Γνωρίστε το Βάμο

Στα πλαίσια της δημιουργίας του Αφηγηματικού – Συνεργατικού Χάρτη προβολής πληροφοριών Αειφόρου Τουρισμού του Εθνικού Δικτύου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης «Τουρισμός και Περιβάλλον» που συντονίζει το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αρχανών- Ρούβα – Γουβών, το ΚΠΕ Βάμου έστειλε το παρακάτω πληροφοριακό υλικό για το Βάμο, που μας έστειλε ο Γιώργος Λιμαντζάκης, ειδικός συνεργάτης του Δήμου Αποκορώνου:

Περιγραφή

Ο Βάμος είναι η ιστορική έδρα της επαρχίας και του Δήμου Αποκορώνου και ένα από τα ομορφότερα χωριά του. Σύμφωνα με την παράδοση, το χωριό ιδρύθηκε τον 8ο αιώνα μ.Χ. από Άραβες επιδρομείς από την Ανδαλουσία, οι οποίοι κατέστρεψαν τον κοντινό παράλιο οικισμό (μάλλον τις Καλύβες) και κινήθηκαν προς την ενδοχώρα, προκειμένου να χτίσουν ένα νέο οικισμό σε πιο ασφαλή τοποθεσία. Το χωριό αναφέρεται στην απογραφή του Francesco Barozzi το 1577 ως Vamu, ονομασία που επιβεβαιώνεται από τον Καστροφύλακα το 1583 και από τον Basilicata το 1630.

Ο Βάμος και η ευρύτερη περιοχή του κατακτήθηκαν από τους Οθωμανούς το 1646. Το χωριό παρέμεινε σε αφάνεια για δυόμιση περίπου αιώνες, έως ότου ο Ιωάννης Σάββα πασάς το επέλεξε το 1867 ως έδρα του νεοσύστατου τότε Νομού Σφακίων (Sancak-i İsfakiye). Κατά τα επόμενα χρόνια χτίστηκαν με αγγαρείες των ντόπιων αρκετά δημόσια κτήρια, όπως το Διοικητήριο (Σεράγιο), οι στρατώνες (κισλάδες), αποθήκες, δεξαμενές και σχολεία, μεταξύ των οποίων το Παρθεναγωγείο, το οποίο σήμερα λειτουργεί ως δημοτικός ξενώνας. Σύμφωνα με περιγραφή του Σπηλιωτόπουλου στα τέλη του 19ου αιώνα, «ο Βάμος, πρωτεύουσα του ομώνυμου δήμου, έδρα του διοικητικού τμήματος Σφακίων εις ο υπάγονται αι επαρχίαι Αποκορώνου, Σφακίων και Αγίου Βασιλείου, ην μικρά κωμόπολις κατωκούμενη εκ χιλίων περίπου ψυχών επί της κορυφής λόφου τινός, κάτωθεν του οποίου διέρχεται ημιονική οδός, φέρουσα προς Βρύσαις και εκείθεν δια των πετρωδών λόφων προς τον Αλίκαμπον, την Κράπην και το Ασκύφον των Σφακίων. Επί της κορυφής του λόφου τούτου ην ιδρυμένον το Διοικητήριον, μέγα οικοδόμημα, όπερ πυρποληθέν κατά την επανάστασιν του 1878 ανωκοδομήθη δια δαπάνης δέκα χιλιάδων λιρών επί Γεν. Διοικητού Μαχμούτ πασά».

Παρότι στο χωριό έδρευαν αρκετές οθωμανικές αρχές (πολιτική, δικαστική και στρατιωτική), το 1893 ιδρύθηκε εδώ μυστική αδελφότητα με σκοπό την ανάληψη ένοπλου αγώνα κατά των Οθωμανών, η οποία ονομάστηκε «Μεταπολιτευτική Επιτροπή» το 1895. Επικεφαλής της τέθηκε ο Μανούσος Κούνδουρος, πρωτοδίκης στον Βάμο, ο οποίος συνέταξε υπόμνημα με τα αιτήματα των Μεταπολιτευτικών, το οποίο παρουσίασε σε ένοπλες συναθροίσεις στο Κλήμα Αλικάμπου και στην Κράπη. Το φθινόπωρο του ίδιου έτους οι χριστιανοί επαναστάτες συγκρούστηκαν με τους Οθωμανούς σε αρκετά χωριά του Αποκόρωνα και των Σφακίων, αλλά το γεγονός που είχε καταλυτική σημασία για την εξέλιξη και επιτυχία της Μεταπολιτευτικής Επανάστασης ήταν η πολιορκία και άλωση του Βάμου (4-18 Μαΐου 1896), η οποία προκάλεσε το ενδιαφέρον των ευρωπαϊκών δυνάμεων και ώθησε την ελληνική κυβέρνηση να αντιμετωπίσει πιο υπεύθυνα το Κρητικό Ζήτημα.

Οι Βαμιανοί συνέχισαν να δίνουν το «παρών» στους εθνικούς αγώνες ακόμα και μετά την επίτευξη της αυτονομίας, το 1898. Ένας από τους πιο επιφανείς είναι ο Λεωνίδας Μαλεκάκης ή Παπαμαλέκος, ο οποίος πολέμησε ως εθελοντής στον Μακεδονικό Αγώνα (1904-1908), το Κίνημα του Θερίσου (1905) και τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο, οπότε σκοτώθηκε στη μάχη της Σιάτιστας (4 Νοεμβρίου 1912). Μια άλλη εξέχουσα φυσιογνωμία του χωριού είναι ο Δημήτριος Λαμπράκης, δάσκαλος και πράκτορας α΄ τάξης στο Μοναστήρι, ο οποίος αργότερα έγινε στέλεχος του Κόμματος των Φιλελευθέρων και ίδρυσε τις εφημερίδες «Ελεύθερον Βήμα», «Οικονομικός Ταχυδρόμος» και «Τα Νέα».

Τοποθεσία

  1. 1.      Τόπος/γεωγραφική περιοχή

Βάμος, Δ.Ε. Βάμου, Δήμος Αποκορώνου, Π.Ε. Χανίων, Κρήτη

  1. 2.      Σύντομη περιγραφή  περιοχής

Ο Βάμος βρίσκεται σε υψόμετρο 184 μέτρων στο κέντρο των ομώνυμων υψωμάτων, κοντά στο κέντρο της επαρχίας και του Δήμου Αποκορώνου. Μέσα στα όρια της Τοπικής Κοινότητας και στα βόρεια του Βάμου (σε απόσταση 2 χλμ) υπάρχει άλλος ένας οικισμός, τα Ντουλιανά (ή Δουλιανά). Μεγάλο μέρος της γύρω περιοχής καλύπτεται από ελαιώνες, ενώ άλλα τμήματα είναι δάσος (ιδίως προς τα νότια) ή έχουν χαμηλή βλάστηση. Οι περισσότεροι κάτοικοι ασχολούνται με τον αγροτικό τομέα (γεωργία / κτηνοτροφία), τον εναλλακτικό τουρισμό και την εστίαση.

ΠΡΟΒΟΛΗ ΣΗΜΕΙΩΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ

Α) Φυσικό περιβάλλον

(π.χ. κύριο γεωγραφικό στοιχείο της περιοχής, βουνό, λίμνη κ.ά., χαρακτηριστική βιοποικιλότητα κ.ά.)

Το κύριο γεωγραφικό στοιχείο της περιφέρειας του χωριού είναι τα υψώματα του Βάμου, τα οποία εκτείνονται από το Νιό Χωριό στα δυτικά μέχρι τη Λικοτιναρά στα ανατολικά, όπου και συναντούν τη θάλασσα (τον Κόλπο του Αλμυρού).

Β) Ανθρωπογενές περιβάλλον (πολιτισμός, ιστορία, αρχαιολογικοί χώροι κ.ά.)

Ως κληρονομιά της ιστορίας του, στον Βάμο υπάρχουν πολλά ιστορικά κτήρια (δυστυχώς δεν σώζεται το άλλοτε επιβλητικό Διοικητήριο / Κονάκι του Νομού Σφακίων), μνημεία, αλλά και μια Δημοτική Βιβλιοθήκη με αξιόλογο αρχειακό και φωτογραφικό υλικό.

  1. 1.      Προτεινόμενες διαδρομές

Α) Πεζοπορικές (στο αστικό ή στο φυσικό περιβάλλον)

Σημείο εκκίνησης – σημείο τερματισμού, απόσταση σε χιλιόμετρα, απαιτούμενος χρόνος

(Π.χ. Σπήλια – Αρχάνες, 4 χμ, εύκολη διαδρομή, 1,5 ώρα)

Βάμος – Ντουλιανά, 2,5 χλμ, 30 λεπτά

Βάμος – Γαβαλοχώρι, 3,5 χλμ, 45 λεπτά

Βάμος – Ξηροστέρνι, 3 χλμ, 40 λεπτά

Βάμος – Λιτσάρδα, 2,5 χλμ, 30 λεπτά

Βάμος – Ι.Μ. Αγ. Γεωργίου (Καρύδι) – Βρύσες, 4,5 χλμ, 50 λεπτά

Β) Με αυτοκίνητο

Σημείο εκκίνησης – σημείο τερματισμού, απόσταση σε χιλιόμετρα, απαιτούμενος χρόνος

(Π.χ. Σπήλια – Αρχάνες, 7 χμ, 15 λεπτά)

Βάμος – Καλύβες, 7 χλμ, 11 λεπτά

Βάμος – Κεφαλάς, 4,8 χλμ, 8 λεπτά

Βάμος – Γεωργιούπολη, 10,5 χλμ, 15 λεπτά

Βάμος – Βρύσες, 5 χλμ, 8 λεπτά

Βάμος – Φρες, 8 χλμ, 13 λεπτά

  1. 2.      Τουριστικές/αθλητικές/άλλες δραστηριότητες στο φυσικό περιβάλλον 

(π.χ. ορνιθοπαρατήρηση, ποδήλατο βουνού, πεζοπορία κ.ά.)

Η περιοχή είναι αρκετά δημοφιλής για τις πεζοπορικές διαδρομές που προσφέρει, ενώ γίνεται προσπάθεια να αναπτυχθούν και άλλες αθλητικές δραστηριότητες, όπως ποδήλατο βουνού και ιππασία.

  1. 3.      Επισκέψιμοι χώροι  (μουσεία, ενυδρείο κ.ά)

Μνημείο Κρητικών Επαναστάσεων (δίπλα από το Δημαρχείο)

Παλιά γειτονιά (δυτικά του επαρχιακού δρόμου προς Καλύβες-Βρύσες)

Δημοτική Βιβλιοθήκη Βάμου

  1. 4.      Τοπικά προϊόντα (προϊόντα που αναδεικνύει η περιοχή)

(π.χ. προϊόντα διατροφής, πολιτισμού και οτιδήποτε άλλο)

Τα τυπικά παραδοσιακά κρητικά (λάδι, ελιές, τσικουδιά, ξεροτήγανα κ.ά.)

  1. 5.      Φορείς, ομάδες, συλλογικότητες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή

Πολιτιστικός Σύλλογος Βάμου

Αθλητικό Σωματείο Αποκορώνου «Κορωνίς»

  1. 6.      Ιδιαίτερα ζητήματα περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος που αντιμετωπίζει η περιοχή

(π.χ. επιπτώσεις μαζικού τουρισμού, ελλιπής διαχείριση απορριμμάτων, διαχείριση νερού κλπ)

  1. 7.      Προτάσεις για την αειφορική τουριστική διαχείριση της περιοχής

(συντήρηση μονοπατιών, συντήρηση οδικού δικτύου κ.ά.)

Χαρακτηρισμός οικισμού ως παραδοσιακού, διαφύλαξη και ανάδειξη παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και παραδοσιακών τεχνών (υφαντική, καλαθοπλεκτική, κ.ά.)

  1. 8.      Χρήσιμοι σύνδεσμοι (φορέων, δήμων, μουσείων κλπ)

www.apokoronas.gov.gr

  1. 9.      Συντάκτες κειμένου (όνομα και ιδιότητα συντάκτη/φορέα)

Γιώργος Λιμαντζάκης, τουρκολόγος – ιστορικός, ειδικός συνεργάτης Δημάρχου Αποκορώνου

  1. 10.   Πηγές  (ιστότοποι, άρθρα κλπ από τα οποία αντλήθηκε υλικό)

Γιάννης Κλωνάρης, Ο Βάμος στις αρχές του αιώνα μας (20ού), Βάμος 1962.

Γιώργος Λιμαντζάκης, ΑΠΟΚΟΡΩΝΑΣ, Ταξίδι στη φύση και την ιστορία, φωτογραφικό λεύκωμα, Δήμος Αποκορώνου, 2021.

https://www.youtube.com/watch?v=sVoaqwyWfPI&t=84s

 

Κάντε το πρώτο σχόλιο

Υποβολή απάντησης