Από τον Πάσχου Πέτρο, μαθητή του Β3
Επιμέλεια κειμένου: Γαϊσίδου Νιρέλα
Η παχυσαρκία είναι μια ανεπιθύμητη κατάσταση η οποία επιβαρύνει την υγεία και διαταράσσει την ψυχική ισορροπία. Αποτελεί μάλιστα ιδιαίτερα σοβαρό πρόβλημα, όταν εδραιώνεται στην παιδική ηλικία, διότι δημιουργεί μια σταθερή κατάσταση που απαιτεί έντονες προσπάθειες για την βελτίωσή της . Πότε όμως, κρίνεται ότι έ
να παιδί είναι παχύσαρκο; Ο ορισμός είναι δύσκολος να προσδιοριστεί , διότι η παιδική ηλικία αποτελεί μια αναπτυξιακή περίοδο η οποία χαρακτηρίζεται από συχνές και εμφανείς σωματικές και κατά συνέπεια ψυχολογικές αλλαγές.
Στατιστικές για την Ευρώπη δείχνουν ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο ένα στα πέντε παιδιά είναι παχύσαρκο, στην Ισπανία το πρόβλημα απασχολεί το 30% του πληθυσμού, στην Ελλάδα το 23% και στην Κύπρο το 27%. Η παχυσαρκία αποτελεί για την Ευρώπη μία από τις κυριότερες αιτίες θανάτου.
Η παχυσαρκία στα παιδιά είναι συχνό φαινόμενο. Συχνά παρουσιάζεται στο 4ο και 5° έτος. Όταν αυτό συμβεί, είναι πιθανό να συνεχιστεί στην εφηβεία και κατόπιν στην ενήλικη ζωή .
Τα προβλήματα που προκαλεί η παχυσαρκία είναι τόσο προβλήματα υγείας, όσο και κοινωνικά. Ο ρόλος του παιδιάτρου είναι, επομένως, μέγιστης σημασίας όσον αφορά την πρόληψη του φαινομένου και την αντιμετώπισή του.Η παχυσαρκία δημιουργείται ως αποτέλεσμα διαφόρων και αλληλοεπηρεαζόμενων παραγόντων: της κληρονομικότητας, της στάσης του ανθρώπου όσον αφορά τις διατροφικές συνήθειες και την άσκηση .Έχει βρεθεί ότι όταν είναι παχύσαρκοι και οι δύο γονείς, θα γίνουν παχύσαρκα τα 2/3 των παιδιών τους, ενώ όταν είναι παχύσαρκος ένας μόνο γονέας, θα γίνουν παχύσαρκα τα μισά παιδιά τους. Αντίθετα, μόνο 1\10 των παιδιών μη παχύσαρκων γονέων είναι παχύσαρκα. Επιπρόσθετες παρατηρήσεις έχουν δείξει ότι το ψυχοκοινωνικό στρες σχετίζεται με την απόκτηση βάρους. Το αυξανόμενο στρες οδηγεί στην απόκτηση βάρους στα παιδιά μικρής ηλικίας. Η καθιστική ζωή είναι καταστροφική, αφού, εφόσον υιοθετηθεί στην παιδική ηλικία, συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή. Επιπλέον, καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, ελαττώνουν τη φυσική άσκηση. Από έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι τα νεαρά παιδιά που συμμετέχουν στο μάθημα φυσικής αγωγής στο σχολείο, έχουν περισσότερες πιθανότητες να συνεχίσουν να ασκούνται και στην ενήλικη ζωή τους.
Οι αιτίες της παιδικής παχυσαρκίας συσχετίζονται με διάφορους τομείς της καθημερινότητας του παιδιού όπως είναι ο σύγχρονος τρόπος ζωής ο οποίος είναι αποτέλεσμα της ραγδαίας ανάπτυξης της τεχνολογίας ή ακόμη και η ψυχολογία του.
Αναλυτικότερα, οι σύγχρονοι ρυθμοί της ζωής έχουν αναγκάσει το παιδί να ζει συνήθως σε διαμερίσματα, να μετακινείται με τις αστικές συγκοινωνίες, να ακολουθεί τη συνήθεια της ζωής των γονέων, καθισμένο με τις ώρες μπροστά στην τηλεόραση και στον υπολογιστή, αψηφώντας τη σωματική του υγεία και την ψυχική του ισορροπία. Η εικόνα του σύγχρονου παιδιού το παρουσιάζει να αποφεύγει να γυμναστεί. Το σύγχρονο παιδί αρέσκεται στις ελκυστικές λιχουδιές που διαφημίζονται και πωλούνται παντού, εφοδιάζοντάς το με κακής ποιότητας τροφή και πολλές θερμίδες. Η τηλεόραση συμβάλλει στην καθιστική ζωή και μείωση του μεταβολισμού, αλλά και στην κατανάλωση μη υγιεινών τροφών, συχνά σε ανεξέλεγκτες ποσότητες, αφού τις διαφημίζει. Δεδομένα από παλαιότερες έρευνες αποκάλυψαν ότι περισσότερα από τα 2\3 των μαθητών στην εφηβική ηλικία ανέφεραν τουλάχιστον 1 ώρα παρακολούθηση τηλεόρασης και περισσότερο από το 1\3 ανέφεραν παρακολούθηση τηλεόρασης για 3 ώρες και πάνω καθημερινά. Η σχέση μεταξύ του χρόνου που αφιερώνεται στο φαγητό παρακολουθώντας τηλεόραση και του επιπλέον σωματικού βάρους είναι αντιφατική.
Η ψυχολογία παίζει και στο θέμα της παχυσαρκίας σημαντικό ρόλο. Δύσκολες περίοδοι της ζωής του παιδιού, όπως είναι ένταση στο σπίτι, απογοήτευση στο σχολείο, αποδοκιμασία και η μετανάστευση είναι ικανές να το οδηγήσουν στην παχυσαρκία, επειδή νιώθει ανασφαλές και καταφεύγει στην κατανάλωση μεγάλης, συνήθως ανθυγιεινής, ποσότητας τροφής, προκειμένου να καλύψει τις συναισθηματικές του ανάγκες
Το παιδί που είναι παχύσαρκο από 3 ετών κινδυνεύει να γίνει παχύσαρκος ενήλικας και αυτός ο κίνδυνος αυξάνεται όσο αυξάνεται η ηλικία του παιδιού και ο βαθμός της παχυσαρκίας του. Μετά την ηλικία των 6 ετών, η πιθανότητα για παχυσαρκία στην ενήλικη ζωή είναι μεγαλύτερη από το 50% για τα παχύσαρκα παιδιά, ενώ είναι μόλις 10% για τα μη παχύσαρκα παιδιά. Εάν το παιδί είναι μικρότερο από 10 ετών και είναι παχύσαρκο, έχει διπλάσιες πιθανότητες να εξελιχθεί σε παχύσαρκο ενήλικα, εάν έχει παχύσαρκο γονέα.
Ταυτόχρονα μπορούν να εμφανιστούν και αρκετές αρνητικές συνέπειες όταν το παιδί είναι παχύσαρκο. Πιο συγκεκριμένα, η παχυσαρκία στην παιδική και εφηβική ηλικία θέτει το παιδί σε κίνδυνο παθολογικών καταστάσεων, πριν ακόμα γίνει ενήλικας όπως η αύξηση του καρδιακού σφυγμού , η περιορισμένη εισχώρηση αέρα στους πνεύμονες και οι αϋπνίες κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Ο παιδίατρος πρέπει, επομένως, να είναι προσεκτικός κατά τη διάγνωση της παχυσαρκίας στην παιδική και εφηβική ηλικία, ώστε να αποφευχθούν αυτές οι συνέπειες.
Παράλληλα, στον ψυχολογικό τομέα το παιδί που πάσχει από παχυσαρκία είναι πολύ συχνά αντιμέτωπο με τη μελαγχολία, εξαιτίας της κοινωνικής απομόνωσής του. Η σημερινή κοινωνία προβάλλει μία αρνητική στάση για τα παχύσαρκα άτομα και αυτή στάση επηρεάζει τα παιδιά, ακόμα και από την ηλικία των 4 ετών. Μελέτη ζωγραφιών παιδιών ηλικίας 4- 12 ετών δείχνει ότι τα παιδιά αυτής της ηλικίας συνδέουν την παχυσαρκία με κακές κοινωνικές σχέσεις, μειωμένη σχολική απόδοση και προβλήματα υγείας. Τα παιδιά αισθάνονται μειονεκτικά και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Η αντιμετώπιση των προαναφερόμενων συνεπειών μπορεί να επιτευχθεί με πολυάριθμους τρόπους. Αρχικά, η σωστή και ισορροπημένη διατροφή μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο για την εξάλειψη του προβλήματος . Αυτό όμως δεν σημαίνει πως το παιδί πρέπει να καταναλώνει ποσότητα τροφής η οποία είναι λιγότερη από την αναγκαία,για να διατηρηθεί σε σωστή κατάσταση η μυϊκή του μάζα και το απόθεμα ενέργειάς του.
Ένας ακόμη εξίσου σημαντικός τρόπος αντιμετώπισης είναι η τακτική άσκηση οποιασδήποτε μορφής. Η σωματική άσκηση είναι πολύ ευεργετική, καθώς βοηθά στον έλεγχο του βάρους, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί μια αίσθηση ευεξίας. Έχει δηλαδή θετική επίδραση στην ψυχική και κοινωνική προσαρμογή του παιδιού ειδικά, όταν η άσκηση έχει την μορφή ομαδικού αθλήματος. Οι ειδικοί συνιστούν το κάθε παιδί να γυμνάζεται 3-4 φορές την εβδομάδα επιλέγοντας το ίδιο την άσκηση που θέλει να κάνει ανάλογα με τις δυνατότητές του.
Τέλος, η ψυχολογική υποστήριξη μπορεί να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα, για να χάσει το παιδί το αναγκαίο βάρος είτε αυτή προέρχεται από τους γονείς του και άλλα συγγενικά πρόσωπα είτε από τους δασκάλους και τους καθηγητές του. Η επιβράβευσή του έστω σε μικρό θετικό αποτέλεσμα μπορεί να είναι αυτή που θα το ωθήσει στο να προσπαθήσει παραπάνω, ώστε να πετύχει τον απαιτούμενο στόχο του δύσκολου αυτού έργου. Ο κάθε γονέας πρέπει να έχει την πεποίθηση πως το παιδί του δεν διαφέρει από τα υπόλοιπα, για να μάθει έτσι και το ίδιο να εκτιμά τον εαυτό του.
Συμπερασματικά η παιδική παχυσαρκία μπορεί να επιφέρει πολλά αρνητικά αποτελέσματα. Ωστόσο υπάρχουν ποικίλοιτρόποι για την αντιμετώπιση της. Αυτό που χρειάζεται όμως, για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες αυτές είναι η συλλογική προσπάθεια από το ίδιο το παιδί ή τον έφηβο σε συνδυασμό με το οικογενειακό του περιβάλλον.
