Του Αριστοτέλη Δανίκα, Β1

Είναι άφθονες οι παροιμιακές φράσεις που έχουν εισέλθει στη γλώσσα μας από τη γλώσσα της εκκλησίας, δηλαδή από την Παλαιά κια Καινή Διαθήκη και από τις ψαλμωδίες, τις ακολουθίες και όσα λέγονται τη Μεγάλη Βδομάδα. Οι φράσεις αυτές δεν είναι πάντα ίδιες, αλλά άλλες έχουν εκσυγχρονιστεί και άλλες έχουν αλλάξει σημασία. Ορισμένες τέτοιες φράσεις είναι οι παρακάτω:

1. Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ: Είναι συχνή φράση στο Ευαγγέλιο και λέγεται για πράγματα πολύ μακρινά και περασμένα.

2.  Χαῖρε, βάθος ἀμέτρητον: Από τους Χαιρετισμούς της Θεοτόκου και λέγεται συχνά ειρωνικά για κάτι που είναι δύσκολο να εξακριβωθεί ή που μας φέρνει σε δύσκολη θέση.

3.  Ἀνάστα ὁ Θεός: Στην πρώτη Ανάσταση, στη λειτουργία του Μεγάλου Σαββάτου λέγεται αυτή η φράση και αρχίζουν τότε οι καμπάνες να χτυπούν. Λέγεται η φράση για μεγάλο θόρυβο και φασαρία.

4. Τετέλεσται: Ήταν τα τελευταία λόγια του Χριστού στον Σταυρό και λέγεται με τη σημασία πως όλα έχουν τελειώσει και πως δεν μπορεί πια να αλλάξει καμιά απόφαση.

5. Μή μου ἃπτου: δηλ. μη με αγγίζεις. Είναι τα λόγια που είπε ο Χριστός στη Μαγδαληνή, όταν τον αναγνώρισε ύστερα από την Ανάσταση. Λέγεται για άνθρωπο μυγιάγγιχτο ή που προσέχει πολύ στον τρόπο που παρουσιάζεται.

6. Ἆρον ἆρον: δηλ. σήκωσε, πάρε. «Ἆρον ἆρον σταύρωσον αυτόν», φώναζαν κατά το Ευαγγέλιο οι Εβραίοι στον Πιλάτο για τον Ιησού. Λέγεται σήμερα με τη σημασία πως κάτι έγινε βιαστικά.

7. Μνήσθητι μου, Κύριε: δηλ. θυμίσου με, Κύριε: Τα λόγια αυτά τα είπε στον Ιησού ένας από τους σταυρωμένους μαζί του ληστές.. Λέγεται σήμερα όταν βρισκόμαστε σε ψυχική συγκέντρωση και πνευματική ανάταση ή κάποτε και όταν αισθανόμαστε κατάπληξη για κάτι πολύ σοβαρό.

8. Κύμβαλον αλαλάζον: Από τα λόγια του Αποστόλου Παύλου που τονίζει πως χωρίς την αγάπη δεν κατορθώνουμε τίποτε. Λέγεται για άνθρωποι φλύαρο και άκριτο.

9. Τά καλά και συμφέροντα: Ο ιερέας ζητά στη λειτουργία να μας δώσει ο Θεός «τά καλά καί συμφέροντα ταις ψυχαις ημων». Λέγεται με διαφορετικό νόημα σήμερα για κάποιον που φροντίζει τις δουλειές του κατά πού του συμφέρει.

10.  Ποῦ τήν κεφαλήν κλίνῃ: Από ευαγγελική φράση και λέγεται για άνθρωπο απροστάτευτο και άτυχο.

ΠΗΓΕΣ

Μανόλης Τριανταφυλλίδης, Παροιμιακές φράσεις