Της Δήμητρας Γιόνδη, μαθήτριας του Β1
Ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της Έδεσσας αποτελεί η Παλαιά Μητρόπολη γνωστή και ως Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Βρίσκεται στο φρύδι του Βράχου στην παραδοσιακή συνοικία Βαρόσι μεταξύ του Μητροπολιτικού Μεγάρου και του Παρθεναγωγείου. Σύμφωνα με ιστορικές πηγές η ανέγερσή της τοποθετείται τον 14ο αιώνα, στα χρόνια πριν από τον Βασίλειο Β΄ τον Βουλγαροκτόνο, ο οποίος ελευθέρωσε την πόλη, που είχαν καταλάβει οι Βούλγαροι στις αρχές του 11ου αιώνα. Κατά το 1688 η εκκλησία ονομαζόταν «Αγιωτάτη εκκλησία υπεραγίας ημών Θεοτόκου της επονομαζόμενης Αγίας Σοφίας» της Μητροπόλεως Βοδενών. Η μετονομασία της σε Κοίμηση της Θεοτόκου έγινε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας για να μην μετατραπεί σε τζαμί. Όπως λέγεται, υπήρχε διαταγή του Σουλτάνου να μετατρέπεται σε τζαμί όποια εκκλησία λέγονταν Αγία Σοφία.
Ο ναός της παλαιάς μητρόπολης είναι μία τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με υπερυψωμένο το μεσαίο κλίτος. Πολύ αξιόλογες θεωρούνται οι τοιχογραφίες που τον διακοσμούν (14ος και 17ος αι.) όπως και το επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο του. Το βόρειο και νότιο τοίχος του ναού έχει επισκευαστεί στα μέσα του 17ου αιώνα, ενώ ο νάρθηκας είναι κτίσμα του 1920. Αξιόλογο είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού, των μέσων του 18ου αιώνα, με εικόνες του ζωγράφου Αποστόλη Λογγιανού Βοδενιότη (1761).
Εργασίες αναστήλωσης στον ναό πραγματοποιήθηκαν στη δεκαετία του 1970 και το 1997. Στις 15 Αυγούστου 2012 έγινε η πρώτη Πανηγυρική Αρχιερατική Θεία Λειτουργία στην παλιά Μητρόπολη μετά από 42 χρόνια.
Δικτυογραφία
Βιβλιογραφία
Παλάντα Ρ. : «ΕΔΕΣΣΑ Η ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΝΕΡΩΝ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ, «ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ», σελ. 106
