ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΙΛΙΑΔΑΣ

Γράφουν η Στεφανία- Ραφαηλία Χαραλαμπίδου, Β2 και η Μελέτη Αικατερίνη-Μελίνα, Β2
Η Ιλιάδα έχει εμπνεύσει, από την αρχαιότητα ακόμα, ποικιλοτρόπως την Τέχνη – ποίηση, ζωγραφική, αγγειογραφία κλπ
[Το παρακάτω απόσπασμα από το ποίημα «Ελένη» του Γιάννη Ρίτσου παρουσιάζει την ηρωίδα να θυμάται έπειτα από χρόνια εκείνη την ημέρα πάνω στα τείχη της Τροίας, όταν στο πεδίο της μάχης ο Μενέλαος ετοιμαζόταν να αντιμετωπίσει τον Πάρη σε μονομαχία]
«Όχι πως δε θυμάμαι πια, — θυμάμαι ακόμα• μονάχα που οι αναμνήσεις
δεν είναι πια συγκινημένες, δε μας συγκινούν — απρόσωπες, γαλήνιες,
καθαρές ως τις πιο ματωμένες γωνιές τους. Μόνο μία
κρατάει ακόμη έναν αγέρα γύρω της, ανασαίνει.
Κείνο το δείλι, τριγυρισμένη απ” τις ατελείωτες κραυγές των πληγωμένων,
απ” τις ψιθυριστές κατάρες των γερόντων και το θαυμασμό τους, μέσα
στη μυρωδιά ενός γενικού θανάτου που, στιγμές στιγμές, λαμπύριζε
πάνω σε μιαν ασπίδα ή στην αιχμή ενός δόρατος ή στη μετόπη
ενός αμελημένου ναού ή στον τροχό ενός άρματος, — ανέβηκα μόνη
στα ψηλά τείχη και σεργιάνισσα. Μόνη, ολομόναχη,
ανάμεσα σε Τρώες και Αχαιούς. [...]
Την ώρα που μονομαχούσαν οι δυο αντεραστές μου και κρινόταν η τύχη
του πολυχρόνιου πολέμου.
Μήτε που είδα να κόβεται ο ιμάντας
από την περικεφαλαία του Πάρη, μάλλον μια λάμψη απ” το χαλκό της είδα,
μια λάμψη κυκλική, καθώς ο άλλος την περιέστρεφε οργισμένος
επάνω απ” το κεφάλι του — ένα ολόφωτο μηδέν.
Δεν άξιζε διόλου να κοιτάξεις —
την έκβαση την είχαν απ” τα πριν ρυθμίσει οι θεϊκές βουλές• κι ο Πάρης
δίχως τα σκονισμένα του σαντάλια, θα βρισκόταν σε λίγο στην κλίνη,
λουσμένος απ” τα χέρια της θεάς, να με προσμένει μειδιώντας,
κρύβοντας τάχα μ” ένα ρόδινο τσιρότο μια ψεύτικη ουλή στο πλευρό του».
(Γ. Ρίτσος, «Ελένη», Τέταρτη διάσταση, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 232001, σελ. 282)
ΕΡΩΤΗΣΗ: ΄Εχοντας υπόψη και την Περιληπτική αναδιήγηση της Γ’ Ραψωδίας, να επισημάνετε διαφορές ανάμεσα στην ιλιαδική περιγραφή της σκηνής, και ειδικότερα της Ελένης, και στη μεταγενέστερη αναφορά στην ηρωίδα από τον ποιητή Γιάννη Ρίτσο. Ποια στοιχεία της ομηρικής σκηνής εκμεταλλεύεται ο Ρίτσος και ποια εντύπωση σχηματίζουμε για τη δική του Ελένη;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Στεφανία- Ραφαηλία Χαραλαμπίδου
- Η Ιλιαδική περιγραφή είναι σε τρίτο πρόσωπο ενώ στο ποίημα του Γιάννη Ρίτσου η Ελένη μονολογεί σε πρώτο πρόσωπο.
- Στην Ιλιάδα συνοδεύεται από δύο υπηρέτριες, ενώ στο κείμενο λέει πως πήγε στα τείχη ολομόναχη.
- Στην Ιλιάδα οι γέροντες την θαυμάζουν, ενώ στο κείμενο, παρόλο τον θαυμασμό, την καταριούνται.
- Στην Ιλιάδα πηγαίνει να δει τον Μενέλαο και τον χαρακτηρίζει ‘’ ανδρείο ‘’, ενώ στο κείμενο αδιαφορεί για τον πρώην άνδρα της και τον χαρακτηρίζει ‘’ο άλλος ‘’.
- Στο ποίημα του Ρίτσου δεν είναι μετανιωμένη, ενώ στην Ιλιάδα νιώθει υπεύθυνη για τον πόλεμο και μετανιώνει για όλα.
Γενικά τα στοιχεία που εκμεταλλεύεται ο Ρίτσος είναι η παρουσία της Ελένης στα τείχη, οι αντιδράσεις των γερόντων, η παρακολούθηση της μάχης μεταξύ Μενελάου και Πάρη και τα συναισθήματα της.
Η Ελένη του Ρίτσου είναι ψυχρή, ζει στην μοναξιά της, αδιαφορεί για ό,τι συμβαίνει, γιατί πιστεύει ότι όλα είναι ρυθμισμένα από της Θεούς. Αντίθετα στην Ιλιάδα τα συναισθήματα της Ελένης κρύβουν αρνητικές σκέψεις και θεωρεί τον εαυτό της υπεύθυνο για ό,τι συμβαίνει.
——————————-
Μελέτη Αικατερίνη-Μελίνα
Αφού μελετήσουμε το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου, Ελένη, και την ραψωδία Γ’ του ομηρικού έπους της Ιλιάδας , βρίσκουμε κάποιες βασικές διαφορές ανάμεσα τους.
Αρχικά, η αφήγηση στο ποίημα του Γ.Ρίτσου είναι σε πρώτο πρόσωπο, αντίθετα στο έπος σε τρίτο πρόσωπο. Στο απόσπασμα τού η Ελένη είναι μόνη της, χωρίς τις ακόλουθές της και παρακολουθεί την μονομαχία, η οποία θα παίξει μεγάλο ρόλο για το μέλλον της, δηλαδή την τύχη της. Ωστόσο, ο Ρίτσος στο ποίημα αναφέρει ότι οι γέροντες καταριούνται την ομορφιά της και της επιρρίπτουν ευθύνες για όλον τον πόλεμο που συμβαίνει. Η Ελένη στο ποίημα φαίνεται ρεαλίστρια, λογική και δυναμική. Είναι έξυπνη και έχει συνειδητοποιήσει ότι πίσω από οτιδήποτε συμβαίνει κρύβονται οι θεοί και οι θεές, ενώ πια αδιαφορεί για όλους και για όλα – τίποτε δεν φαίνεται ικανό να την αγγίξει.
Στο ομηρικό έπος από την άλλη, η Ελένη δείχνει να είναι ήρεμη και χωρίς να έχει άποψη για το τι γίνεται στην μονομαχία, η οποία μπορεί να επηρεάσει κατά πολύ το μέλλον της, αλλά αναλαμβάνει την ευθύνη για ό,τι συμβαίνει, αισθάνεται ένοχη και μετανιωμένη. Είναι επίσης συναισθηματική, αφού με το που σκέφτεται τον προηγούμενο σύζυγό της, δακρύζει και τα δάκρυα της κυλούν στο απαλό της πρόσωπο. Τέλος είναι και σεμνή, ακολουθεί τις κοινωνικές αντιλήψεις της εποχής, αφού δεν ετοιμάζεται να αποχωρήσει από τον θάλαμο της χωρίς το μαντίλι και τις ακόλουθές της.
Μία ομοιότητα ανάμεσα στα δύο αποσπάσματα είναι ότι σε κάθε περίπτωση οι γέροντες, εκτός από το να την κατηγορούν, θαμάζουν την ομορφιά της.
Σχολιάστε
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.