Απόκριες

ΑΠΟ: ΜΑΝΔΗΛΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ - Ιαν• 30•23

απόκριες

Από  τις   Σίσση  και  Σάντυ  Βαρελά

«Απόκριες: Εποχή  γλεντιού  και  προετοιμασίας»

Ετυμολογικά, η λέξη αποκριά  σημαίνει «αποχή από το κρέας» (εκκλησιαστικά). Αντίστοιχα και η λατινογενής λέξη «καρναβάλι» είναι σύνθετη από τις λέξεις carne = κρέας και vale = χαιρετώ.

Η λέξη αποκριά γενικά δηλώνει την τελευταία ημέρα που επιτρέπεται η κρεοφαγία, πριν αρχίσει η περίοδος νηστείας. Η ελληνική αποκριά έχει τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα. Συνδέεται με την λατρεία του Διονύσου, θεού του κρασιού και τις γιορτές προς τιμή του. Οι άνθρωποι μεταμφιέζονταν σε σατύρους ή φορούσαν μάσκες και ξεχύνονταν στους δρόμους και στις γειτονιές συμπεριφερόμενοι «προκλητικά» µε τολμηρές φράσεις και πράξεις. Οι τελετές αυτές  προς  τιμή  του  Διονύσου αναμιγνύονται τον 7ο με 6ο π.χ. αιώνα, με την Αθηναϊκή γιορτή των Ανθεστηρίων, εορτή όχι μόνο των ανθέων αλλά και των ψυχών. Οι δύο πρώτες μέρες  των Ανθεστηρίων ήταν αφιερωμένες στο θεό Διόνυσο, ενώ η τρίτη ήταν η ημέρα των ψυχών.

Ακόμη, υποστηρίζεται πως το έθιμο της αποκριάς ή του Καρνάβαλου, όπως αλλιώς ονομάζεται, προέρχεται από τα Σατουρνάλια ή τα Λουπερκάλια των Ρωμαίων. Αλλά είναι πιθανόν να προέρχεται και από τη συγχώνευση εθίμων που υφίστανται από την αρχαιότητα και έχουν σχέση με την αναγέννηση της φύσης.

Όμως, οι παγανιστικές πρακτικές ήταν τόσο βαθιά ριζωμένες που δεν καταργήθηκαν τελείως. Αργότερα, όταν εμφανίστηκε ο χριστιανισμός, αν και οι άνθρωποι σταμάτησαν να λατρεύουν τους θεούς του Ολύμπου, οι συνήθειες των Ελλήνων να μεταμφιέζονται και να γιορτάζουν στους δρόμους παρέμειναν. Αυτή η παράδοση  της  μεταμφίεσης και  του  γλεντιού τελικά εξαπλώθηκε και σε άλλα μέρη του κόσμου µέσω της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την ανακάλυψη του Νέου Κόσμου.

Η αποκριά σχετίζεται με τις τρεις εβδομάδες πριν από την Καθαρά  Δευτέρα  και  τη  Μεγάλη  Σαρακοστή και ταυτίζεται με την περίοδο του Τριωδίου που  αρχίζει την Κυριακή του Τελώνη και Φαρισαίου (Τριώδιο> τρεις ωδές, δηλαδή οι τρεις ύμνοι που συνηθίζονται να λέγονται στην εκκλησία).

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται Προφωνή ή Προφωνέσιμη, επειδή παλαιά προσφωνούσαν, δηλαδή διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι Αποκριές και καθένας έπρεπε να φροντίσει για τις απαραίτητες προμήθειες κρέατος.

Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή.Η Κυριακή της εβδομάδας αυτής, η Κυριακή της Αποκρέω, έχει καθιερωθεί από την Εκκλησία ως τελευταία ημέρα κρεοφαγίας της όλης περιόδου του Τριωδίου.

Η τρίτη και τελευταία εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται Τυρινή ή της Τυροφάγου, επειδή στη διάρκειά της επιτρέπεται η βρώση μόνο γαλακτερών.

Ιδιαίτερη θέση στην αποκριάτικη περίοδο έχει η Πέμπτη της Κρεατινής εβδομάδας, η λεγόμενη Τσικνοπέμπτη, γιατί την ημέρα αυτή όλα τα σπίτια ψήνουν κρέας ή λιώνουν το λίπος από τα χοιρινά και η τσίκνα είναι διάχυτη παντού.

Ο παραδοσιακός εορτασμός της Αποκριάς κορυφώνεται την Κυριακή  της Τυρινής, με  μεταμφιέσεις, χορούς, τραγούδια, διασκεδάσεις που  διαρκούν όλη την ημέρα.

Με το δείπνο της Τυρινής Κυριακής και τον πανηγυρισμό την επόμενη της Καθαράς Δευτέρας, κλείνει η χαρούμενη αποκριάτικη περίοδος και αρχίζει η σωματική και ψυχική προετοιμασία για το Πάσχα.

ΠΗΓΗ:

ΠΑΠΥΡΟΣ   LAROUSSE    BRITANNICA ,  Τόμος 10, σελ. 193-194

Σχολιάστε

Top