Ανήμερα της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας, 8ης Μάρτη 2024, ο Ανέστης Ακριτίδης μάς επιδαψίλεψε την παρακάτω παρουσίαση για το «Πρίσμα». Κάθε αναφορά σε λογοτεχνικούς πατέρες και μια πτυχή του ζητήματος, κάθε απόσπασμα του έργου και μια επιλογή θέασής του και το κλείσιμο… στέκει πρόταση-πρόκληση προσωπική πολιτισμού, εσωτερικής ενατένισης και επιλογών βίου…
Μ. Παραλίδου, φιλόλογος 1ου ΕΠΑ.Λ. Σερρών, για την ομάδα του «Πρίσματος»
«…κι αν ο Ποιητής, αν ο ιερουργός της Τέχνης,
δεν καταγγέλλει το άδικο, τ ό τ ε ΠΟΙΟΣ;»
(ο λόγος για την ποιητική Συλλογή «Γυναικών τε» του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη, από τις εκδόσεις Εύμαρος)
Την «μήνιν» του Αχιλλέα και τη ρήξη του με τον Αγαμέμνονα, ήτοι ένα είδος εμφύλιου, στηλιτεύει ο Όμηρος στην «Ιλιάδα» του, την τυραννία του Κρέοντα καταγγέλλει ο Σοφοκλής στην «Αντιγόνη» του («Μα οι τυραννίες, εκτός από τ’ άλλα που ’χουν να χαίρονται αγαθά, μπορούν να λένε και να κάνουν ό,τι θέλουν»), τη σκλαβιά καταγγέλλουν ο Σολωμός και ο Κάλβος στα έργα τους, τον φασισμό ο Βάρναλης, ο Ρίτσος, ο Αναγνωστάκης και πλειάδα Ποιητών, τον κακό κλήρο ο Λασκαράτος, ο Ροΐδης και ο Καζαντζάκης, την καταπίεση της γυναίκας ο Παπαδιαμάντης στη «Φόνισσα»…
Αν συνεχίσω τα παραδείγματα, θα αδικήσω τα μέγιστα τον ποιητή περί ου ο λόγος…
Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης, εκλεκτός μας πεζογράφος.
«Το χιόνι των Αγράφων», η «Ζώνη πυρός», «Η ιδιωτική μου αντωνυμία», τα «Έξοδα νοσηλείας», η «Αστοχία υλικού», «Το παραμύθι του ύπνου» και άλλα τινά.
Και μια του δήλωση, που εμείς οι αναγνώστες του την σβήνουμε με τον σπόγγο της βεβαιότητας:
«Ποιητής δεν είμαι κι ούτε θα μπορέσω ποτέ να γίνω, παρά τις πλάγιες προσπάθειές μου», λέγει ο εξαίρετος πεζογράφος μας και η ρήση του αυτή α ν α τ ρ έ π ε τα ι από το πρώτο του κιόλας ποιητικό έργο!!!! Και επειδή πάντα λάτρευα την Ποίηση πιότερο από την Πεζογραφία, την αναζητούσα και σε κάθε μυθιστόρημα, νουβέλα ή διήγημα, μα και στα μυστικά συρτάρια των άλλων Τεχνών.
Πινελιές της λοιπόν εμφανείς υπάρχουν σε όλα τα πεζογραφήματα του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη, μα και σε κάθε κοινωνικό ή πολιτικό του σχόλιο – τατουάζ θαρρείς σμιλεμένο στο μέτωπό του (οι φίλοι του στο facebook θα διαπιστώσετε του λόγου το αληθές).
«Γυναικών τε»…
Άμπωτις και παλίρροια συναισθημάτων, φραγγέλιο που μαστιγώνει το άδικο, ψυχογραφία του αρσενικού και του θηλυκού, αναιώνια οδοιπορία της γυναίκας πάνω στα καρφιά της καταπίεσης και της κακοποίησης (από την Ελένη της Σπάρτης ως την Ελένη Τοπαλούδη), έρωτας και τρυφερότητα απ’ τη μια, βία και τυραννία απ’ την άλλη, εδώ το σήμερα, εκεί το χτες, παντάναξ ο Χρόνος και αβάφτιστες οι ανατροπές – βελτίονες τάχα ή του φαίνεσθαι;
Κι είναι φορές που σε μεθάει ο λυρισμός,
«Θυμάρι και βασιλικός στο πάτωμα.
Ρυγχόσπερμο και γιασεμί στους τοίχους.
Μια αμυγδαλιά ανθοφορούσε στο ταβάνι»
Και μετά:
«Θε μου, πόσο πολύ ταιριάζεις με την άνοιξη»
Πιο κάτω:
«Δεν έτυχε ποτέ να σου το πω, αλλά δεν
υπάρχει τίποτα πιο ερωτικό από το να
μου κρατάς σφιχτά το χέρι.»
Κι άλλοτε πάλι, σε εντυπωσιάζει η φιλοσοφική χροιά:
«Μόνο στη θάλασσα, στο κενό και στην
αγάπη η αντιστροφή του νόμου της βαρύτητας»
«Κι εκείνα τα λόγια του Ηράκλειτου που
τριβελίζουνε συνέχεια το μυαλό μου.
Για το ποτάμι, που δεν γίνεται να ξαναμπείς
δεύτερη φορά κι ας ξαναμπαίνεις τρίτη
και τέταρτη και πέμπτη»
Κι ύστερα, ο ανοικτίρμων ρεαλισμός:
«Έληξε, μου ανακοίνωσες. Αστειότητες,
σκέφτηκα. Οι αναμνήσεις δεν λήγουνε ποτέ.
Μόνο οι πόλεμοι, μέχρι που να μαζευτούν
τα πτώματα από κάτω.
Κι ύστερα αρχίζουν πάλι.»
«Ποιους βιαστές αναγνωρίζεις, ρε Ελένη,
ακόμη και στο πιο αθώο βλέμμα μου;»
«Γυναικών τε»…
Ποιητική αναδρομή στα δεινά της γυναίκας; Δριμύ κατηγορώ της πατριαρχίας; Εγκώμιο στον έρωτα; Καταδίκη της κακοποίησης;
Ο καθανείς και η ανάγνωσή του, ο καθανείς και η κρίση του. Όπως και να’χει όμως, το έργο τούτο είναι καρπός στοχασμού, κριτικής διάθεσης, φιλοσοφικής και ψυχογραφικής εντρύφησης, λόγου αισθαντικού…
Φινάλε σε μια τέτοια ποιητική γραφή δε μπορείς να πετύχεις. Αρκείσαι να κλείσεις με τους στίχους του ποιητή, ναι, του π ο ι η τ ή παρά τις αντιρρήσεις του :
« – Σε λένε Εύα.
- Ο Θεός σ’ έπλασε απ’ το πλευρό μου για να μη νιώθω μόνος.
- Ζούμε ευτυχείς στον παράδεισο. Κατά παράβαση των εντολών του Πατέρα, ετοιμάζεσαι να φας το μήλο.
- Μαζεύομαι στην άκρη φοβισμένος. Ο καταραμένος όφις αρχίζει να ξυπνάει ανάμεσα στα σκέλια μου.
- Σηκώνεται η αυλαία. Στρέφεις τριγύρω σου το βλέμμα και κοιτάς σιωπηλή.
- Στέκομαι χιλιετίες τώρα και περιμένω να μιλήσεις»
Κι εκείνο το «τε» του τίτλου, δρόμος ακράνοιχτος στης Ποίησης το βλέμμα…
Ανέστης Ακριτίδης, φιλόλογος – συνεργάτης του «Πρίσματος»
