Ζαν Μισέλ Μπασκιά

ΑΡΤΕΜΙΣ ΠΟΛΥΖΩΓΟΠΟΥΛΟΥ Γ4

Πολλοί άνθρωποι όταν ακούνε τη λέξη «ζωγραφική» ή «τέχνη» το πρώτο πράγμα που τους έρχεται στο μυαλό είναι οι πίνακες του Πικάσο ή του Βαν Γκογκ. Κυρίως κλασικοί πίνακες χαρακτηρίζονται τέχνη, όπως το «Το κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι», αναγνωρισμένοι όταν ο δημιουργός τους ήταν ήδη μεγάλος σε ηλικία ή ακόμα και αφού είχε φύγει από την ζωή.

Εδώ όμως έχουμε μία διαφορετική περίπτωση. Μία περίπτωση ενός νέου που μπήκε στο προσκήνιο της διασημότητας από νωρίς. Μιλάμε για τον Ζαν Μισέλ Μπασκιά.

Γεννήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 1960 στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης. Η μητέρα του καταγόταν από το Πουέρτο Ρίκο και ο πατέρας του από την Αϊτή. Από μικρή ηλικία η μητέρα του ενθάρρυνε το ενδιαφέρον του στην ζωγραφική πηγαίνοντάς τον σε μουσεία τέχνης της πόλης. Αργότερα, οι γονείς του χώρισαν και η μητέρα του μπήκε σε ψυχιατρική κλινική. Τότε, εκείνος και οι αδερφές του εγκαταστάθηκαν στο Πουέρτο Ρίκο μαζί με τον πατέρα τους.

Στην ηλικία των 17 χρονών εγκατέλειψε το σχολείο και έφυγε από το σπίτι. Έμενε στους δρόμους, σε φίλους του και ακόμα και σε εγκαταλελειμμένα κτίρια της Νέας Υόρκης. Για να τα βγάλει πέρα, πουλούσε μπλούζες και καρτ ποστάλ, διακοσμημένες με τις ζωγραφιές του.

Όταν πήγαινε λύκειο ξεκίνησε να κάνει παρέα με τον Αλ Ντίαζ, έναν συμμαθητή του ο οποίος ασχολούνταν με τα graffiti. Οι δυο τους ξεκίνησαν στους τοίχους της Nέας Υόρκης υπογράφοντας ως SAMO©. Τα γκράφιτι αποτελούσαν σχολιασμούς για θέματα όπως η θρησκεία, η πολιτική και ο καταναλωτισμός. Ήταν ένα μέσο με το οποίο εξέφραζαν τη δυσαρέσκειά τους για διάφορες κοινωνικές καταστάσεις. .

Το 1978, η εφημερίδα The Village Voice κυκλοφόρησε το άρθρο «SAMO Graffiti: BOOSH-WAH or CIA», μια συνέντευξη με τους δύο καλλιτέχνες. Σύμφωνα με δήλωση του Μπασκιά, δεν μπορούσαν να στέκονται όλη τη μέρα στο πεζοδρόμιο φωνάζοντας στον κόσμο να διορθώσει τη συμπεριφορά του, οπότε έγραφαν σε τοίχους.

Οι δύο τους στο τέλος χωρίστηκαν  και πήρε ο καθένας τον δικό του δρόμο. Το 1980, ανακοινώθηκε και το τέλος της συνεργασίας τους, μέσα από ένα πλήθος γκράφιτι στην πόλη, που δήλωναν «SAMO is dead».

Η τέχνη του αλλά και ο ίδιος άρχισαν να γίνονται διάσημα από τον κόσμο στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Η μέρα στην οποία συμμετείχε στο πρώτο του show, «The Times Square Show» αποτέλεσε και το πρώτο μεγάλο βήμα για την καθιέρωσή του ως ένας από τους πιο φημισμένους ζωγράφους του αιώνα.

Ο Μπασκιά δε δίστασε να ασχοληθεί και με άλλα πρότζεκτ. Το 1980 εμφανίστηκε στο βίντεο κλιπ για το τραγούδι «Rapture» των Blondie. Ακόμη, είχε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία «Downtown 81».

Τα έργα του Μπασκιά ανήκουν στο κίνημα του νεο-εξπρεσιονισμού. Χρησιμοποιούσε έντονα χρώματα και πινελιές. Δε δίσταζε να συνδυάσει την ζωγραφική με το γραπτό λόγο. Εξέφραζε τις σκέψεις του μέσα από τα έργα του, προσπαθώντας να περάσει μηνύματα για κοινωνικά θέματα. . Έθετε προβλήματα ρατσισμού και φυλετικού διαχωρισμού και αναφερόταν σε ζητήματα όπως η κοινωνική δικαιοσύνη και η κατάχρηση εξουσίας. Πολλές φορές, διέγραφε τις λέξεις με μια γραμμή, καθώς, όπως έλεγε ο ίδιος, αυτό έκανε τον θεατή να δώσει ακόμα μεγαλύτερη σημασία σ’ αυτά που έγραφε.

Η γνωριμία του με τον Άντι Γουόρχολ του άλλαξε την καριέρα προς το καλύτερο καθώς τον ανέβασε στο προσκήνιο της διασημότητας. Τον θαύμαζε από μικρό παιδί. Μία μέρα, ενώ πουλούσε καρτποστάλ είδε τον Γουόρχολ σε ένα εστιατόριο. Ο Γκέλντζαλερ τον έδιωξε, όμως ο Γουόρχολ αγόρασε μία από τις κάρτες.

Το 1982, οι δύο καλλιτέχνες γνωρίστηκαν και επίσημα σε ένα γεύμα. Λίγο μετά το γεύμα, ο Μπασκιά ζωγράφισε και χάρισε στον Γουόρχολ ένα πορτραίτο τους, εμπνευσμένο από μια φωτογραφία που τράβηξαν εκείνη τη μέρα. Την επόμενη χρονιά, η ζωή τα έφερε έτσι που ο Μπασκιά, ως ανερχόμενο αστέρι της τέχνης, έδωσε συνέντευξη στον Γκέλντζαλερ για το περιοδικό Interview του Γουόρχολ, με τίτλο «From the Subways to Soho». Οι Μπασκιά και Γουόρχολ ανέπτυξαν μια στενή σχέση μεταξύ τους. Ο Μπασκιά ένιωσε πως δεν υπολόγιζαν την τέχνη του όσο περίμενε και σιγά σιγά απομακρύνθηκε από τον Γουόρχολ.

Τα επόμενα χρόνια ήταν δύσκολα για τον καλλιτέχνη, καθώς έπασχε από εθισμό στην κατάχρηση ουσιών. Στις 12 Αυγούστου 1988, ο Ζαν-Μισέλ Μπασκιά βρέθηκε νεκρός στο στούντιο του από υπερβολική δόση.

Η τέχνη του Ζαν-Μισέλ Μπασκιά συνεχίζει μέχρι και σήμερα να αποτελεί αντικείμενο συζήτησης και τα έργα του πωλούνται για εκατομμύρια δολάρια. Ήταν εντυπωσιακό το πόσο γρήγορα έγινε γνωστός και αποδεχτός σε μία Αμερική που καθετί νέο και και πρωτοποριακό το εξυμνεί.

Πηγές εικόνων:

• https://www.npr.org/sections/thetwo-way/2017/05/19/529096175/at-110-5-million-basquiat-painting-becomes-priciest-work-ever-sold-by-a-u-s-arti
• https://www.taschen.com/en/books/art/01141/jean-michel-basquiat
• https://www.stephenongpin.com/object/790775/18216/untitled
• https://pagesix.com/2021/10/22/warhols-20m-plus-portrait-of-basquiat-to-go-on-view-at-nets-games/
• https://www.vanityfair.com/style/2019/07/andy-warhol-jean-michel-basquiat-friendship-book
• https://www.wikiart.org/en/jean-michel-basquiat