Η λέξη «ευαγγελισμός» αποτελείται από δύο επί μέρους λέξεις, τη λέξη «εύ» και τη λέξη «αγγελία», και δηλώνει την καλή είδηση, την καλή αγγελία. Πρόκειται για τη χαρούμενη είδηση που μεταδόθηκε στην Παρθένα Μαρία από τον αρχάγγελο Γαβριήλ για την ενσάρκωση σε αυτή του Ιησού, Υιού του Θεού. Ουσιαστικά πρόκειται για την εκπλήρωση της υποσχέσεως του Θεού, που δόθηκε μετά την πτώση του Αδάμ και της Εύας , η οποία λέγεται πρωτευαγγέλιο. Γι’ αυτό, η πληροφορία της ενανθρωπήσεως του Λόγου του Θεού είναι η μεγαλύτερη είδηση μέσα στην ιστορία.
Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, περιγράφεται στο Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο (Κεφ.1: 26-38) ως ακολούθως:
26 Εν δε τώ μηνί τώ έκτω απεστάλη ο άγγελος Γαβριήλ από τού Θεού εις πόλιν της Γαλιλαίας, ή όνομα Ναζαρέτ 27 προς παρθένον μεμνηστευμένην ανδρί, ώ όνομα Ιωσήφ, εξ οίκου Δαυίδ, και το όνομα της παρθένου Μαριάμ. 28 και εισελθών ο άγγελος προς αυτήν είπε Χαίρε, κεχαριτωμένη ο Κύριος μετά σού ευλογημένη σύ εν γυναιξίν. 29 η δε ιδούσα διεταράχθη επί τώ λόγω αυτού, και διελογίζετο ποταπός είη ο ασπασμός ούτος. 30 και είπεν ο άγγελος αυτή Μή φοβού, Μαριάμ εύρες γάρ χάριν παρά τώ Θεώ. 31 και ιδού συλλήψη εν γαστρί και τέξη υιόν, και καλέσεις το όνομα αυτού Ιησούν. 32 ούτος έσται μέγας και υιός υψίστου κληθήσεται, και δώσει αυτώ Κύριος ο Θεός τον θρόνον Δαυίδ τού πατρός αυτού, 33 και βασιλεύσει επί τον οίκον Ιακώβ εις τους αιώνας, και της βασιλείας αυτού ουκ έσται τέλος. 34 είπε δε Μαριάμ προς τον άγγελον Πώς έσται μοι τούτο, επεί άνδρα ου γινώσκω; 35 και αποκριθείς ο άγγελος είπεν αυτή Πνεύμα άγιον επελεύσεται επί σε και δύναμις υψίστου επισκιάσει σοι διό και το γεννώμενον άγιον κληθήσεται υιός Θεού. 36 και ιδού Ελισάβετ η συγγενής σου και αυτή συνεληφυία υιόν εν γήρει αυτής, και ούτος μην έκτος εστίν αυτή τή καλουμένη στείρα 37 ότι ουκ αδυνατήσει παρά τώ Θεώ πάν ρήμα. 38 είπεν δε Μαριάμ Ιδού η δούλη Κυρίου γένοιτό μοι κατά το ρήμά σου. και απήλθεν απ” αυτής ο άγγελος.
Η Γιορτή του Ευαγγελισμού μαζί με την γιορτή της Κοιμήσεως και του γενέθλιου της Θεοτόκου είναι οι κυριότερες και αρχαιότερες θεομητορικές γιορτές. Ο ακριβής χρονικός καθορισμός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου πραγματοποιήθηκε αργότερα, αφού προηγουμένως ορίσθηκε κατά τον τέταρτο αιώνα η γιορτή των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου, καθόσον μεταξύ των δύο εορτών υπάρχει στενή σχέση και φυσικά έπρεπε ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου να τοποθετηθεί εννέα μήνες μετά τη γέννηση του Χριστού. Μεταξύ πέμπτου και έβδομου αιώνα έγινε αποδεκτή η 25 Μαρτίου ως ημέρα εορτασμού του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
Η ακολουθία της εορτής συντάχθηκε από διάφορους υμνογράφους της εκκλησίας.
Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου έχει επηρεάσει πολλούς καλλιτέχνες και ζωγράφους όπως τον Ελ Γκρέκο, τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι ,το Μποτιτσέλι,……
