Μουσικογραφίες

Το στοιχειό της Χάρμαινας

«Το στοιχειό* της Χάρμαινας» είναι ένα παραδοσιακό αποκριάτικο έθιμο που βασίζεται σε ένα θρύλο. Η ιστορία διαδραματίζεται στην Άμφισσα, την πρωτεύουσα της Φωκίδας. Επειδή βρίσκεται κοντά στο χωριό μου και το έχω βιώσει θα ήθελα να σας το παρουσιάσω!

Το παραμύθι έχει ως εξής:

 Κάποτε ζούσαν δύο νέοι, ο Κωνσταντής και η Λενιώ. Ο Κωνσταντής ήταν ψηλός και όμορφος. Δούλευε – αν και με ελάχιστα χρήματα ως αμοιβή – στο ταμπάκικο* του πατέρα του. Η Λενιώ ήταν εξίσου κομψή και αρχοντική. Οι δύο νέοι ήταν ερωτευμένοι ο ένας με τον άλλο. Ώσπου κάποια μέρα παντρεύτηκαν και πήραν μια καλύβα στη συνοικία της Χάρμαινας. Από εκείνη την  ημέρα, το κακό ζύγωνε όλο και πιο πολύ…

Μέχρι που μια μέρα, με το χάραμα, ο Κωνσταντής κατέβηκε στην πόλη να πουλήσει τα δέρματά του. Η Λενιώ έκατσε στο σπίτι. Παρόλα αυτά το πρωί της ίδιας μέρας ο Κωνσταντής της είχε αναφέρει πως υπήρχαν φήμες ότι κυκλοφορούσε ένα στοιχειό* στην πόλη και καλό θα ήταν να μην έβγαινε από το σπίτι. Εκείνη  όμως έπρεπε να φέρει νερό απ’ την πηγή κοντά στην εκκλησιά. Φτάνοντας κοντά στην πηγή, ο ουρανός άρχισε να σκοτεινιάζει. Γινόταν σιγά σιγά όλο και πιο μαύρος. Ξαφνικά, ένας κεραυνός αστράφτει από το πουθενά και η Λενιώ πέφτει νεκρή σιμά στη βρύση.

Επιστρέφοντας ο Κωνσταντής  από την πόλη , μαθαίνει το θάνατο της αγαπημένης του και πέφτει σε βαθιά μελαγχολία που όμως δεν θα κρατούσε πολύ… Το ίδιο βράδυ

ανέβηκε στο κάστρο της Άμφισσας και αυτοκτόνησε καθώς του ήταν αβάσταχτο να ζήσει χωρίς την αγαπημένη του Λενιώ. Τότε λέει ο θρύλος πως κάποιοι χωρικοί τον
είδαν να μεταμορφώνεται σε δύσμορφο, άσχημο αλλά συνάμα συμπαθητικό , ήρεμο και αγαπητό στοιχειό.

Αναβίωση:

Αυτή η ιστορία αναβιώνει κάθε χρόνο στην Άμφισσα από το 1995. Οι προετοιμασίες  για τα δρώμενα ξεκινούν από το Νοέμβρη της προηγούμενης χρονιάς και διαρκούν μέχρι ανήμερα της πραγματοποίησης του εθίμου. Το τελευταίο Σαββατοκύριακο κάθε Φλεβάρη γίνεται η αναπαράσταση της τελετουργίας. Η εικαστική ομάδα Άμφισσας αναλαμβάνει κάθε χρόνο να φτιάξει το στοιχειό μέσα στο οποίο είναι κατά το θρύλο φυλακισμένη η ψυχή του Κωνσταντή. Στα δρώμενα υπάρχουν και άλλα δυο στοιχειά που εμφανίζονται σε ένα σκηνικό μάχης . Το δρώμενο ξεκινάει από την πλατεία της Άμφισσας  στις επτά το απόγευμα. Συγκεντρώνονται πολλοί άνθρωποι μεταμφιεσμένοι σε ξωτικά, νεράιδες και άλλα υπερφυσικά πλάσματα   φορώντας λαϊκές ενδυμασίες ή στολές από  δέρματα και αρχίζουν να κρούουν κουδούνια, τενεκέδες λαδιού, νταούλια και διάφορα ογκώδη παραδοσιακά κρουστά. Η ομάδα περιφέρεται γύρω στην πόλη και ανακοινώνει το γεγονός. Κατά τις εννιά το βράδυ οι συμμετέχοντες στα δρώμενα  αρχίζουν να τρέχουν κάνοντας θορύβους και φωνάζοντας. Φτάνοντας  μετά από μισή  ώρα περίπου στη συνοικία της Χάρμαινας  παρακολουθούν την ιστορία ως βουβό θέατρο.  Εκεί αρχίζει μια μάχη ανάμεσα σε  δύο άλλα στοιχειά που δεν υπάρχουν στο θρύλο. Νικάει το ένα στοιχειό και περιμένει τον Κωνσταντή να πολεμήσει μαζί του. Ο Κωνσταντής πάντα βγαίνει νικητής. Το τσούρμο κατεβαίνει από τη συνοικία της Χάρμαινας στην κεντρική πλατεία της Άμφισσας όπου το περιμένουν μέλη της Φιλαρμονικής της πόλης και κλείνουν το έθιμο με τοπικές μελωδίες. Έτσι αναβιώνει λοιπόν  ένας παλιός μύθος της περιοχής.

 Σκιοράπτης

 *Σύμφωνα με την παράδοση τα στοιχειά είναι ανθρώπινες ψυχές που παγιδεύτηκαν στον κόσμο των ζωντανών και κυκλοφορούν στους δρόμους των χωριών και των πόλεων.

*Βυρσοδεψείο, βιοτεχνική μονάδα επεξεργασίας δέρματος

Πηγές:

https://ayla.culture.gr/i-nysta-twn-stoixeiwn-tis-xarmainas-2021/

https://www.mixanitouxronou.gr/o-anekplirotos-erotas-enos-nearou-pou-stichiose-meta-to-thanato-tis-agapimenis-tou-egine-giorti-ke-choros-stin-amfissa-metamfiezonte-se-xotika-ke-tiroun-to-ethimo-tou-stichiou-tis-charmenas/