυμένοι με ξηρά κλαδιά.
Κάθε γειτονιά φιλοδοξεί να παρουσιάσει τον καλύτερο “ψίλο” και να τον κάψει τελευταίο. Για τον λόγο αυτό, άνδρες από άλλες γειτονιές έρχονται κρυφά με σκοπό να ανάψουν κάποιο αντίπαλο “ψίλο”. Μόλις όμως γίνουν αντιληπτοί, κορίτσια και γυναίκες που βρίσκονται εκεί τρέχουν γύρω από τον “ψίλο” προσπαθώντας να τον προστατέψουν. Άλλοτε τα καταφέρνουν και άλλοτε όχι. Η γειτονιά που θα καταφέρει να κάψει τελευταία τον “ψίλο” της ανακηρύσσεται νικήτρια.
Μόλις ολοκληρωθεί η παραπάνω διαδικασία, ανάβουν όλοι οι “ψίλοι” και γύρω από την φωτιά, όλοι οι κάτοικοι του χωριού, χορεύουν και τραγουδούν αποκριάτικα τραγούδια, πολλά από τα οποία είναι σκωπτικά ή ευτράπελα.
