Από τη Γιώτα Νοταρά
Η τηλεόραση προβάλλει περισσότερο ελκυστική ,κυρίως για τους νέους και παραγκωνίζει το βιβλίο .Ωστόσο δεν πρόκειται παρά για μια αναπαράσταση του πραγματικού κόσμου συναρμολογημένη με βάση τις αξίες , τα μέσα και τις ιδεολογίες εκείνου που ελέγχει το κανάλι.
Λειτουργίες που παραδοσιακά επιτελούσε το βιβλίο σήμερα τις πιο πολλές φορές και για τους περισσότερους ανθρώπους τις έχει αναλάβει η τηλεόραση. Ο σύγχρονος άνθρωπος ενημερώνεται και ως ένα βαθμό μορφώνεται από την τηλεόραση. Ψυχαγωγείται απ’ αυτήν και συνήθως την έχει συντροφιά τις ελεύθερες ώρες του. Για πολλούς αιώνες το βιβλίο, το έντυπο γενικότερα, υπήρξε κύριο μέσο ενημέρωσης, ψυχαγωγίας και μόρφωσης. Υπήρξε μέσο γνωριμίας του ανθρώπου με τον πολιτισμό, καθώς και μέσο επικοινωνίας με τα υψηλά διανοήματα του ανθρώπινου λόγου. Στην εποχή μας, όμως, αυτά τα προσφέρει (ή νομίζουν πολλοί άνθρωποι ότι τα προσφέρει) η τηλεόραση, εκμεταλλευόμενη τα πλεονεκτήματα της. Καλύπτει την επικαιρότητα, επειδή μπορεί να αναμεταδίδει άμεσα γεγονότα που γίνονται σε διάφορα σημεία της γης.
Οι λόγοι που παραγκωνίζεται, όχι μόνο το βιβλίο αλλά γενικότερα το έντυπο (εφημερίδες, περιοδικά), είναι ότι ο σύγχρονος άνθρωπος δεν είναι τόσο αναγνώστης όσο θεατής. Προτιμά να παρακολουθεί τηλεοπτικές εκπομπές παρά να διαβάζει βιβλία. Αιτία της προτίμησης αυτής είναι τα «πλεονεκτήματα» που διαθέτει η τηλεόραση σε σχέση με το βιβλίο. Η τηλεόραση προσφέρει άμεση ενημέρωση, σε αντίθεση με το έντυπο, το οποίο καταγράφει και σχολιάζει την επικαιρότητα με βραδύτητα. Η παρακολούθηση τηλεοπτικών εκπομπών είναι πολύ πιο εύκολη και άνετη σε σχέση με τη μελέτη βιβλίων, η οποία απαιτεί διανοητική προσπάθεια και προϋποθέτει πνευματική καλλιέργεια. Για όλους αυτούς τους λόγους ο σύγχρονος άνθρωπος στρέφει το βλέμμα και το ενδιαφέρον του προς τη τηλεόραση παραβλέποντας ολοένα και περισσότερο το βιβλίο.
Το βιβλίο, αντίθετα, απαιτεί ενεργητική στάση, χρειάζεται διάθεση για κινητοποίηση του μυαλού, κάτι που δεν ευνοεί η τηλεόραση. Όταν λοιπόν συνηθίζουμε να δεχόμαστε παθητικά τηλεοπτικά μηνύματα, τι διάθεση μπορεί να έχουμε για μια ενεργητική επικοινωνία, όπως αυτή του αναγνώστη με το βιβλίο; Η τηλεόραση λοιπόν καθηλώνει το κοινό στα προγράμματά της πετυχαίνοντας την άμβλυνση της κριτικής τους ικανότητας, προβάλλει υλικά πρότυπα και παρουσιάζει το διάβασμα και γενικά τις πνευματικές ενασχολήσεις ως κουραστικές και άσκοπες δραστηριότητες – ταυτίζει την πληροφορία με τη γνώση δημιουργώντας στο θεατή την αίσθηση ότι βλέποντας τηλεόραση κατακτά άκοπα τις γνώσεις. Καθηλώνει έτσι το νου στα παραδομένα, δεν ερεθίζει την περιέργεια του ανθρώπου, ώστε να ψάξει και αλλού μια απάντηση και έτσι το βιβλίο, ένας από τους φορείς της γνώσης, να φαντάζει ασήμαντο.
Πάντως, αν ο άνθρωπος με την τηλεόραση βρήκε ένα σπουδαίο μέσο επικοινωνίας με τον κόσμο, στο χέρι του είναι να το καταστήσει χρήσιμο και για ένα παλιό του επικοινωνιακό μέσο, το βιβλίο.
