Ας ξεκινήσουμε με μια γενική παραδοχή: τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (social media) έχουν έρθει για να μείνουν, είτε μας αρέσει είτε όχι, οπότε το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε κυρίως ως εκπαιδευτικοί αλλά και ως γονείς, είναι να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε το φαινόμενο αυτό στο πλαίσιο του κοινωνικού περιβάλλοντος, στο οποίο δραστηριοποιούνται τα παιδιά. Αναντίλεκτα, τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης δίνουν απεριόριστη δυνατότητα σε όλους να παρουσιάζουμε την εικόνα του εαυτού μας, όπως ακριβώς θέλουμε. Υπό το πρίσμα αυτό οι selfies αποτελούν μια νέα τάση της εποχής παρέχοντάς μας τη δυνατότητα να ποστάρουμε φωτογραφίες του εαυτού μας σε οποιαδήποτε συνθήκη. Ουσιαστικά, αποτελούν ένα είδος αυτοδιαφήμισης. Μάλιστα, εμείς που ανήκουμε στις «παλαιότερες» γενιές συμμετέχουμε σε δικτυακούς τόπους όπως το Facebook και το Twitter, ενώ το tiktok και το Instagram το χρησιμοποιούν κυρίως οι έφηβοι.
Selfie
Οι φωτογραφίες selfie στόχο έχουν να μας παρουσιάσουν όσο πιο όμορφους γίνεται και βέβαια με την κατάλληλη επεξεργασία, που μας παρέχουν άφθονες εφαρμογές προς χρήση στο διαδίκτυο. Αυτό γίνεται επειδή όλους μάς ενδιαφέρει τι σκέφτονται οι άλλοι για εμάς και επιθυμούμε διαρκώς να βελτιώνουμε την επαφή με το κοινωνικό μας περιβάλλον.
Έφηβοι και selfie
Όλοι γνωρίζουμε ότι στην εφηβική ηλικία διαμορφώνεται η ταυτότητα του ατόμου μέσα από την κοινωνικοποίηση και οι νέοι θεωρούν τη χρήση των smartphones έναν ευχάριστο και δημιουργικό τρόπο για να το πετύχουν αυτό. Από τις φωτογραφίες selfie μέχρι την ανανέωση της κατάστασής τους οι έφηβοι χτίζουν διαρκώς τη διαδικτυακή τους ταυτότητα, δυστυχώς χωρίς να είναι βέβαιο ότι παράλληλα χτίζουν και την πραγματική τους ταυτότητα. Ο κίνδυνος έρχεται, όταν δίνουν υπερβολική βαρύτητα στο «φαίνεσθαι» αντί να προσπαθούν να χτίσουν την ταυτότητά τους από μέσα προς τα έξω και όχι αντίστροφα.
Πότε μια selfie γίνεται επικίνδυνη;
Στην περίπτωση που οι selfies δεν αναρτώνται με μέτρο και υπάρχει υποψία εθισμού στα social media εκπαιδευτικοί και γονείς οφείλουν να βρίσκονται σε εγρήγορση. Το πρώτο σημάδι είναι οι αλλαγές στη συμπεριφορά των παιδιών, η οποία μπορεί να εμφανίζεται με συμπτώματα ανησυχίας, κατάθλιψης και το άγχους. Τότε η καταφυγή σε ειδικούς πρέπει να είναι μονόδρομος.
Τι μπορούν να κάνουν εκπαιδευτικοί και γονείς;
Όταν η χρήση γίνεται με μέτρο και οι νέοι βρίσκονται στην κατάλληλη ηλικία (τίθεται σήμερα σε αμφισβήτηση από τους ειδικούς) να χειριστούν με σύνεση και κριτική ικανότητα τα κοινωνικά δίκτυα, αυτά μπορούν να καταστούν θετικά εργαλεία ενισχύοντας την αυτοέκφραση και την αυτοεκτίμηση. Γονείς και εκπαιδευτικοί μπορούν να βοηθήσουν τους εφήβους να εξερευνήσουν τις δυνάμεις τους και να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους, να διαμορφώσουν δηλαδή μια θετική αυτοεικόνα για την προσωπικότητά τους. Όσον αφορά τις αιτιάσεις που ακούμε συχνά για του ναρκισσισμού μέσω των selfies δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε ότι αυτός είναι στη φύση του ανθρώπου. Αρκεί, λοιπόν, τα παιδιά να μην ταυτίζονται με μία εξιδανικευμένη εκδοχή της εικόνας του εαυτού τους, απαιτώντας υποσυνείδητα από τους άλλους να προσαρμοστούν αναλόγως σε αυτήν. Ιδιαίτερα οι γονείς, είναι πολύ σημαντικό να μιλούν με τους εφήβους τους, χωρίς όμως κριτική διάθεση, διότι η επίδραση των συνομιλήκων σε αυτή την ηλικιακή φάση είναι πολύ ισχυρή. Το κήρυγμα στους περισσότερους εφήβους, δεν λειτουργεί καθόλου, αντίθετα η διαπραγμάτευση και η συζήτηση βοηθάνε πολύ.
Καταλήγοντας, δεν υπάρχει η κατάλληλη συνταγή για να επιτελέσουμε με απόλυτη επιτυχία τον ρόλο μας ως εκπαιδευτικοί και γονείς. Βοηθά όμως πολύ «να είμαστε μέσα στα πράγματα», όπως θα έλεγαν τα παιδιά.
Ουρανία Τσούτση, Middle Mountain College News, 18-10-2023
