Από τη Λιβανίου Ευαγγελία-Μαύρα

Τη φράση «ήξεις αφήξεις» τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να σχολιάσουμε την ασάφεια στα λεγόμενα κάποιου και τις διφορούμενες απόψεις που διατυπώνονται για το ίδιο θέμα από κάποιο πρόσωπο (π.χ. οι δηλώσεις του ήταν ήξεις αφήξεις).

Πρόκειται για τμήμα ενός χρησμού της Πυθίας, που δόθηκε σε κάποιον στρατιώτη, όταν αυτός απευθύνθηκε στο μαντείο των Δελφών ζητώντας να μάθει αν θα γυρίσει ζωντανός ή όχι από τον πόλεμο. Η ολοκληρωμένη διατύπωση του χρησμού ήταν η εξής: ΗΞΕΙΣ ΑΦΗΞΕΙΣ ΟΥ ΘΝΗΞΕΙΣ ΕΝ ΠΟΛΕΜΩ. Ωστόσο, όπως όλοι οι χρησμοί της Πυθίας, ήταν διφορούμενος. Μπορούσε, δηλαδή, να ερμηνευτεί με δύο τρόπους. Η παύση του λόγου σε διαφορετικό σημείο δίνει δύο εντελώς διαφορετικά νοήματα. Παρατηρήστε τη θέση του κόμματος (παύσης) σε κάθε περίπτωση και την ερμηνεία που προκύπτει:

α) ἥξεις,  ἀφήξεις, οὐ θνῄξεις ἐν πολέμῳ = θα φτάσεις, θα επιστρέψεις, δεν θα πεθάνεις στον πόλεμο

β) ἥξεις,  ἀφήξεις οὐ, θνῄξεις ἐν πολέμῳ = θα φτάσεις, δεν θα επιστρέψεις, θα πεθάνεις στον πόλεμο.

ΠΗΓΕΣ

1. Μπαμπινιώτης, Γ. (1998). Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας, Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.

2. http://users.uoa.gr/~nektar/history/language/lingual_remarks.htm

3.https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/mythology/lexicon/mantises/page_030.html