Απόσπασμα από ιστορικό μυθιστόρημα της Μαλτέζη Ελένης-Μαρίας
Ο Άγιος Νικόλαος βρισκόταν στη συνοικία Βαπόρια, στη μέση μιας πλατείας με φοίνικες. Ήταν η πιο εντυπωσιακή εκκλησία που είχε δει η Λενούλα. Μαρμάρινες σκάλες οδηγούσαν σε μια μεγαλοπρεπή είσοδο. Τέσσερις κίονες ιωνικού ρυθμού κοσμούσαν την κορυφή της σκάλας. Στο βάθος η πόρτα με τα περίτεχνα χρυσά σχέδια στο πάνω μέρος της κι ένα σχέδιο σαν κοχύλι. Από πάνω ένας όμορφος τοίχος βαμμένος σε απαλό μπεζ με πέντε όμοια παράθυρα. Η στέγη είχε τριγωνικό σχήμα με ένα σταυρό στη κορυφή. Δύο καμπαναριά, περίτεχνα, μπεζ, με κυκλικές λευκές κορυφές, έστεκαν περήφανα πάνω στη στέγη. Πιο πίσω ο γαλάζιος τρούλος με τις λευκές και τις κόκκινες γραμμές στόλιζε με μια πολύχρωμη πινελιά το αριστούργημα.
«Είναι εντυπωσιακή και έχει τόσες λεπτομέρειες!» θαύμασε η Λενούλα, παρατηρώντας το γαλάζιο ρολόι στο αριστερό καμπαναριό. «Πού να δεις και μέσα! Πάμε!» της είπε ο θείος.
Μπήκαν στην εκκλησία. Το θέαμα ήταν καταπληκτικό. Ένας χρυσός πολυέλαιος κρεμόταν από την οροφή. Μαρμάρινες κατασκευές, εντυπωσιακές εικόνες και πολύχρωμα μοτίβα στόλιζαν τη μεγαλοπρεπή αίθουσα. Μια ωραία καμάρα χώριζε την αίθουσα από το ιερό. Δεξιά και αριστερά της καμάρας, δύο λευκές κολώνες με χρυσά σκαλίσματα και διάφορες εικόνες της Παναγίας, του Χριστού και διαφόρων Αγίων. Πάνω από την καμάρα υπήρχαν περίτεχνα χρυσά σκαλίσματα και ακόμη πιο ψηλά ένα σχέδιο με μπλε αψίδες. Άλλες δυο καμάρες στόλιζαν την υπέρλαμπρη εκκλησία. Στο πάνω μέρος τους ήταν ζωγραφισμένη μία άγκυρα, σύμβολο του προστάτη των ναυτικών. Ένας μικρότερος πολυέλαιος κρεμόταν στο βάθος, με τα κόκκινα καντήλια του να αστράφτουν γιορτινά.
Πολλοί άνθρωποι περίμεναν να αρχίσει η λειτουργία συζητώντας χαμηλόφωνα. Παιδιά με γαλανόλευκες στολές στόλιζαν την εκκλησία με τριαντάφυλλα. Ο παπάς και οι ψάλτες ετοιμάζονταν για τη μεγάλη γιορτή.
Η Λενούλα κάθισε πλάι στον θείο της, έστρωσε την μπλε φούστα της και περίμενε. Οι γονείς της σχολίαζαν τα σημεία της εκκλησίας που θυμούνταν από τη προηγούμενη φορά που είχαν έρθει και η Λίζα κουβέντιαζε με μια φίλη της που είχε έρθει να παρακολουθήσει τη λειτουργία.
«Θα μου πεις την ιστορία της εκκλησίας; Φαίνεται σπουδαίο κτίριο» είπε. «Ναι. Είναι πράγματι ένα πολύ σπουδαίο κτίριο» της είπε ο θείος της. «Είναι από τα σημαντικότερα αξιοθέατα του νησιού και έχει μεγάλη ιστορία. Το 1847 ο αρχιτέκτονας Λάμπρος Ζαβός από την Ιθάκη κατασκεύασε μια ξύλινη μακέτα της εκκλησίας. Το τελικό σχέδιο δημιούργησε ο αρχιτέκτονας Γ. Μεταξάς. Πολλοί άλλοι αρχιτέκτονες, όπως ο Ελευθεριάδης, ο Βλυσίδης, συνέβαλαν σε αυτό το λαμπρό έργο τέχνης. Ο ναός χτίστηκε με τη συγκατάθεση του βασιλιά Όθωνα, ο οποίος υπέγραψε και επικύρωσε τα οικοδομικά σχέδια με Βασιλικό Διάταγμα, το 1851. Η εικόνα του Αγίου Νικολάου επαργυρώθηκε στη Μόσχα το 1852. Ο ναός εγκαινιάστηκε επισήμως στις 14 Σεπτεμβρίου 1870 από τον Αρχιεπίσκοπο Σύρου Αλέξανδρο Λυκούργο».
«Και για την αρχιτεκτονική ξέρεις τίποτα;» ρώτησε η Λενούλα. «Και βέβαια. Το σχέδιο του Αγίου Νικολάου είναι βασιλική με τρούλο. Το μαρμάρινο τέμπλο κατασκευάστηκε από τον σπουδαίο γλύπτη Γεώργιο Βιτάλη, το χρονικό διάστημα 1883-1899. Ο μαρμάρινος άμβωνας σχεδιάστηκε με βάση τον άμβωνα της Μητρόπολης Αθηνών και ο μαρμάρινος επισκοπικός θρόνος, δωρεά της οικογένειας Πρωίου, είναι σίγουρα ένα αρχιτεκτονικό θαύμα. Την εκκλησία έχουν διακοσμήσει οι καλύτεροι αγιογράφοι της εποχής. Μάλιστα, κάποιες από τις εικόνες είναι έργα μοναχών του Αγίου Όρους» της εξήγησε ο καπετάν Νικόλαος.
Άρχισε η λειτουργία. Όλοι στέκονταν στις θέσεις τους κοιτώντας ίσια μπροστά. Η Λενούλα άκουγε προσεκτικά και κατάφερε να καταλάβει μερικές λέξεις του ιερού κειμένου: «Κανόνα πίστεως καὶ εἰκόνα, ἐγκρατείας Διδάσκαλον, ἀνέδειξέ σε τῇ ποίμνῃ σου, ἡ τῶν πραγμάτων ἀλήθεια, διὰ τοῦτο ἐκτήσω τῇ ταπεινώσει τὰ ὑψηλά, τῇ πτωχείᾳ τὰ πλούσια, Πάτερ Ἱεράρχα Νικόλαε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν».
Όλη την ώρα η Λενούλα προσευχόταν. Παρακαλούσε τον Άγιο να χαρίσει αιώνια ευτυχία και συνεχή πρόοδο στο νησί της και σε όλη την Ελλάδα. Τον ευχαριστούσε για την πανέμορφη μικρή πατρίδα που της χάρισε. Η υπέρλαμπρη Νύμφη του Αιγαίου ήταν πλέον πατρίδα της! Δεν θα μπορούσε να έχει καλύτερο δώρο. Ακόμη και τις πιο βαθιές της επιθυμίες, το νησί θα τη βοηθούσε να τις πραγματοποιήσει. Χωρίς αυτό ήταν χαμένη. Κοντά του μπορούσε να βρει απέραντη χαρά.
