Ο γενικός όρος Διεθνές Δίκαιο αναφέρεται στο σύνολο των νομικών κανόνων που αφορούν σχέσεις είτε ανάμεσα στα κράτη και διεθνείς οργανισμούς, είτε ανάμεσα σε πρόσωπα που ζουν σε διαφορετικές επικράτειες ή εξαρτούν έννομα συμφέροντα που διέπονται από τα δίκαια των διαφόρων κρατών.Το Διεθνές Δίκαιο διακρίνεται στο Δημόσιο Διεθνές και στο Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο που εξετάζει τις συναλλαγές ιδιωτικού χαρακτήρα μέσα στα πλαίσια του διεθνούς πεδίου, ενώ ο κλάδος του Ευρωπαϊκού Κοινοτικού δικαίου αποτελεί ιδιόμορφο δίκαιο των συνασπισμένων χωρών – μελών. Γενικά όμως ο όρος Διεθνές Δίκαιο αφορά στο Δημόσιο Δίκαιο. Γεγονός είναι ότι οι κανόνες του σύγχρονου Διεθνούς Δικαίου αποτελούν προϊόντα πολύ μακρινής εξέλιξης όπου τα πρώτα ίχνη εντοπίζονται στις πολιτείες – κράτη των αρχαίων Ελλήνων. Σύγχρονοι θεσμοί όπως το απαραβίαστο του κήρυκα, ή των διπλωματικών αντιπροσωπειών, η ρητή κήρυξη πολέμου, ο σεβασμός των αλλοδαπών, καθώς επίσης τα αντίποινα, η διαιτησία κ.ά. έχουν τις ρίζες τους στην ελληνική αρχαιότητα. Ακόμα και για τη διατήρηση της ειρήνης ιδρύονταν συμμαχίες που καθιέρωναν τις απαρχές της συλλογικής ασφάλειας και της αμοιβαίας βοήθειας. Επίσης οι αμφικτυονίες, αποτελούσαν την πρώτη μορφή διεθνών οργανισμών έστω κι αν συνυπήρχε σ΄ αυτές η θρησκευτική ιδέα της τότε εποχής, που ήταν και η μόνη ενωτική δύναμη. Σε βράχους και μαρμάρινες πλάκες έχουν διασωθεί κείμενα συνθηκών που ανάγονται σε αρχαιότατους χρόνους. Με αρχές δικαίου εκείνων των εποχών πραγματοποιείται η Αργοναυτική εκστρατεία, η Εκστρατεία της Τροίας, η ελληνική συλλογική άμυνα κατά των Περσών, η κατάληψη του ελλαδικού χώρου από το Μέγα Αλέξανδρο, η τιμωρία πόλεων. Αλλά και η όλη εκστρατεία του Αλέξανδρου δημιουργεί νέες αρχές Διεθνούς Δικαίου. Αντίθετα επί Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που η ιδέα του κράτους της Ρώμης απέκλειε την ισότητα με άλλους λαούς, όπου ο Αυτοκράτορας ήταν η πηγή πάσης εξουσίας, το διεθνές δίκαιο έχασε την έννοιά του αλλά και μετά τη πτώση της, η τάση των επισκόπων της Ρώμης να υποκαταστήσουν την εκλιπούσα εξουσία δια του Χριστιανισμού δεν επέτρεψε άνθιση δικαίου. Σημειώνεται ότι κατά τον Μεσαίωνα ο Χριστιανισμός επέδρασε ανασχετικά επειδή κυριαρχούσε η από Θεού εκκλησιαστική και πολιτική ενότητα την οποία και ενσάρκωναν πάνω στη Γη ο Πάπας και ο Αυτοκράτορας, ως μόνοι αρμόδιοι επίλυσης διαφορών μεταξύ των ηγεμόνων. Συνεπώς δεν υπήρχε τότε διεθνής κοινωνία, και οι αρμοδιότητες των παραπάνω παρεμπόδιζαν τη διαμόρφωση κανόνων διεθνούς δικαίου. Μάλιστα η εξουσία του Πάπα ίσως και να ήταν τότε «διεθνική» επειδή νέοι ηγεμόνες, νέες κυβερνήσεις, και νέες χώρες για ν΄ αναγνωριστούν είχαν την ανάγκη της επικύρωσής τους από τον Πάπα δίνοντας έτσι την ιδέα του «διεθνή διαιτητή». Προς το τέλος δε του Μεσαίωνα εμφανίσθηκαν οι λεγόμενοι «πρόδρομοι του Διεθνούς Δικαίου» που ήταν οι δύο Ισπανοί νομομαθείς θεολόγοι Βιτόρια και Σουάρεθ, δια των οποίων και άρχισε τότε να ισχυροποιείται η πεποίθηση ότι τα σύγχρονα κράτη θα πρέπει να διέπονται με νομικούς κανόνες. Μετά από αγώνες αιώνων μεταξύ των Παπών και των Γερμανών Αυτοκρατόρων που περιέπεσε τόσο ο Παπισμός όσο και ο Καισαρισμός, αλλά και μετά τη πτώση του φεουδαρχισμού που ακολούθησε, η δημιουργία πλέον νέων χωρών ανεξάρτητων και νομικά ίσων μεταξύ τους ήταν εκείνη που, όπως και στη αρχαιότητα, άνθισε εκ νέου το Διεθνές Δίκαιο. Το πλέον αξιοπρόσεκτο που παρατηρείται είναι ότι κάθε νεώτερη συνθήκη επισφραγίζει το τελευταίο προηγουμένως πόλεμο και όχι τη πρότερη κατάσταση! Θα φθάσει ποτέ η διεθνής κοινωνία στη παγίωση της ειρήνης; Πολλοί είναι εκείνοι που παρομοιάζουν τη διεθνή κοινότητα με σύνολο εδαφών που άλλα έχουν παγιωθεί γεωλογικά και άλλα βρίσκονται σε ηφαιστειώδη κατάσταση, και συμπληρώνουν: Στα ηφαίστεια δεν χωρεί νομοθεσία και δικαιοσύνη! Και στο ερώτημα θα κρυσταλλωθούν οι ηφαιστειογενείς αυτές ζώνες; Δηλαδή θα υπάρξει ποτέ σύστημα ειρηνικής επίλυσης των διεθνών διαφορών; Η απάντηση μάλλον δύσκολη, ίσως να συνδέεται με το επίμαχο φιλοσοφικό και βιολογικό ζήτημα του αν η δια της εξόντωσης επιλογή είναι ή όχι νόμος αδήριτος της φύσης περιλαμβάνοντας και τον άνθρωπο. Εκείνο όμως που έχει καθήκον η ανθρωπότητα είναι να τείνει να προσεγγίσει την ιδεώδη εκείνη ειρήνη ανεξάρτητα αν ποτέ φθάσει σ΄ αυτή.

Γιώργος Περίδρομος.