Καθώς διάβαζα το βιβλίο ¨Ενα σεντούκι γεμάτο μυστικά», που δανείστηκα από τη βιβλιοθήκη του σχολείου μου, άνοιξαν τα μάτια μου διάπλατα. Γιατί κανείς μέχρι τώρα δε μας είπε τα πράγματα τόσο απλά και κατανοητά; Τι αποκάλυψη! Η πόλη μας δημιουργήθηκε από ανθρώπους που ήθελαν να γλιτώσουν από τους οθωμανούς. Γι΄αυτό και ήρθαν και κρύφτηκαν στο πυκνό δάσος που σκέπαζε την περιοχή πριν από τον 17ο αιώνα. Το ήξερε κανείς σας; Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Όταν οι Οθωμανοί τον 14ο αιώνα κατάκτησαν την περιοχή, εγκαταστάθηκαν όπου υπήρχαν εύφορα εδάφη. Τα χωριά και τα κάστρα της κοιλάδας του Αλιάκμονα προτιμήθηκαν και έτσι οι χριστιανικοί πληθυσμοί, όσοι μπόρεσαν, έφυγαν για αλλού. Από τον 14ο μέχρι τον 17ο αιώνα κρύφτηκαν στο δάσος οικογένειες από την Ήπειρο, τα Σέρβια, το Δρέπανο, τα Άγραφα και ασχολήθηκαν με την κτηνοτροφία, γεωργία, αμπελουργία, υφαντουργία. Η πρώτη περιοχή που κατοικήθηκε ονομάστηκε καλύβια (κάτω από το Σιόποτο) και η αμέσως επόμενη ήταν στη γειτονιά της σκρκας. Στις αρχές του 17ου αιώνα η Κοζάνη έχει τέσσερις συνοικίες, όσες και οι εκκλησίες της: Άγιος Αθανάσιος, Άγιος Δημήτριος, Άγιοι Ανάργυροι και Άγιος Γεώργιος. Στο χάρτη θα δείτε τις συνοικίες αλλά και το πυκνό δάσος της περιοχής.

Πρώτη καταγεγραμμένη αναφορά στην Κοζάνη γίνεται σε σουλτανικό φιρμάνι του 1528, σαν οικισμός με 91 σπίτια, 23 εργένηδες και 15 χήρες.

Ο Χαρίσιος Τράντας, ευεργέτης της πόλης, έκτισε μεγαλοπρεπή οικήματα, και στόλισε την πόλη με πλατάνια και κρήνες. Το 1664 θεμελίωσε τον ναό του Αγίου Νικολάου ο οποίος ανακαινίστηκε το 1721. Θεωρείται ο πρώτος άρχοντας της πόλης (Μπασιάς). Επίσης κατάφερε να ονομαστεί η Κοζάνη «Μελικιανέ» που σήμαινε οτι ανήκει στη μητέρα του σουλτάνου και είχε μεγάλες φορολογικές ελαφρύνσεις.

Οι κοζανίτες έμποροι ταξίδεψαν σε μεγάλα αστικά κέντρα όπως η Κωνσταντινούπολη, η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Γερμανία και έφεραν οικονομική, πνευματική και κοινωνική ανάπτυξη στην πόλη. Τα προϊόντα που εμπορεύονταν ήταν κιλίμια, αλατζάδες, κάπες, νήματα, μεταξωτά, κρόκος, κρασιά, δέρματα και υφαντά.

Και έτσι γεννήθηκε η Κοζάνη. Τη συνέχεια της ιστορίας την ξέρουμε και είμαστε περήφανοι για τους προγόνους μας που στέριωσαν εδώ αυτή την όμορφη πόλη, όμως αναρωτιέμαι: Από εκείνο το δάσος δε θα μπορούσε να είχε μείνει κάτι;;;

Έρη Καραμούζα

Παναγιώτης Λαμπρόπουλος