Tραπεζούντα, Κεμεντζές, Κότσαρι, Γενοκτονία, Χαβίτσι, Μουχαπέτ…

Στο άκουσμα αυτών των λέξεων, κάθε γνήσιος Πόντιος-και όχι μόνο- φέρνει στο μυαλό του κάτι διαφορετικό, που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του εαυτού του. Όντας περήφανη Πόντια με καταγωγή από τα βάθη της Τραπεζούντας, αισθάνομαι τυχερή για αυτό που είμαι και όσο και αν φαίνεται υπερβολικό »Ευχαριστώ τον Θεό που με έκανε Πόντια». Είναι δύσκολο μα συγχρόνως τιμητικό για ένα παιδί να κουβαλά στους ώμους  του μια τόσο μεγάλη ιστορία που είναι ένας ξεχωριστός πολιτισμός με αρχή  σε μια ήπειρο και συνέχεια σε μία άλλη. Ο Ποντιακός Ελληνισμός, από τον οποίο επηρεάστηκαν οι Τούρκοι-και   όχι το αντίθετο όπως κάποιοι φαίνεται να ισχυρίζονται-,είναι ένας πολιτισμός που έχει μακραίωνη ιστορία, αναγνωρίσιμα πολιτιστικά στοιχεία που γεμίζουν με χαρά και περηφάνια κάθε Πόντιο – χαρούμενοι σκοποί, λεβέντικοι χοροί, γευστικά φαγητά και ιστορικές στιγμές γενναιότητας -υπάρχουν και αυτά τα σημεία της ιστορίας που γεμίζουν πόνο τους Πόντιους, και κάνουν τα μάτια των μεγαλυτέρων, κυρίως,  να δακρύζουν, ακόμη και σήμερα, τόσα χρόνια μετά.

 Κάθε χρόνο, στις 19 Μαϊου, που αποτελεί ημέρα μνήμης, οι Πόντιοι βυθίζονται στο πένθος και την θέση των ζωηρών τραγουδιών που εξυμνούν τα ωραία της ζωής, παίρνουν αργοί σκοποί που εκφράζουν το πένθος και τον θρήνο, αποτελέσματα των απάνθρωπων ενεργειών του κινήματος των Νεότουρκων, οι οποίοι δεν δίστασαν να σφάξουν και να εκτοπίσουν τους Ελληνικούς Πληθυσμούς του Πόντου. Στη γενοκτονία αυτή, που αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες των αιώνων οι νεκροί ανήλθαν στους 353.000.Οι περιοχές του Πόντου δέχτηκαν την άτακτη επίθεση των ορδών του Τοπάλ Οσμάν, που βίασαν, έκλεψαν, άρπαξαν και φόνευσαν  αδιακρίτως γένους και ηλικίας. Οι Τούρκοι αποσκοπούσαν  στον αφανισμό των χριστιανικών εθνοτήτων, στον εξαναγκασμό σε εκπατρισμό ή εκτουρκισμό των ξένων εθνοτήτων.

 Οι τρόποι εξόντωσης και τα βασανιστήρια ξεπερνούσαν πολλές φορές και την ανθρώπινη φαντασία.

 Επίλογο της τραγικής ποντιακής Γενοκτονίας αποτελεί ο βίαιος ξεριζωμός από την πατρώα γη. Με την συνθήκη της Λωζάνης ήρθαν στην Ελλάδα και οι τελευταίοι επιζώντες. Σύμφωνα με υπολογισμούς, 500.000 πρόσφυγες άφησαν τις πατρίδες τους, τα σπίτια τους, τα χωράφια τους, τις δουλειές τους, τις εκκλησίες και όλα τους τα υπάρχοντα  και ήρθαν στην Ελλάδα. Έπειτα , εγκαταστάθηκαν κυρίως στην Β. Ελλάδα. Αυτό σήμανε μια νέα αρχή για τον Ποντιακό Ελληνισμό που ήταν δύσκολη μα ταυτόχρονα δημιουργική.

 Σήμερα ο Πόντος, δηλαδή η περιοχή γύρω από την θάλασσα του Εύξεινου Πόντου, είναι γεμάτος ερείπια εκκλησιών, µοναστηριών, ανακτόρων, παλατιών, κατοικιών, κυβερνείων, εκπαιδευτηρίων, χωριών, πόλεων και κάστρων που αποτελούν δημιουργήματα του παγκόσμιου πολιτισμού.

 Πρόσφατα, έγινε ‘’απόβαση’’ πολλών ποντιακών σωματείων στις Βρυξέλλες με σκοπό να συζητηθεί το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων χιλιάδων ποντιόφωνων της Τουρκίας, που δεκαετίες τώρα καταπατώνται, καθώς και την προώθηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του αιτήματος για αναγνώριση της Γενοκτονίας, που οργάνωσαν οι Νεότουρκοι και οι Κεμαλιστές την περίοδο 1914–1923, εκτός των Αρμενίων, και σε βάρος των Ελλήνων του Πόντου.

Ένα σημαντικό θέμα είναι  η πρόσφατη (καλοκαίρι του 2013) μετατροπή από τις Τουρκικές αρχές, του Βυζαντινού Ναού του 13ου αιώνα, της Αγίας Σοφίας Τραπεζούντας, από Μουσείο σε ισλαμικό τέμενος. Άλλο ένα φλέγον ζήτημα είναι η τύχη των Ελληνικών – Χριστιανικών μνημείων στην Τουρκία που συνεχίζουν να καταστρέφονται ή μεθοδευμένα επιχειρείται η αλλοίωση της ιστορίας και της φυσιογνωμίας τους.

Βέβαια, όσα χρόνια κι αν περάσουν, όσοι και αν αναγνωρίσουν την Γενοκτονία, η νοσταλγία των Ποντίων για τις »αλησμόνητες πατρίδες» δεν θα πάψει. Η Ελλάδα αναγνώρισε την Γενοκτονία στις 24 Φεβρουαρίου 1994 και αυτό σαφέστατα ήταν μια μεγάλη δικαίωση για τους Πόντιους.

 Κάθε χρόνο, στις 19 Μαϊου, γίνονται εκδηλώσεις που έχουν σκοπό να  να τιμήσουν τον Πόντο και να αφυπνίσουν τους νέους. Γενικότερα, οι Σύλλογοι  και τα Σωματεία που έχουν ιδρυθεί από τους Πόντιους στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό είναι ιδιαίτερα δραστήριοι και διοργανώνουν συνεχώς δράσεις, ημερίδες και εκδηλώσεις. Το πιο θετικό και συγκινητικό από όλα είναι ότι οι Πρόσφυγες κατάφεραν να ενταχθούν στην Ελλάδα, κρατώντας όμως την μοναδικότητα του πολιτισμού που είχαν ήδη δημιουργήσει και συνέχισαν να δημιουργούν και στον νέο γεωγραφικό χώρο που εντάχθηκαν.

 Ο πολιτισμός αυτός δεν γίνεται να χαθεί. Δεν είναι δυνατό ένας πολιτισμός που υπέφερε και άντεξε τόσα να χαθεί. Γι” αυτό φροντίζουνε οι ποντιακές οικογένειες-δεν το κάνουν σκόπιμα βέβαια-είναι μια φυσική διαδικασία. Είναι αξιοθαύμαστο να βλέπεις μικρά ποντιόπουλα να παίζουν λύρα, νταούλι ,τουλούμι και να το νιώθουν στα βάθη της ψυχής τους! Είναι θαυμάσιο να βλέπεις μικρούς και μεγάλους να χορεύουν με τις ποντιακές στολές, τις νοικοκυρές να μαγειρεύουν ποντιακά φαγητά και να ακούς, ακόμα και νέους, να μιλούν την ποντιακή διάλεκτο και να υπερασπίζονται την ιστορία τους. Ακόμη και σήμερα γράφονται βιβλία, γυρίζονται ταινίες και ντοκιμαντέρ, γράφονται νέα τραγούδια και όλα αυτά, για τον ΠΟΝΤΟ!

 Η παράδοση λοιπόν συνεχίζεται γιατί: “Η Ρωμανίαν κι αν πέρασεν ανθεί και φέρει κι άλλο»

                                                                                       Ανθούλα Παλασίδου  Γ3