Από τη Σχινά Σωτηρία
Οι διατροφικές συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων είναι ένα θέμα που απασχολεί πολλούς επιστήμονες εδώ και αρκετά χρόνια. Πληροφορίες σχετικά με το θέμα αυτό αντλούμε, μεταξύ άλλων, από κείμενα της αρχαίας εποχής, όπως είναι για παράδειγμα το έργο «Περί διαίτης» του Ιπποκράτη, στο οποίο ο «πατέρας της ιατρικής» παρέχει συμβουλές διατροφής. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες αυτές, ως βασικές τροφές των αρχαίων Ελλήνων αναφέρονται τα δημητριακά, τα οπωρολαχανικά, τα ψάρια και το κρέας. Μεγαλύτερο, ωστόσο, ενδιαφέρον παρουσιάζει η έρευνα σχετικά με το τι έπιναν οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Εκτός, βέβαια, από τον οίνο «εξ αμπέλου» τις περισσότερες φορές αραιωμένο με νερό, σε αρχαία κείμενα (Αθήναιος «Δειπνοσοφιστές», Ι.34) μαρτυρείται επίσης και ο «οίνος εκ κρίθων» (η σημερινή μπίρα). Αναφέρεται ακόμα, το «οξύγαλα», το οποίο παρασκευάζονταν από τη μείξη γάλακτος με ξινόγαλο και το «υδρόμελι», μείγμα νερού με μέλι.
Η πιο περίεργη, ωστόσο, μείξη στοιχείων συναντάται σε ένα άλλο ποτό των αρχαίων Ελλήνων, τον κυκεώνα. Στην Ιλιάδα (XI, στίχος 624 κ.ε.), ο Όμηρος παρουσιάζει την Εκαμήδη να παρασκευάζει τον κυκεώνα μέσα στην κούπα του Νέστορα, αναμειγνύοντας κρασί, μέλι, τριμμένο κατσικίσιο τυρί και λευκό κριθάλευρο. Πρόκειται, λοιπόν, για ένα είδος πηχτού ποτού, το οποίο αποτελούνταν συνήθως από νερό, μέλι, κρασί, τυρί, κριθάλευρο και ανακατευόταν με ένα βλαστό από φλισκούνι που του έδινε άρωμα. Το όνομά του προέρχεται από το ρήμα «κυκῶ», που σημαίνει «αναμειγνύω, ανακατεύω», καθώς έπρεπε το μείγμα να ανακινείται, ώστε τα στερεά συστατικά να μην μένουν στο βάθος του δοχείου («καὶ ὁ κυκεὼν διίσταται κινούμενος», βλ. Ηράκλειτος «Ὁ Πόλεμος καὶ ἡ Ἔρις»). Τον κυκεώνα, συνήθιζαν να τον πίνουν το πρωί, διότι το θεωρούσαν δυναμωτικό ρόφημα. Θεωρούνταν πως είχε θεραπευτικές ιδιότητες, ιδιαίτερα όσον αφορά την καταπολέμηση της δυσπεψίας. Στο έργο «Ειρήνη» του Αριστοφάνη («Ειρήνη», 712, 1169) αναφέρεται ως ποτό των χωρικών. Υπάρχουν επίσης μαρτυρίες ότι στα Ελευσίνια Μυστήρια οι μυημένοι έπιναν το ποτό αυτό, καθώς του απέδιδαν μυστικιστικές αξίες (Delatte, 1955).
Σήμερα, η λέξη «κυκεώνας» χρησιμοποιείται για να δηλώσει ένα «πλήθος από ανοργάνωτα στοιχεία, τα οποία είναι πολύ δύσκολο να οργανωθούν σε ένα σύνολο», ακριβώς λόγω των ποικίλων ανόμοιων υλικών από το συνδυασμό των οποίων παρασκευάζονταν ο κυκεώνας αλλά και γενικά τη λέξη αυτή χρησιμοποιούμε για να δηλώσουμε την ανακατωσούρα, την αναταραχή (Μπαμπινιώτης, 1998).
Πηγές
http://www.mouseioaianis.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=127&Itemid=96
Αναφορές
Delatte Α. (1955). Le Cyceon, breuvage rituel des mysteres d” Eleusis, Paris
Μπαμπινιώτης, Γ. (1998). Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας», Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας
