Πριν από μερικές ημέρες επισκέφθηκε το σχολείο μας ο μητροπολίτης Αργολίδας Νεκτάριος, όπως συνηθίζει να κάνει τα τελευταία χρόνια. Αφιέρωσε μία ώρα μαζί μας για να μιλήσουμε και να μοιραστούμε σκέψεις και προβληματισμούς και απάντησε με μεγάλη προθυμία στις ερωτήσεις που του θέσαμε για την πρώτη μας συνέντευξη . Τέλος, μας δώρισε, με αφορμή την επίσκεψή του, το βιβλίο “Θα ΄μαστε μαζί”, ένα βιβλίο για τον Άγιο Εφραίμ. Αυτή η συνάντηση και συζήτηση με τον Μητροπολίτη μας ήρθε σαν πνευματικό φως μέσα στο σκοτάδι του πολέμου και της πανδημίας που ζούμε αυτή την εποχή. Στους δύσκολους αυτούς καιρούς, με παράδειγμα αυτό το γεγονός, φαίνεται πόσο ανάγκη έχουμε σαν άνθρωποι να ακούσουμε τέτοιους καθαρούς και πνευματικούς λόγους που μπορούν να αποτελέσουν ένα ξεκίνημα για να βγούμε από το τέλμα της προπαγάνδας και της παραπληροφόρησης των ΜΜΕ και του διαδικτύου.
Τον ευχαριστούμε για την επιείκειά του, την υπομονή και την αγάπη του.
Σεβασμιότατε, σε ποια ηλικία και πώς ήρθατε σε επαφή με τον χώρο της εκκλησίας;
Απάντηση: Από μικρό παιδί, οι δικοί μου ήταν της εκκλησίας. Δεν μπορούσα να διανοηθώ την Κυριακή χωρίς να είμαι στην εκκλησία. Επιπλέον, όταν ακόμη ήμουν μικρός έμαθα να ψέλνω. Το να ξέρει κάποιος να ψέλνει είναι πάθος κι έτσι δεν έχανα ποτέ το ψαλτήρι της Κυριακής. Μεγαλώνοντας, εκτός από τους πολλούς αγίους που γνώρισα, είχαμε και πολύ ωραίες ομάδες νέων παιδιών με τις οποίες οργανώναμε εβδομαδιαίες συναντήσεις, εκδρομές και κατασκηνώσεις στις οποίες περνούσαμε πολύ ωραία και δημιουργήσαμε τις ωραιότερες αναμνήσεις. Αυτό είναι σημαντικό, παιδιά, να δημιουργήσετε όμορφες μνήμες . Οι μνήμες είναι αυτές που μας κρατάνε στη ζωή.
Πώς κάνατε αυτήν την επιλογή για τη ζωή σας;
Απάντηση: Στη ζωή μας, παιδιά, όλοι μας έχουμε κάποια πρότυπα. Θαυμάζει κάποιος έναν ποδοσφαιριστή και θέλει να γίνει ποδοσφαιριστής, το ίδιο ένα γιατρό, έναν καθηγητή. Εγώ είχα στη ζωή μου την ευλογία να γνωρίσω έναν άγιο άνθρωπο που έμενε κοντά στο σπίτι μας, τον πατέρα Αθανάσιο Χαμακιώτη. Δεν έχει ανακηρυχθεί ακόμα Άγιος αλλά σύντομα θα γίνει. Αυτός ο άνθρωπος ήταν ιερέας, ιερομόναχος, φιλάνθρωπος και ελεήμων και όλο το Μαρούσι έχει να λέει για αυτόν . Ο συγκεκριμένος άνθρωπος ήταν για μένα ένα πρότυπο ζωής. Έλεγα μέσα μου ότι αξίζει κανένας να γίνει ιερέας και να γίνει σαν αυτόν τον άνθρωπο .Βέβαια στη συνέχεια πέρασα και εγώ τις δυσκολίες, τις τρικυμίες και τις αμφισβητήσεις μου, όπως περνάνε όλοι. Αλλά ο Θεός με αξίωσε να γνωρίσω άγιους ανθρώπους στο Αγιο Ορος και αλλού όπως τον Άγιο Παΐσιο, τον Άγιο Πορφύριο, τον Άγιο Εφραίμ που μου πρόσφεραν μία άλλη ποιότητα ζωής. Αυτοί οι άνθρωποι έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή μου.
Είναι δύσκολος ο ρόλος του Μητροπολίτη;
Απάντηση: Είναι πάρα πολύ δύσκολος. Κατά πρώτον έχεις υπό την ευθύνη σου 80-90 ιερείς, ένα ποίμνιο μεγάλο, 80-90 χιλιάδες ανθρώπους με τα προβλήματά τους, τη φτώχεια τους, τις αγωνίες τους, τα ψυχολογικά τους. Κάθε μέρα λοιπόν θα πρέπει να είσαι συνέχεια σε εγρήγορση για να αντιμετωπίσεις πάρα πολλά προβλήματα, οικονομικά, διαχειριστικά… Αλλά αυτά είναι δευτερεύοντα μπροστά στον αγώνα που πρέπει να κάνεις για να είσαι κοντά στα προβλήματα των ανθρώπων. Αυτό προσπαθώ καθημερινά, αλλά δεν τα καταφέρνω πάντα – άνθρωποι είμαστε…Και από την άλλη πλευρά με βλέπετε πάνω στο θρόνο με τα άμφια, αλλά μπορεί μέσα μου να κρύβω πολύ πόνο και πολλά προβλήματα, τα οποία περνάω μόνος μου. Όταν είσαι πάνω στην πυραμίδα να ξέρετε ότι είσαι μόνος σου. Δεν έχεις άλλους να σε βοηθήσουν.
Πόσο έχει αλλάξει η ζωή σας μέσα στον χώρο της εκκλησίας;
Απάντηση: Κοιτάξτε, από τη στιγμή που φοράει κάποιος το ράσο, είναι αυτό που λέει ο Χριστός, «ου δύναται πόλις κρυβήναι επάνω όρους κειμένη». Είναι σαν μια πόλη, πάνω στην κορυφή του όρους. Βλέπετε το Παλαμήδι; Όπου και να πας το βλέπεις. Αυτό εννοούσε ο Χριστός. Μόλις φτάσεις σε μία θέση τα βλέμματα όλων είναι στραμμένα σε εσένα, και πρέπει να προσέχεις πάρα πολύ. Το παραμικρό λάθος που θα κάνει ένας λαϊκός, δεν θα του δώσουν σημασία. Για το παραμικρό λάθος που θα κάνω εγώ, θα σε χτυπήσουν όλοι. Πρέπει να είσαι, λοιπόν, πολύ προσεκτικός.
Δεύτερον, μην νομίζετε παιδιά, ότι όποιος έβαλε τα ράσα είναι δυστυχισμένος- αυτό είναι λάθος. Είναι πάρα πολύ ευτυχισμένος, γιατί την ευτυχία δεν την έχεις αν έχεις λεφτά, αν διασκεδάζεις, αν ξενυχτάς. Η ευτυχία είναι όταν είσαι καλά μέσα σου. Αν δεν έχεις τον Χριστό, δεν έχεις χαρά, σας το λέω από εμπειρία. Ο Χριστός είναι χαρά, δεν είναι θλίψη όπως νομίζουμε. Ούτε σου ζητάει πράγματα απάνθρωπα, σου ζητάει πράγματα με τα οποία θέλει να σε βοηθήσει να ζήσεις. Έλεγε ο Άγιος Παΐσιος, « Όταν έχεις λύπη, ένα σου λείπει, ο Χριστός». Γι’ αυτό μην νομίζετε ότι στερούμαι επειδή μπορεί να μην πάω να χορέψω, να διασκεδάσω. Αυτά δεν μου λείπουν, τα θεωρώ πολύ φθηνά. Είναι άλλο πράγμα η χαρά η εσωτερική.
Πόσα ταξίδια έχετε κάνει και πού έχετε πάει;
Απάντηση: Από τότε που ήμουν στη Θήβα χιλιάδες παιδιά πέρασαν από τα χέρια μου και οργανώσαμε πολλές εκδρομές μαζί, πρώτα στο εσωτερικό και μετά στο εξωτερικό. Επισκεφθήκαμε πάνω από 30 χώρες, κυρίως στην Ευρώπη. Έχω όμως επισκεφθεί πολύ τη Ρωσία και την Ουκρανία, η δε Ρωσία είναι μια τεράστια χώρα. Όταν λοιπόν το 1996 κάναμε μια εκδρομή στην Κριμαία -η οποία ακούγεται πολύ τελευταία- εκεί βρεθήκαμε στη Γιάλτα όπου έγινε η περίφημη διάσκεψη της Γιάλτας και γνωρίσαμε για πρώτη φορά τον Άγιο Λουκά. Όταν έμαθα λίγα πράγματα, τόσο πολύ εντυπωσιάστηκα από την ζωή του που θέλησα να μάθω περισσότερα. Άρχισα να μεταφράζω βιβλία, να ψάχνω, να ταξιδεύω εκεί που πήγε και έτσι τελικά έγραψα το βιβλίο για τον Άγιο Λουκά, το οποίο έχει κάνει πάρα πολλές εκδόσεις. Αλλά ο Άγιος Λουκάς υπέστη πολλές εξορίες, φυλακίσεις και έφτασε στα απώτατα μέρη της Ρωσίας. Εκεί λοιπόν, θέλησα να πάω κι εγώ για να έχω μια άμεση εμπειρία και έκανα πολύ μεγάλα ταξίδια. Για παράδειγμα, ταξίδεψα 40 ώρες με ποταμόπλοιο και με πολλά αεροπλάνα που από τα δύο, το ένα πέφτει. Έτσι απέκτησα πολύ μεγάλες εμπειρίες από όλα αυτά τα ταξίδια. Είδα πώς ζουν οι άνθρωποι στα μέρη αυτά τα οποία είναι πολύ διαφορετικά από τα δικά μας, συνθήκες ζωής απίστευτες. Όλα αυτά τα ταξίδια με πλούτισαν πάρα πολύ γιατί δεν ήταν τόσο τουριστικά, αλλά θα έλεγα ‘αναγνωριστικά’.
Και σας είπα ότι είχα για παρέα αυτά τα 40 με 50 παιδιά, τα οποία με ακολουθούσαν στις τρέλες μου. Γιατί ήταν πραγματικά τρέλα αυτό που κάναμε, ήταν πολύ μεγάλα και μακριά ταξίδια. Φανταστείτε στον Βόρειο Παγωμένο Ωκεανό έχουμε φτάσει 5 φορές από διαφορετικά μέρη. Αυτά που βλέπετε τώρα που γίνονται με τον πόλεμο, τα έχω επισκεφθεί πάρα πολλές φορές, ειδικά σε αυτό το χωριό που ακούσατε που σκότωσαν τους Έλληνες, το Μπουγάς, και στο Σαρτανά έχουμε μείνει, έχουμε μιλήσει με τους ανθρώπους, έχουμε φίλους. Αυτοί οι Έλληνες έχουν τραβήξει τα πάνδεινα εκεί πέρα, 200 χρόνια διωγμένοι, πρόσφυγες και, γενικά, πολύ πονεμένοι άνθρωποι.
Στις μέρες μας ο νέος πόλεμος ξέσπασε σε χώρες που έχετε γνωρίσει από κοντά . Τι θα λέγατε στους ανθρώπους των δύο στρατοπέδων αν βρισκόσασταν εκεί τώρα ;
Απάντηση: Αν ήμουν μητροπολίτης στην Ρωσία και είχα τα μυαλά που έχω τώρα θα έλεγα στον κύριο Πούτιν, με οποιοδήποτε τίμημα : «Αυτό που κάνεις είναι έγκλημα , σταμάτα τον πόλεμο τώρα». Δεν μπορώ να δεχτώ σαν χριστιανός να σκοτώνονται άνθρωποι, είτε παιδιά, είτε μεγάλοι, είτε στρατιώτες . Δεν μπορώ να δεχτώ αυτό το έγκλημα που γίνεται .
Ποια ήταν μια από τις πιο όμορφες εμπειρίες σας;
Απάντηση: Κοιτάξτε, μία από τις πιο όμορφες εμπειρίες μου ήταν η γνωριμία με τους Αγίους, τον Άγιο Παΐσιο, τον Άγιο Πορφύριο και τον Άγιο Εφραίμ. Ειδικά με τον τελευταίο έχω ζήσει πολύ ωραίες στιγμές κοντά του. Έμενα στο κελί του, κουβεντιάζαμε ώρες ολόκληρες, μου άνοιγε την καρδιά του και έβλεπα πόσο απλός και ταπεινός ήταν έναν Άγιος, καθώς πολλές φορές ρωτούσε εμένα για πράγματα που δεν ήξερε και εγώ αισθανόμουν ένα παιδαρέλι μπροστά του. Τα τελευταία χρόνια που ήταν τυφλός πήγαινα στο κελί του και κουβεντιάζαμε για ώρες, του διάβαζα την Αγία Γραφή ή τον έπιανα από το χέρι και περπατούσαμε στην αυλή. Τώρα που τον βλέπω στην εικόνα με το φωτοστέφανο με πιάνουν τα κλάματα, σκεπτόμενος ότι αυτόν τον Άγιο τον έκανα περίπατο. Σαν την αγάπη που μου έδειχνε, δεν την έχω ξαναζήσει από άνθρωπο ποτέ , ήταν μια άλλης ποιότητας αγάπη. Μπορώ να πω, λοιπόν, παρόλο που έχω γνωρίσει χιλιάδες ανθρώπους στη ζωή μου, και μεγάλους και τρανούς, την χαρά που ένιωσα κοντά σε αυτόν τον άνθρωπο , δεν την έχω ξαναζήσει. Αυτά θυμάμαι και με κρατάνε τις δύσκολες στιγμές, και κάνω κουράγιο.
Ποια ήταν μια από τις χειρότερες εμπειρίες σας;
Απάντηση: Μερικές από τις χειρότερες εμπειρίες μου είναι όσες φορές στο παρελθόν χρειάστηκε να κηδέψω δικό μου παιδί. Από τα 15 παιδιά, τα 13 έφυγαν από μηχανάκι. Θα σας πω για ένα που με είχε συγκλονίσει. Όταν ακόμα πήγαινα λύκειο, σε μία από τις κατασκηνώσεις που οργανώναμε, γνώρισα ένα μορφωμένο παιδί από ευκατάστατη οικογένεια που είχε πολλούς στόχους και αναζητήσεις και συχνά κουβεντιάζαμε. Στην Τρίτη λυκείου όμως, ο Βασίλης, έμπλεξε με τους αναρχικούς και αργότερα με τους Ινδουιστές και έτσι, έφυγε με τα πόδια απ’ την Ελλάδα και άρχισε να κάνει ταξίδια στις Ινδίες, με σκοπό να βρει την ‘αλήθεια’. Όσο πέρναγε ο καιρός, τόσο η όψη του, όσο και το μυαλό του αλλοιώνονταν, δεν ήταν το παιδί που ήξερα. Τη δεύτερη φορά που επιδίωξε τα κάνει ένα παρόμοιο ταξίδι, κόλλησε ηπατίτιδα κι έτσι γύρισε πίσω. Αφότου έγινε καλά, συνέχισε τα ταξίδια, τρώγοντας φτωχικά, έκανε οικογένεια… Όταν κάποια στιγμή γύρισε πίσω, ήταν σαν ‘φυτό’. Τον αγκάλιασα, τον ώθησα να επιστρέψει στην Ελλάδα να αντιμετωπίσουμε ό,τι τον ταλαιπωρούσε μαζί, αλλά αυτός δεν αντέδρασε – είδα όμως ένα δάκρυ να κυλάει στο πρόσωπό του. Δεν τον ξαναείδα. Ένα βράδυ, λοιπόν, έλαβα ένα τηλεφώνημα από τον αδερφό του, ο οποίος με ενημέρωσε πως ο Βασίλης, εξαιτίας σοβαρής έλλειψης τροφής και άρνησης να συμβουλευτεί έναν γιατρό, κατέρρευσε και τώρα βρισκόταν στο νοσοκομείο, στα ‘τελευταία’ του. Τα παράτησα όλα κι έκανα το αυτοκίνητο ‘πύραυλο΄ για να πάω εγκαίρως στην Αθήνα, με σκοπό να τον προλάβω. Όταν, εν τέλει, έφτασα λαχανιασμένος στο δωμάτιό του και ρώτησα έναν νοσοκόμο πού βρισκόταν, αυτός μου απάντησε ψυχρά, «Στο ψυγείο!». Δεν τον είχα προλάβει. Κατεβήκαμε στο νεκροτομείο, ανοίξαμε τη σακούλα και του έκανα ένα τρισάγιο. Την άλλη μέρα στην κηδεία του, ύστερα από αίτημά μου, τα αδέρφια του άνοιξαν το φέρετρο και όταν τον είδα σοκαρίστηκα. Δεν μπορούσα να πιστέψω πώς το παιδί που είχα γνωρίσει, το ζωντανό και όμορφο, είχε καταντήσει έτσι.
Πόσα βιβλία έχετε γράψει;Τι σας εμπνέει να γράφετε;
Απάντηση: Έχω γράψει γύρω στα 50-60 βιβλία. Το πρώτο μου έργο, το Οδοιπορικό, αναφέρεται στα ταξίδια που κάναμε με τα παιδιά και είχε πολλή μεγάλη επιτυχία. Ακολούθησαν κάποια ακόμα, πριν γράψω για τον Άγιο Αθανάσιο που με ενέπνευσε πολύ στη ζωή μου και στη συνέχεια αυτό που με συγκλόνισε περισσότερο: η ιστορία του Αγίου Λουκά. Αυτό το βιβλίο το έγραψα μέσα σε 9 μήνες αλλά μετά όσο προχωρούσα τόσο ανακάλυπτα καινούργια πράγματα και το διόρθωσα έξι φορές. Και αυτό το βιβλίο έκανε πολύ μεγάλη κυκλοφορία, ξεπέρασε τις 100.000 αντίτυπα, πράγμα που είναι ασύλληπτο. Βέβαια αυτό δεν οφείλεται σε μένα που το έγραψα, αλλά είναι η μορφή του Άγιου που παρουσιάζω συγκλονιστική. Αλλά αυτό με έμαθε και στην έρευνα, γιατί ειδικά για τα ιστορικά βιβλία χρειάζεται να ψάξεις αρχεία, να κάνεις πολλά ταξίδια, να βρεις ανθρώπους και να πάρεις συνεντεύξεις . Όλα αυτά ήταν ένα τεράστιο υλικό που για να το οργανώσω δούλευα 18 ώρες την ημέρα. Επίσης έμπνευση για μένα έχουν υπάρξει και οι συναντήσεις μου μαζί σας στα σχολεία, καθώς κάποια θέματα που συζητούσαμε και σας ενδιέφεραν τα έκανα βιβλίο. Έτσι γράφτηκε Ο Θεός είναι Άπαιχτος που είδα ότι σας άρεσε σαν θέμα και το έκανα βιβλίο.
Ναύπλιο, Μάρτιος 2022
Σας ευχαριστούμε για αυτήν την τόσο όμορφη συζήτηση.
Οι μαθητές του Γ3 τμήματος του 1ου Γυμνασίου Ναυπλίου.
Επιμέλεια απομαγνητοφώνησης: Γκότσης Κων/νος, Κακαρίκου Μυρτώ, Κωστούρου Σωτηρία, Μαστορίκος Γιάγκος, Μπάκα Μιχαέλα, Πανταζόπουλος Φίλιππος
