Οι παραδοσιακοί γάμοι, τα «διονυσιακά» καρναβάλια,συμβολικές πρακτικές: τα χοιροσφάγια, το σφάξιμο του οικόσιτου χοιρινού στην Κρήτη και στα νησιά του Αιγαίου, οι τελετές δενδρολατρείας στον Κόφινα του νομού Ηρακλείου, ο περισχοινισμός εκκλησιών σε περίπτωση ασθενειών, τα καζανέματα, αλλά και το κάψιμο των στεφανιών της Πρωτομαγιάς είναι μόνο μερικά από τα πολλά και πλούσια έθιμα της Ελλάδας!
Χριστούγεννα
Τα κάλαντα στις γιορτές των Χριστουγέννων, το Χριστουγεννιάτικο στεφάνι,το στόλισμα του καραβιού,Εδεσσα – Φωτιές και Τζουμπρίνκες, Νάουσα – Μωμόγεροι και «Σούρβα»,Χίος – Τα Αγιοβασιλιάτικα καραβάκια, Ερμιόνη – «Γιάλα γιάλα» τα Θεοφάνεια, Νέα Κίος – «Πυροβολισμός των τενεκέδων» και «ρίψη του νεότερου καπετάνιου»,Καστοριά – Ραγκουτσάρια και ξεφάντωμα,οι «βουτηχτάδες» των Φώτων, Χριστόκλουρα, Μπαμουσιαραίοι, Χριστόξυλο, Κολίντα Μπάμπω στην Πέλλα, το σπάσιμο του ροδιού, Χριστουγεννιάτικο ψωμί, οι παραδοσιακές φουφούδες,η σπηλιά του Αϊ Γιάννη στην Μαραθοκεφάλα Κισάμου. Με κούτσουρα που έκαιγαν στο τζάκι στα σπίτια της ελληνικής υπαίθρου, οι άνθρωποι ξόρκιζαν τα κακά πνεύματα και εύχονταν για τη νέα χρονιά, ενώ ακόμη και η στάχτη θεωρούταν «ιερή» και σκορπιζόταν στα χωράφια για καλή σοδειά και στους στάβλους για την ευζωία των ζώων αντίστοιχα.
Πάσχα
Τα λαϊκά έθιμα περιλαμβάνουν το δείπνο μετά την Ανάσταση με κύριο φαγητό τη μαγειρίτσα, το τσούγκρισμα των κόκκινων αυγών, το τσουρέκι και το σούβλισμα του αρνιού την Κυριακή του Πάσχα.Στην Κέρκυρα, το Μεγάλο Σάββατο, μετά την πρώτη Ανάσταση, οι κάτοικοι πετούν τεράστια κανάτια γεμάτα νερό, τους μπότηδες, από τα μπαλκόνια τους.Την Μεγάλη Εβδομάδα του Πάσχα στην Κέρκυρα με τους μπότηδες και τη μαστέλα. Η κατανυκτική ακολουθία του Νιπτήρος (αναπαράσταση του Μυστικού Δείπνου) τη Μ. Πέμπτη στην Πάτμο και η περιφορά του Επιταφίου σε όλους τους οικισμούς του Αιγαίου.Ο Ρουκετοπόλεμος το Πάσχα στον Βροντάδο της Χίου. Το έθιμο του Κλήδονα σε Ικαρία και Σάμο. Στην Αράχωβα του Παρνασσού αξίζει να δείτε το Πανηγυράκι του Αγίου Γεωργίου, που ξεκινάει ανήμερα του Πάσχα και περιλαμβάνει ακόμη και αγωνίσματα με παραδοσιακές φορεσιές.
Αρραβώνες
Τα ζευγάρια πριν παντρευτούν αρραβωνιάζονται. Ο άντρας ζητάει από τον πατέρα της νύφης το χέρι της και όταν όλοι αποδεχθούν τη πρόταση του γάμου καλείται στην οικία ένας παπάς για να ευλογήσει τις βέρες πριν τις τοποθετήσει στο αριστερό χέρι του άντρα και της γυναίκας. Οι προσκεκλημένοι εύχονται στους μελλόνυμφους «Καλά στέφανα» και «Η ώρα η καλή».
Γάμος
Αν και τα προικοσύμφωνα έχουν πλέον καταργηθεί, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας κυρίως στην επαρχία η μητέρα, οι γιαγιάδες και οι θείες «προικίζουν» τη νύφη με σεντόνια, πετσέτες, τραπεζομάντιλα και άλλα εργόχειρα. Ο πατέρας της νύφης χαρίζει στους μελλόνυμφους ένα επιπλωμένο σπίτι.Την ημέρα του γάμου γυναίκες από την οικογένεια και φίλες βοηθούν τη νύφη να ντυθεί και να ετοιμασθεί. Όλα αυτά γίνονται άνευ τη παρουσία του γαμπρού, διότι θεωρείται γρουσουζιά, εάν ο υποψήφιος σύζυγος δει τη νύφη πριν τη τελετή.
Έθιμα του Αγίου Πνεύματος
Φυσικά υπάρχουν έθιμα και για άλλες μεγάλες γιορτές του τόπου μας όπως την ημέρα του Αγίου Πνεύματος. Σε πολλά μέρη της Ελλάδας υπάρχουν ιδιαίτερης σημασίας έθιμα. Στα Μετέωρα για παράδειγμα οι νέοι κάνοντας αναρρίχηση αλλάζουν το μαντήλι που είχαν βάλει την ημέρα της γιορτής του Αγ. Γεωργίου στα βράχια, το οποίο συμβολίζει τον φερετζέ που έταξε μια γυναίκα προκειμένου να σωθεί ο Τούρκος τραυματισμένος άντρας της κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας. Στη Σίφνο αναβιώνει το μοναδικό έθιμο της επικοινωνίας του δικτύου των αρχαίων πύργων, ακροπόλεων του νησιού μέσω καπνού και κατόπτρων. Ένα καθόλα φαντασμαγορικό έθιμο.Οι μουλαροδρομίες του Βώλακα. Είναι ουσιαστικά αγώνες αλόγων. Δυο παλικάρια ξεκινάνε το απόγευμα και κάνουν το γύρο του χωριού έχοντας σαν προορισμό τους το εκκλησάκι του Αγίου Πνεύματος. Με τον γύρο αυτό θέλουν να λάβει υπόψη του το Άγιο Πνεύμα ολόκληρο το χωριό για να τους βοηθήσει σε δύσκολες καταστάσεις.Το Ταφικό έθιμο του Θρυλορίου Ροδόπης έχει τις ρίζες του στον Πόντο. Μετά την λειτουργία οι ντόπιοι ετοιμάζουν τραπέζι στο νεκροταφείο του χωριού όπου τρώνε, πίνουν, και μιλούν για τον νεκρό τους. Κανείς δεν νιώθει θλίψη, είναι μέρα χαράς. Λέγεται μάλιστα ότι στα παλιά χρόνια μετά το τραπέζι αυτό, κατά τις 12 το μεσημέρι οι ψυχές επέστρεφαν και μπορούσε κανείς να τις δει μέσα στα πηγάδια. Έτσι με ένα καθρεφτάκι προσπαθούσαν να δουν στο νερό τις ψυχές των δικών τους ανθρώπων.
Δεκαπενταύγουστος
Δεν θα έλλειπαν και εδώ τα έθιμα κάθε περιοχής. Ένα από αυτά είναι και οι καβαλάρηδες της Σιάτιστας. Η γιορτή της Παναγίας γιορτάζεται με ξεχωριστό τρόπο εκεί.
Από τις πρώτες ημέρες του Αυγούστου οι καβαλάρηδες περιποιούνται τα ζώα τους, για την επίσημη μέρα. Θα πεταλωθούν, θα καθαριστούν και θα γυαλιστούν τα μπρούντζινα στολίδια και τα σπιρούνια τους. Την παραμονή, η κάθε κοπέλα στέλνει στο παλικάρι της ένα άσπρο μαξιλάρι που μπαίνει πάνω από τη φλοκάτη στη ράχη του ζώου. Επίσης του στέλνει ζυμωμένη και κεντημένη με σχέδια κουλούρα, κεφτέδες, τυρί, κοτόπουλο, κρασί. Οι άντρες πηγαίνουν στον Αλιάκμονα και βάζουν τα άλογα να κολυμπούν, τα πλένουν και πλέκουν στην ουρά και στη χαίτη πλεξούδες ώστε να γίνουν φουντωτές όταν τις λύσουν. Στη συνέχεια οργανώνονται και οι παρέες έχοντας έναν αρχηγό η κάθε μια. Όταν όλα είναι έτοιμα αρχίζει ο αγώνας και το πανηγύρι με πολύ χορό και τραγούδι.
Ελένη Φ.
