Τα επαγγέλματα STEM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική, Μαθηματικά) διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην παγκόσμια οικονομία, την καινοτομία και την τεχνολογική ανάπτυξη. Ωστόσο, η συμμετοχή των γυναικών σε αυτούς τους τομείς παραμένει χαμηλή. Παρά τις σημαντικές γυναίκες που άφησαν το στίγμα τους στην ιστορία της επιστήμης, όπως η Μαρία Κιουρί, οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται σε STEM επαγγέλματα. Η αύξηση της συμμετοχής τους θα μπορούσε να ενισχύσει την καινοτομία, να προωθήσει την οικονομική ανάπτυξη και να δημιουργήσει ένα πιο δίκαιο και ισότιμο επαγγελματικό περιβάλλον.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, οι γυναίκες αποτελούν λιγότερο από το ένα τρίτο του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού σε τομείς τεχνολογίας. Στην Ελλάδα, το ποσοστό των γυναικών ερευνητών ανέρχεται στο 37,8%, ενώ στην Κύπρο στο 38,1%. Παρά το γεγονός ότι οι γυναίκες στην Ελλάδα υπερτερούν σε μορφωτικό επίπεδο, με το 44% των γυναικών ηλικίας 30-34 ετών να έχουν ολοκληρώσει σπουδές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε σύγκριση με το 34% των ανδρών, η εκπροσώπησή τους στους τομείς STEM παραμένει χαμηλή.
Η χαμηλή συμμετοχή των γυναικών στα επαγγέλματα STEM οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Αρχικά, οι παραδοσιακές αντιλήψεις, που παρουσιάζουν τα επαγγέλματα STEM ως ανδροκρατούμενα, αποθαρρύνουν τα κορίτσια από το να επιλέξουν σχετικές σπουδές και καριέρες. Παράλληλα, η απουσία γυναικείων προτύπων στους τομείς STEM μπορεί να μειώσει το ενδιαφέρον των νεαρών γυναικών για αυτούς τους τομείς. Επιπλέον, οι γυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν εμπόδια στην επαγγελματική τους ανέλιξη, όπως το «γυάλινο ταβάνι», που περιορίζει την πρόοδό τους σε ηγετικές θέσεις. Τέλος, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και η μητρότητα, καθώς ο συνδυασμός της με τα δύσκολα αυτά επαγγέλματα, αποτελεί συχνά τροχοπέδη για τις φιλόδοξες νέες γυναίκες.
Για να αλλάξει όμως αυτή η κατάσταση και να μπορέσει να επιτευχθεί πλήρης ισότητα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες για την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στα STEM. Μέσα από στρατηγικές και προγράμματα όπως το «Horizon Europe», προωθείται η έρευνα, η καινοτομία και η ισότιμη συμμετοχή των δύο φύλων. Επίσης, λαμβάνονται μέτρα για τη μείωση του χάσματος των φύλων στους επιστημονικούς και τεχνολογικούς τομείς. Η ενίσχυση της εκπαίδευσης, η εξειδίκευση στις νέες τεχνολογίες και η δημιουργία ίσων επαγγελματικών ευκαιριών είναι βασικοί στόχοι αυτών των πολιτικών. Ταυτόχρονα, η προώθηση των επιστημών και της τεχνολογίας στα σχολεία με έμφαση στη συμμετοχή των κοριτσιών συμβάλλει στη δημιουργία μιας νέας γενιάς γυναικών επιστημόνων. Τέλος, χαίρει τεράστιας σημασίας η ευαισθητοποίηση των ατόμων και η καταπολέμηση των έμφυλων στερεοτύπων, καθώς προγράμματα και δράσεις, κυρίως στον χώρο της εκπαίδευσης, συμβάλουν στην αλλαγή των κοινωνικών αντιλήψεων σχετικά με τα επαγγέλματα STEM.
Για να αυξηθεί, λοιπόν, η συμμετοχή των γυναικών στα STEM επαγγέλματα, είναι απαραίτητο να ξεκινήσει η εκπαίδευση από μικρή ηλικία με την προώθηση των επιστημών και της τεχνολογίας στα σχολεία, δίνοντας έμφαση στη συμμετοχή των κοριτσιών. Επιπλέον, ο ιδιωτικός τομέας και τα πανεπιστήμια μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο, ενισχύοντας υποτροφίες, εκπαιδευτικά προγράμματα και mentoring για γυναίκες. Παράλληλα, καλές πρακτικές από άλλες χώρες, όπως η Σουηδία και η Γερμανία, μπορούν να εφαρμοστούν στην Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη για την εξάλειψη των ανισοτήτων. Τέλος, πρέπει να υπάρξει προώθηση της ισορροπίας εργασίας και προσωπικής ζωής με την εφαρμογή πολιτικών που την διευκολύνουν, όπως η ευέλικτη εργασία και οι άδειες μητρότητας.
Συνοψίζοντας, η ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στα επαγγέλματα STEM είναι απαραίτητη για την επίτευξη ισότητας των φύλων και την προώθηση της καινοτομίας. Μέσω συντονισμένων προσπαθειών σε επίπεδο εκπαίδευσης, πολιτικής και κοινωνίας, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον όπου οι γυναίκες θα έχουν ίσες ευκαιρίες να συμβάλουν και να διαπρέψουν στους τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας.
Χρυσάνθη Γιαννούλη
Μαθήτρια της Β΄Λυκείου
