ΕΠΑΛ-ΛΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ

Των Φωτακοπούλου Χριστίνας και Χριστοπούλου Παναγιώτας

Ο γάμος, σημείο σταθμός στη ζωή των ανθρώπων, ακολουθεί μια σειρά από έθιμα. Κάποια έχουν ατονήσει, κάποια εξακολουθούν να ισχύουν, κάποια έχουν δώσει τη θέση τους σε νέες συνήθειες…

Ας μάθουμε…

Παλιότερα, έτσι δρομολογούνταν οι προετοιμασίες την τελευταία εβδομάδα:

1. ΔΕΥΤΕΡΑ:Άρχιζε το πλύσιμο της προίκας.Οι γονείς που είχαν 3 έως 4 κορίτσια, δεν μπορούσαν να γλιτώσουν από τις προίκες. Οι πλούσιοι έπαιρναν μεγάλη προίκα με ακριβά πράγματα και ωραία, αλλά έπαιρναν και λίρες. Και οι φτωχοί έπρεπε να τα έχουν όλα τα απαραίτητα και για το σπίτι, αλλά και για τα ατομικά της νύφης.
2. ΤΡΙΤΗ ΚΑΙ ΤΕΤΑΡΤΗ:Σιδέρωμα και στόλισμα στο σπίτι της νύφης.Όταν έμπαινε η κοπέλα στο μήνα για το γάμο άρχιζαν οι ετοιμασίες. Μαζευόντουσαν οι φίλες, αδελφές, θείες, ξαδέρφες και βοηθούσαν όλοι. Όλα έπρεπε να πλυθούν, να σιδερωθούν να τα κάνουν όλα ωραία.

   ΒΡΑΔΥ ΤΕΤΑΡΤΗΣ:

   Τρία μικρά παιδιά που να έχουν γονείς, ζυμώνανε το προζύμι για το τσουρέκι του γάμου. Και όπως ήταν μαζεμένοι οι συγγενείς στο σπίτι ξενοιάζανε (δωρίζανε).

   Όταν έμπαινε η τελευταία εβδομάδα καλούσαν στο γάμο τους συγγενείς και φίλους με μήλο, και πάνω στο μήλο έβαζαν γαρύφαλλο. Το γαρύφαλλο συμβολίζει «Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα». Τους υπόλοιπους τους καλούσαν με κουφέτα μέσα στις μπουμπουνιέρες.

3. ΠΕΜΠΤΗ:Προετοιμασίες γάμου (ποτά και μεζέδες)Την Πέμπτη πήγαιναν οι νέοι και οι νέες να φέρουν την προίκα. Τα όργανα έπαιζαν χορούς και τραγούδια. Ο πεθερός έπρεπε να δώσει χρήματα και να κατέβει η προίκα για να την στολίσουν. Ένα δωμάτιο ήταν της νύφης. Γύρω γύρω στους τοίχους  ήταν σκοινιά και εκεί κρέμαζαν την προίκα15 ημέρες. Ερχόντουσαν τα κορίτσια και έπαιρναν σχέδια κεντητά και δαντέλες.
4. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ:Μπογιάζανε(μαζεύανε τα ρούχα της προίκας σε μπόγους). Τα τεμάχια σε κάθε μπόγο να έχουν νούμερο 3-5-7-9 κτλ. Καλούσαν στον γάμο με μήλα. Ενώ τα παιδιά που έκαναν το κάλεσμα, οι γονείς τα δώριζαν.Την Παρασκευή μεγάλες ετοιμασίες, και στου γαμπρού το σπίτι και στης νύφης. Είχαν γλυκά, πίτες, χαλβάδες, κότες, μεζέδες και άλλα διάφορα είδη.

    

5. ΣΑΒΒΑΤΟ:Το πρωί στο σπίτι του γαμπρού και στο σπίτι της νύφης έπρεπε να λουστούν 3 παιδιά (2 κορίτσια και 1 αγόρι ή αντίθετα). Και μετά να λουστούν ο γαμπρός και η νύφη.Μετά τις 3 μ.μ. ξεκινούσε ο γάμος (γλέντι).

   Νέοι και νέες ελεύθεροι μαζί με τα μπρατίμια πήγαιναν να πάρουν την προίκα με κάρα. Πήγαιναν και το νυφικό(αφού γινόταν το ξένοιασμα).

   Το ίδιο το ξένοιασμα γινόταν και στο σπίτι του γαμπρού. Άρχιζε το στόλισμα της προίκας στο σπίτι του γαμπρού, ο οποίος έπρεπε να χορέψει μαζί με την πεθερά, τραγουδώντας.

   Το Σαββάτο το βράδυ άρχιζε το γλέντι στο σπίτι του γαμπρού και στο σπίτι της νύφης. Τα όργανα έπαιζαν χορούς και τραγούδια. Και ο κόσμος γλεντούσε γεμάτος χαρά. Ζύμωναν το κνα και τον τραγουδούσαν. Το κνα ήταν μια σκόνη κοκκινωπή  και το ζύμωναν τα κορίτσια μαζί με το κρασί. Μετά δύο κορίτσια μοίραζαν το κνα και δύο κορίτσια είχαν το δίσκο και όλοι έβαζαν λεφτά. Ύστερα  έπαιρναν τα κορίτσια και τα παλικάρια το κνα, το δένανε με πανάκι στο δάκτυλο και έπαιρνε ένα χρώμα, όπως είναι το κονιάκ. Και αυτό δεν έβγαινε με ό,τι και αν πλενώσουν. Το γλέντι συνεχιζόταν, ο δίσκος γύριζε με ποτά, μεζέδες και γλυκά. Το Σαββάτο το βράδυ ερχόταν ο γαμπρός με φίλους, με τα αδέλφια να ρίξουν μαντηλιά στη νύφη. Έτσι το έλεγαν. Ήταν ένα ωραίο καρέ καλοκεντημένο στις τέσσερις γωνίες. Μέσα έβαζαν μήλα, πορτοκάλια, ξηρούς καρπούς, καραμέλες και τα κερνούσαν. Έπειτα έβγαζαν διάφορα κεράσματα στο γαμπρό και στα παιδιά. Ύστερα χόρευαν και έφευγαν.

6. ΚΥΡΙΑΚΗ:Άρχιζε το μαγείρεμα. Καλούσαν παντρεμένα ζευγάρια για φαγητό. Το μεσημέρι άρχιζε ο χορός και οι νέοι και οι νέες στόλιζαν και έντυναν το γαμπρό και τη νύφη, τραγουδώντας. Πρώτα ξύριζαν το γαμπρό και ύστερα τον έντυναν. Όταν  ετοιμαζόταν, τον έβαζαν σε ένα ταψί και τα παλικάρια τον σήκωναν ψηλά και φώναζαν «Άξιος», να βγει στην κοινωνία και να κάνει καλή οικογένεια.Και στο σπίτι του γαμπρού και στο σπίτι της νύφης έκοβαν το τσουρέκι.  Το έπαιρναν οι ελεύθεροι, το έβαζαν κάτω από τα μαξιλάρια τους τη νύχτα, για να δουν ποιον ή ποια θα πάρουν.

   Το απόγευμα ακολουθούσε η πομπή του γάμου. Ο γαμπρός, τα κουμπάρια και όλοι οι άλλοι, πήγαιναν και έπαιρναν τη νύφη για την εκκλησία, χορεύοντας κα τραγουδώντας. Μετά τη στέψη πηγαίνανε στο σπίτι του γαμπρού. Στην πόρτα έβαζαν ένα σίδερο. Η νύφη έμπαινε με το δεξί. Στην πόρτα ήταν η πεθερά με ένα βάζο με γλυκό και έδινε στο γαμπρό, στη νύφη και στα κουμπάρια, για να είναι η ζωή τους γλυκιά. Έπειτα η πεθερά έριχνε ένα ύφασμα στις πλάτες της νύφης και το γλέντι συνεχίζονταν μέχρι το πρωί. Στο κάθε τραπέζι είχε κουραμπιέδες, πίτες, ριζόπιτες, καρυδόπιτες, ξηρούς καρπούς, φρούτα και μία κότα ψητή. Τα ίδια είχε και το τραπέζι του γαμπρού και της νύφης. Όλη τη νύχτα κερνούσαν ώσπου να ξημερώσει. Μετά η πεθερά και οι μαγείρισσες κάνανε τη σούπα. Το ζουμί από τις κότες και τα συκωτάκια γινόταν μια ωραία σούπα, για να φάνε όλοι οι καλεσμένοι και μετά έφευγαν.

   Την επόμενη ημέρα η νύφη  σηκωνόταν πρώτη. Όταν πήγαινε ο πεθερός να πλυθεί, η νύφη έδινε μια ωραία πετσέτα στον πεθερό, ύστερα φιλούσε το χέρι του και αυτός με τη σειρά του της έδινε χρήματα ή λίρα. Το ίδιο και η πεθερά.

   Την τρίτη ημέρα, η μητέρα της νύφης έπαιρνε την κουμπάρα, τις γειτόνισσες, τις αδελφές και πηγαίνανε στο γαμπρό να δώσουν τα δώρα. Και πάλι είχαν ετοιμασίες.

   Στις 8 ημέρες πήγαινε η νύφη στη μητέρα και ο γαμπρός με τα αδέλφια του και τις αδελφές του είχαν πάλι γλέντι.

   Μετά γύριζαν στο σπίτι την Κυριακή και γύριζε η νύφη, ο γαμπρός και οι κουμπάροι στους συγγενείς, στους φίλους και κερνούσαν γλυκά. Και αυτοί με τη σειρά τους έδιναν χρήματα στη νύφη. Εδώ τελείωνε ο γάμος.

    

   ΕΘΙΜΑ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ…

    

   Το… παπούτσι!

    

• Σύμφωνα με το έθιμο ο κουμπάρος πάει στο σπίτι της νύφης κι όταν η νύφη ετοιμαστεί βγαίνει έξω και μπροστά σε όλους τους παρευρισκόμενους ο κουμπάρος  προσπαθεί να της βάλει τα νυφικά παπούτσια. Την ώρα που πάει να τις τα φορέσει η νύφη αρχίζει τα καψόνια λέγοντας του ότι είναι στενό και δε μπορεί να τα φορέσει. Τότε αυτός βγάζει από την τσέπη του και τις βάζει χαρτονομίσματα. Αυτό επαναλαμβάνεται τόσες φόρες μέχρι να τελειώσουν τα χρήματα του κουμπάρου κάποιες άλλες περιοχές ο κουμπάρος αντικαθίστανται από κάποιον συγγενή ή φίλο.
• Η νύφη πρέπει να γράψει με στύλο τα ονόματα των ελεύθερων κοριτσιών στον πάτο από το νυφικό παπούτσι της και η παράδοση λέει ότι όποιο όνομα θα σβήσει εντελώς θα είναι και η κοπέλα που θα παντρευτεί πρώτη. Είναι  ένα έθιμο που κρατεί σε μεγάλη αγωνία τις ελεύθερες κοπέλες . 

   

Το γαμήλιο ταξίδι!

Μετά το τέλος της δεξίωσης (εφόσον γίνει), τα παλιά χρόνια, ο γαμπρός και η νύφη έφευγαν για το γαμήλιο ταξίδι ή το Μήνα του Μέλιτος όπως συνηθιζόταν να λέγεται, που θα έπρεπε να μην γνώριζε κανένας που θα πήγαινε το ζευγάρι.

Τη σημερινή εποχή βέβαια, κάθε άλλο από γαμήλιο ταξίδι συνηθίζεται να πηγαίνει το νιόπαντρο ζευγάρι. Σήμερα συνήθως το ζευγάρι περιορίζεται σε κάποιο 3ημερο ταξίδι στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό και ανάλογα με την οικονομική δυνατότητα και την άδεια που θα έχει από την εργασία του, αυξάνει και τις ημέρες.

Ευχές…

 Μετά το Μυστήριο του Γάμου, πρώτα χαιρετάνε οι κουμπάροι τους νιόπαντρους τους εύχονται (Να ζήσετε), ακολουθούν οι γονείς και τα αδέλφια του γαμπρού και της νύφης και στη συνεχεία οι κοντινοί συγγενείς, φίλοι κι έπειτα όλοι οι καλεσμένοι. Αφού χαιρετήσουν το ζευγάρι, παίρνουν από μια μπομπονιέρα.

ΠΗΓΕΣ: http:// www.panido.gr

               http:// www.gamosinfo.gr

               http:// akros-empisteutikon.gr