ΕΡΕΤΡΙΑ
Το μονοπάτι του Απόστολου και της Παραμονής.
Στο νησί της Εύβοιας νοτιοδυτικά της Χαλκίδας και απέναντι από τον Ωρωπό της Αττικής γης, βρίσκεται η Ερέτρια μια όμορφη παραλιακή πόλη, το όνομά της προέρχεται από το ρήμα «ερέττω», που σημαίνει κωπηλατώ, στην Αρχαία ελληνική γλώσσα . Η Ερέτρια ήταν σπουδαία ναυτική και εμπορική δύναμη της Ελλάδας, ήδη από τον 8ο αι. π.Χ. και είχε πολλές αποικίες στις ακτές του Αιγαίου, στα νησιά και στην Νότια Ιταλία και στην Κριμαία
Η Ερέτρια προσφέρεται ως προορισμός γιατί συνδυάζει μια ποικιλία δραστηριοτήτων. Θαλάσσια σπορ (ιστιοπλοΐα, Θαλάσσιο σκι, Κite surf ), πεζοπορία – ανάβασή στο λόφο Καστέλι ,περίπατο στο «νησί των Ονείρων» και στην παραλία. Επίσης η περιοχή ενδείκνυται για ποδηλασία.
Στην Ερέτρια υπάρχουν «τα μονοπάτια της ελιάς» όπου μπορεί κάποιος να επισκεφτεί ελαιώνες και ελαιοτριβεία της περιοχής και να δει από κοντά την συγκομιδή της ελιάς καθώς και την διαδικασία παραγωγής του λαδιού.
Επίσης μπορεί ο επισκέπτης να ακολουθήσει τα «μονοπάτια Οινογνωσίας», όπου μπορεί να επισκεφτεί αμπελώνες και να ξεναγηθεί στα οινοποιεία της περιοχής μαθαίνοντας χρήσιμες πληροφορίες για την καλλιέργεια των αμπελιών και τις ποικιλίες κρασιών της περιοχής.
Κάθε καλοκαίρι περίπου στα μέσα Ιουλίου γίνονται στην Ερέτρια «Τα Κανάρεια». Μια πολυήμερη γιορτή που φέρει το όνομα του θαλασσινού ήρωα Κανάρη και περιλαμβάνει ,χορούς ,θεατρικές παραστάσεις, μουσικά δρώμενα ,εκθέσεις ζωγραφικής κ.α.
Παράλληλα εμείς, οι μαθητές του Γυμνασίου Ερέτριας έχοντας από το 2014 ενεργή συμμετοχή στην υλοποίηση πολιτιστικών προγραμμάτων, στα πλαίσια του προγράμματος της Μ.Κ.Ο «ΔΙΑΖΩΜΑ» «μαθητές ξεναγούν μαθητές στα Αρχαία θέατρα», πραγματοποιούμε ξεναγήσεις στο Αρχαίο θέατρο για μαθητές άλλων σχολείων που επισκέπτονται την περιοχή.
Με αφορμή την θεματολογία του συγκεκριμένου προγράμματος «Smart travelling a Europe: A Youth Guide for Sustainable Tourism”, χαράξαμε δύο διαδρομές πολιτιστικού ενδιαφέροντος μέσα στην πόλη της Ερέτριας και γράψαμε δύο ιστορίες, με πρωταγωνιστές δύο φανταστικούς πρωταγωνιστές τον «Απόστολο» και την «Παραμονή», που μέσα από τις αφηγήσεις τους, αναδεικνύουν τα πολιτιστικά στοιχεία της κάθε διαδρομής.
«Η διαδρομή του Απόστολου» αναφέρεται στον προσφυγικό οικισμό της πόλης της Ερέτριας, όπου Έλληνες που ζούσαν στα Πριγκηπόνησσα (νησιά απέναντι από την Κωνσταντινούπολη) διώχθηκαν από την πατρίδα τους και εγκαταστάθηκαν στην Ερέτρια κάνοντας μια καινούργια αρχή. Η αρχιτεκτονική των σπιτιών ,οι χοροί και τα τραγούδια, η μουσική, οι πολίτικες συνταγές μαγειρικής , μας ταξιδεύουν σε άλλες εποχές και μέσα από την αφήγηση του Απόστολου μαθαίνουμε πως να μετατρέπουμε τις δυσκολίες της ζωής σε ευκαιρίες για δημιουργία και αναγέννηση όπως έκαναν και οι πρώτοι κάτοικοι του οικισμού. Η διαδρομή μας τελειώνει στην «Παναγία Παραβουνιώτισσα» ,έναν ορθόδοξο ναό όπου φυλάσσεται η εικόνα της «Παναγίας Παραβουνιώτισσας» που έφεραν στην Ερέτρια οι Έλληνες πρόσφυγες από τα Πριγκηπόνησσα το 1922.
Η πολιτιστική Διαδρομή της Παραμονής ενοποιεί τα αρχαιολογικά ευρήματα που είναι διάσπαρτα στην πόλη και μας ταξιδεύει στην Αρχαία Ερέτρια δίνοντας ζωή στα μνημεία (Αρχαίο λιμάνι της Ερέτριας, Ρωμαϊκά λουτρά, οικία με τα ψηφιδωτά), μας βοηθάει να τα γνωρίσουμε καλύτερα και μέσα από την αφήγηση της ιστορίας ερχόμαστε σε επαφή με την Αρχαία Ερέτρια ,τις καθημερινές συνήθειες των κατοίκων καθώς και τις εμπορικές σχέσεις που είχαν οι Ερετριείς με τους λαούς της Μεσογείου όπως τους Αιγύπτιους. Τέλος έχουμε δημιουργήσει ένα logo που αντιπροσωπεύει τις διαδρομές τόσο της Ερέτριας όσο και των υπόλοιπων διαδρομών που έχουμε χαράξει στην Στερεά Ελλά
ΑΕΙΦΟΡΙΑ
Τους καλοκαιρινούς μήνες στον παραλιακό δρόμο της Ερέτριας , απαγορεύεται η κυκλοφορία αυτοκινήτων και επιτρέπεται μόνο η κυκλοφορία πεζών και ποδηλάτων. Παράλληλα υπάρχουν πολλά αγροκτήματα όπου οι επισκέπτες μπορούν να τα επισκεφτούν ώστε να συμμετέχουν σε σεμινάρια καλλιέργειας – συγκομιδής φρούτων λαχανικών και ελιάς, όπως και σε σεμινάρια παρασκευής μαρμελάδας από ντόπια φρούτα καθώς και άλλων τοπικών προϊόντων.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΟΠΑΤΙΟΥ ΤΗΣ «ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ»
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ «ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ»
Ξεναγηθέιτε στον προσφυγικό οικισμό της Ερέτριας από τον Απόστολο…..
Γεια σας,
Είμαι ο Απόστολος, Έλληνας πρόσφυγας τέταρτης γενιάς από την Ιωνία. Οι προπαππούδες μου ήρθαν στην Ερέτρια το 1922, όταν έγινε η Μικρασιατική καταστροφή.
Γειτονιά μου, είναι ο ένας από τους δύο συνοικισμούς που δόθηκε τότε στους Γαλιμήτες, σε αυτούς δηλαδή που κατάγονταν από το χωριό Γαλιμή του Μαρμαρά.
Τότε είχε έλη και βάλτους, σήμερα είναι μια από τις ωραιότερες περιοχές της πόλης μας!
Μνήμες μου, είναι οι πολύχρωμες αυλές με τα γιασεμιά και τους βασιλικούς, οι μυρωδιές των μπαχαρικών και της κανέλας που σκορπίζονται από τα ανοιχτά παράθυρα των σπιτιών, οι ψαράδες που μπαλώνουν τα δίχτυά τους από την μια άκρη του δρόμου μέχρι την άλλη, οι νοικοκυρές που τραγουδούν και πλέκουν στις αλτάνες, οι γιαγιάδες που στα κουρασμένα από το παιχνίδι εγγόνια τους προσφέρουν για κολατσιό βρεγμένο ψωμί με ζάχαρη, τα καλά μου ρούχα για την εκκλησιά, το πλούσιο Κυριακάτικο τραπέζι.
Έφηβος πια κάνοντας βόλτες με το ποδήλατο στέκομαι καμιά φορά στην αρχή του μαχαλά και θυμάμαι… άλλες φορές γελώ… άλλες βουρκώνω…
Προχωρώντας σταματώ στο σπίτι του Γρηγοράκη, ενός παππούλη που ήρθε τριών χρονών από τις χαμένες πατρίδες. Τον χαιρετώ, του φιλώ το χέρι… παίρνω την ευχή του.
Στη συνέχεια με ορθοπεταλιά φτάνω στο φάρο. Μου αρέσει να χαζεύω τα ψαροκάικα και τα πλοία της γραμμής… αφήνω το μυαλό μου να ταξιδεύει…
Άλλες πάλι φορές ψαρεύω εκεί με τον παππού μου, βγάζω φωτογραφίες με τους φίλους μου, περπατώ με την αγαπημένη μου στο φως του φεγγαριού.
Συνεχίζοντας τη βόλτα μου, καμαρώνω για τους προγόνους μου που από φτωχοί ψαράδες έγιναν καραβοκύρηδες και πλοιοκτήτες… έγιναν ξενοδόχοι και ιδιοκτήτες πανσιόν όπως αυτής που βρίσκεται στη γειτονιά μου… έγιναν επιστήμονες και έμποροι, επιχειρηματίες και φουρναραίοι, όπως η κυρά Χρυσούλα που με τις προσφυγίτικες κουλούρες της τιμά την Παναγιά την παραβουνιώτισσα στη γιορτή της.
Επιστρέφοντας στο σπίτι μου αναρωτιέμαι πως θα φανώ αντάξιος των προγόνων μου……
Η μουσική και τα τραγούδια τους, τα φαγητά και τα γλυκά τους, οι χοροί και οι ενδυμασίες τους μου βάζουνε ιδέες…..
Κρυφή μου επιθυμία είναι να φανώ καινοτόμος όπως αυτοί, να σταθώ στην παράδοση και να δημιουργήσω….
Κρυφή μου επιθυμία είναι να συλλέξω υλικό κάθε είδους και να δημιουργήσω ένα μουσείο για τους μικρασιάτες πρόσφυγες της Ερέτριας.
ΞΕΝΑΓΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΜΝΗΜΕΣ…….
Μετά την μικρασιατική καταστροφή Έλληνες πρόσφυγες της Ιωνίας ήρθαν και στην Ερέτρια. Αυτοί ήταν από την Γαλλιμή, ένα χωριό που βρισκόταν στο νησάκι Μαρμαράς της Προποντίδας. Στο ίδιο νησί ήταν και τα χωριά Παλάτια, Αφτόνι (ή Αφθόνη), Πραστειό και Κλαζάκι. Οι πρόσφυγες από τα Παλάτια εγκαταστάθηκαν στα Νέα Παλάτια Ωρωπού και αυτοί από την Αφθόνη και το Πραστειό στην Αμάρυνθο.
Οι Γαλιμήτες που έφυγαν από τους Ωρεούς της Εύβοιας έπειτα από μια θανατηφόρα ελονοσία και από την Ελευσίνα βρήκαν τελικά στην Ερέτρια τη νέα τους πατρίδα. Αρχικά, ζούσαν σε σκηνές και σε παράγκες, αργότερα τους δόθηκαν σπίτια σε δυο συνοικισμούς.
Οι συνοικισμοί ήταν κοντά μεταξύ τους και ο ένας λίγο μικρότερος από τον άλλον. Στον έναν υπήρχαν έλη και βάλτοι, στον άλλο πολλά φίδια και βούρλα. Η δομή τους ήταν: τρία σπίτια στη σειρά έπειτα ένας διάδρομος και στη συνέχεια έξι σπίτια και διάδρομος. Τα σπίτια είχαν δύο ή τρία δωμάτια, ένα μικρό κουζινάκι και το αποχωρητήριο έξω από αυτά.
Μνήμες όλων των προσφύγων από αυτούς τους μαχαλάδες είναι οι πολύχρωμες αυλές με τα γιασεμιά και τους βασιλικούς, οι μυρωδιές των μπαχαρικών και της κανέλας που σκορπίζονται από τα ανοιχτά παράθυρα των σπιτιών, οι ψαράδες που μπαλώνουν τα δίχτυά τους από την μια άκρη του δρόμου μέχρι την άλλη, οι νοικοκυρές που τραγουδούν και πλέκουν στις αλτάνες, οι γιαγιάδες που στα κουρασμένα από το παιχνίδι εγγόνια τους προσφέρουν για κολατσιό βρεγμένο ψωμί με ζάχαρη, η κυριακάτικη καμπάνα της εκκλησιάς, τα καλά ρούχα και το πλούσιο, φιλόξενο τραπέζι της γιορτινής μέρας.
Για όλες αυτές τις μνήμες οι πρόσφυγες ευχαριστούν και δοξάζουν την Παναγία τους, την Παναγία την Παραβουνιώτισσα, το καύχημα τους.
Η Παναγία η Παραβουνιώτισσα, λοιπόν, θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά μνημεία της Ερέτριας. Την Κυριακή του Θωμά, γίνεται περιφορά της εικόνας με συνοδεία κοριτσιών ντυμένα στα λευκά, ενώ την επομένη ημέρα προσφέρεται φαγητό εδέσματα και προσφυγικές κουλούρες. Η εικόνα της Παναγίας θυμίζει στους απογόνους των Μικρασιατών προσφύγων της Ερέτριας τις αλησμόνητες πατρίδες τους και ειδικότερα το χωριό Γαλλιμή, από όπου και μεταφέρθηκε.
Η εικόνα της Παναγίας Παραβουνιώτισσας εικάζεται ότι αγιογραφήθηκε τον 7ο αιώνα μ.Χ, την εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, επί Βασιλέως Ηρακλείου, μετά από μία νίκη του κατά των Περσών. Αγιογράφοι της εικόνας ήταν 2 ασκητές μοναχοί από την Κύπρο, ο Σιλβέστρος και Ησαΐας που ασκήτεψαν στο βουνό όπου και ανήγειραν παρεκκλήσι στο όνομα της Θεοτόκου, το οποίο επειδή βρισκόταν παρά την κορυφή του βουνού έδωσαν την επωνυμία στην Παναγία, ‘‘Παραβουνιώτισσα’’. Μεταγενέστερα, το εκκλησάκι πυρπολήθηκε από τους Φράγκους, τα δε ερείπιά του έμειναν θαμμένα για αιώνες μέχρι που τα βρήκαν τυχαία βοσκοί.
Μετά την ανταλλαγή του πληθυσμού από τη Μ. Ασία, οι πρόσφυγες που ήρθαν στην Ερέτρια μετέφεραν μέσα σε δύο μεγάλα καΐκια την εικόνα της Παναγίας, όπως επίσης και συνολικά άλλες 410 εικόνες. Οι ξενιτεμένοι Γαλλιμίτες, με δάκρυα στα μάτια, την πρώτη τους νύχτα στην Ερέτρια, λιτάνευσαν τις εικόνες έως τον ναό του Αγίου Νικολάου.
Προς τιμή της Θαυματουργού Εικόνος δημιουργήθηκε με Προεδρικό Διάταγμα νέα Ενορία στην Ερέτρια (31-3-1999) και το 2002 χτίστηκε ο ναός της Παναγίας Παραβουνιώτισσας. Στις 12 Απριλίου 2010 ο Μητροπολίτης Χαλκίδος κ. Χρυσόστομος έβαλε το θεμέλιο λίθο για την ανέγερση ενός νέου, μεγαλύτερου ναού.
Γαλλιμητών τη ευρέσει και Ερετριέων το καύχημα
και των Ελλήνων απάντων ευσεβές εγκαλλώπισμα…
Από το τροπάριο της Παραβουνιώτισσας
