pro-TΥΠΟΣ

Τι είναι άραγε η τέχνη; Είναι καθαρά προσωπική έκφραση ή μήπως μπορεί να είναι και αντικειμενική; Καταρχάς, η τέχνη χωρίζεται σε διάφορες κατηγορίες των οποίων τα όρια δεν είναι πάντα ξεκάθαρα, κάτι που  καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την εύρεση του ορισμού της.

Ο πιο κοινός ορισμός που δίνεται στην τέχνη είναι ο εξής: «Τέχνη είναι η έκφραση ή η εφαρμογή της ανθρώπινης δημιουργικής σκέψης και φαντασίας, συνήθως σε μια οπτική μορφή, παράγοντας έργα που εκτιμώνται για την ομορφιά τους». Ο ορισμός αυτός βέβαια καταρρίπτεται εύκολα γιατί αφήνει πολύ χώρο για εξαιρέσεις και δεν εξηγεί το ενδεχόμενο ένα έργο τέχνης να μην είναι «όμορφο» επίτηδες.

Από φιλοσοφική πλευρά δεν υπάρχει ομορφιά ή ασχήμια, γιατί αυτοί οι χαρακτηρισμοί είναι εντελώς υποκειμενικοί. Η σκοπιά της φιλοσοφίας για την τέχνη έχει να κάνει με την σχέση της με τον νοητικό κόσμο του ανθρώπου. Με βάση τη φιλοσοφία λοιπόν, ο άνθρωπος έχει δύο υποστάσεις: την φυσική και την νοητική. Η τέχνη εντάσσεται στην δεύτερη κατηγορία και είναι προϊόν της σκέψης του ανθρώπου, της ικανότητάς του να βγάλει νόημα από πράγματα που δεν είναι προφανή. Τις ίδιες ιδιότητες απαιτεί και η χρήση της γλώσσας, η γλώσσα δεν είναι τίποτα παραπάνω από ήχοι που βγαίνουν από το στόμα μας και αυτοί οι ήχοι δεν θα σήμαιναν  τίποτε για εμάς εάν δεν συνδέαμε τον ήχο με την έννοια της λέξης, έτσι διαφορετικοί ήχοι έχουν διαφορετικά νοήματα. Κάτι παρόμοιο αλλά με πιο αυθόρμητο χαρακτήρα συμβαίνει με την τέχνη, μέσω της οποίας ο καλλιτέχνης με τη χρήση διαφορετικών χρωμάτων, εκφράσεων, μουσικής κ.α., μας κάνει να καταλάβουμε το μήνυμα που θέλει να μας περάσει. Η κύρια όμως διαφορά της γλώσσας με την τέχνη είναι πως η γλώσσα διέπεται από κανόνες, μια λογική που μας περιορίζει από το να εκφράζουμε ακριβώς τι σκεφτόμαστε, γιατί οι λέξεις δεν είναι άπειρες. Η τέχνη από την άλλη δεν υπακούει σε καμία λογική, ο μόνος τρόπος να καταλάβουμε το μήνυμα που προσπαθεί να μας περάσει ο καλλιτέχνης μέσω του τεχνουργήματός του, είναι με βάση τα συναισθήματα που μας προκαλεί και το πως φιλτράρουμε εμείς το τεχνούργημα μέσα από το πρίσμα των δικών μας εμπειριών.

Κλείνοντας, η τέχνη είναι ένας κώδικας επικοινωνίας, με βασικό της γνώρισμα το γεγονός ότι βασίζεται στις εμπειρίες του αποδέκτη και όχι μόνο στο μήνυμα του πομπού.

Ορέστης Βελιούλης