Για τον εορτασμό της εθνικής επετείου της 28ης Οκτωβρίου, με τη βοήθεια των καθηγητριών, κ. Σάρκου Αικατερίνης, κ. Κομνηνού Ευαγγελίας, κ. Σέλινα Κων/νας και κ. Ανδρονίκου Αδαμαντίας, μαθητές και μαθήτριες του 2ου Γ. Ν. Φιλαδέλφειας μας ταξίδεψαν σε γεγονότα του παρελθόντος, μας έκαναν να συγκινηθούμε, αλλά και να αισθανθούμε περηφάνια για την υπευθυνότητα, το μεράκι και την ευαισθησία που επιδεικνύουν σε οποιαδήποτε προσπάθειά τους.
Σε αυτό το άρθρο σας παραθέτουμε απόσπασμα από την ομιλία της εκπαιδευτικού Κομνηνού Ευαγγελίας στη μνήμη των θυμάτων της Κανδάνου, το οποίο και μας παραχώρησε. Την ευχαριστούμε θερμά γι’ αυτό.
«Η ολοσχερής καταστροφή της Κανδάνου στη Δυτική Κρήτη στις 3 Ιουνίου 1941 και η απαγόρευση ανοικοδόμησής της συμβολίζει και επιβεβαιώνει με αποστομωτικό τρόπο τη θηριωδία των Γερμανών κατά το 2ο Παγκόσμιο πόλεμο, καθώς είναι το μοναδικό μέρος που οι Γερμανοί άφησαν γραπτά στοιχεία για τις καταστροφές που προκάλεσαν.
Μία μέρα μετά την εκτέλεση αρκετών πολιτών στο Κοντομαρί, οι Γερμανοί στρατιώτες έφτασαν στην Κάντανο, ακολουθώντας τις διαταγές του Στουντέντ για αντίποινα. Οι Γερμανοί στρατιώτες εξανάγκασαν τον γιατρό Παπαντωνάκη Ευάγγελο που γνώριζε Γερμανικά να καλέσει τους Καντανιώτες να πάνε στο χωριό λέγοντας ότι δεν θα τους πειράξουν. Οι Καντανιώτες αντιλαμβανόμενοι τον κίνδυνο δεν παρουσιάστηκαν και η οργή των Γερμανών ξέσπασε στα ζώα και τα σπίτια της Καντάνου. Έβαλαν φωτιά σε όλα τα σπίτια και ισοπέδωσαν όσα ήταν πιο γερά με δυναμίτη. Την καταστροφή των σπιτιών βοήθησε η μεγάλη ποσότητα ελαιολάδου, που ήταν αποθηκευμένη σε αυτά λόγω καλής βεδέμας εκείνη την χρονιά. Το ελαιουργείο το χωριού κάπνιζε σχεδόν ένα μήνα. Σκότωσαν και έκαψαν λίγους ηλικιωμένους και κατάκοιτους που βρέθηκαν στο χωριό.
Κατά τη διάρκεια της κατοχής απαγόρευσαν την ανοικοδόμηση του χωριού.
Άφησαν μόνο ένα φυλάκιο και το ελαιουργείο προκειμένου να εφοδιάζονται με το πολύτιμο λάδι. Αργότερα το 1943 έφεραν την 1η μαρμάρινη πλάκα με σκοπό να χτίσουν σχετικό μνημείο γεγονός, που δεν έγινε λόγω πτώσης του ναζισμού.
Σε δύο ξύλινες πόρτες έγραψαν δύο κείμενα, συγκλονιστική πηγή-μαρτυρία ως σήμερα.
Οι δύο πινακίδες-επιγραφές σε γερμανικά και ελληνικά στις εισόδους του χωριού από Χανιά και από Παλαιοχώρα. αναφέρουν: «Διά την κτηνώδη δολοφονίαν Γερµανών αλεξιπτωτιστών, αλπινιστών και του µηχανικού από άνδρας, γυναίκας, παιδιά και παπάδες και διότι ετόλµησαν να αντισταθούν κατά του µεγάλου Ράιχ κατεστράφη την 3-6-1941 η Κάνδανος εκ θεµελίων, διά να µην επαναοικοδοµηθεί πλέον ποτέ», και η άλλη : «Ως αντίποινον των από οπλισµένων πολιτών ανδρών και γυναικών εκ των όπισθεν δολοφονηθέντων Γερµανών στρατιωτών κατεστράφη η Κάνδανος».
Η τρίτη πινακίδα-επιγραφή από μάρμαρο αναφέρει: «Εδώ υπήρχε η Κάνδανος – Κατεστράφη προς εξιλασµόν της δολοφονίας 25 Γερµανών στρατιωτικών».
Μετά την παράδοση της Γερμανίας, ο Στουντέντ φυλακίστηκε από τους Βρετανούς. Τον Μάιο του 1947, ήρθε ενώπιον στρατιωτικού δικαστηρίου για να απαντήσει σε κατηγορίες κακομεταχείρισης και δολοφονίας αιχμαλώτων πολέμου από τους στρατιώτες του στην Κρήτη, ενώ το αίτημα της Ελλάδας να εκδοθεί ο Στουντέντ στη χώρα, απορρίφθηκε. Ο Στουντέντ κρίθηκε ένοχος για τις τρεις από τις οκτώ κατηγορίες και καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια φυλάκιση. Ωστόσο, του δόθηκε ιατρική απαλλαγή και αφέθηκε ελεύθερος το 1948. Δεν δικάστηκε ποτέ για εγκλήματα εναντίον άμαχου πληθυσμού, όπως και πολλοί άλλοι.»
Ευαγγελία Κομνηνού
Το ολοκαύτωμα της Καντάνου, 3 Ιουνίου 1941 – ERT.GR
Πατήστε εδώ
