Σχολ(ε)ιάΖουμε

Όσοι γεννήθηκαν στην επαρχία τη δεκαετία του ΄50 θα θυμούνται με νοσταλγία τις αυτοσχέδιες μπάλες μας, άλλες φτιαγμένες από στρογγυλοποιημένα κουρέλια, άλλες από κονσερβοκούτια κτλ. Παρόλα αυτά ήταν «μπάλες» φιλικές στην ανθρώπινη συμπεριφορά σε σύγκριση με τους σημερινούς που παίζουν με μπάλες δερμάτινες, βελούδινες και δυστυχώς παράγουν τις συνέπειες που είχαν τα τόπια των κανονιών! Είναι γεγονός ότι ο αθλητισμός σαν σωματική δραστηριότητα και σαν θέαμα προσελκύει μεγάλες μάζες ανθρώπων (κυρίως το ποδόσφαιρο ). Όμως στα επεισόδια που γίνονται μέσα κι έξω από τα γήπεδα δεν συμμετέχουν όλοι αλλά ένα μέρος μόνο των λεγόμενων «φιλάθλων». Ποιοί είναι αυτοί και γιατί συμπεριφέρνονται έτσι;

 Ο γιατρός Μιχάλης Παπαϊωάννου  στο πρόσφατο σεμινάριο αθλητικής ψυχολογίας δήλωσε : «Τα γήπεδα είναι οι μεγαλύτεροι χώροι συγκέντρωσης ψυχασθενών». Αναλυτικότερα όσα δήλωσε: «Τα φαινόμενα εξωκοινωνικής συμπεριφοράς είναι γνωστά, σε ένα γενικότερο πλαίσιο, ως “βία στα γήπεδα”. Βέβαια, με τον όρο “βία” δεν εννοούμε μόνο τη σωματική, αλλά και τη φραστική βία, πράγμα πολύ οικείο στα περισσότερα γήπεδα του κόσμου. «

Στην ερώτηση από πού προέρχεται η βία απάντησε: «Λόγω του μεγάλου όγκου ανθρώπων που υπάρχει στο γήπεδο, είναι λογικό να ποικίλουν οι χαρακτήρες και η ψυχολογική κατάσταση του καθενός. Κανείς δεν ξέρει σε τι κατάσταση βρίσκεται ο άλλος. Η φτώχεια  με την έννοια της δυσκολίας απόκτησης κάποιων βασικών καταναλωτικών αγαθών, δημιουργεί αισθήματα ανισότητας και κατωτερότητας. Αν σε αυτούς προσθέσουμε τους χρήστες ναρκωτικών, αυτούς που ζουν στο περιθώριο και αυτούς που έχουν χάσει τις ηθικές τους αξίες, όπως οι κλέφτες και οι απατεώνες, καταλήγουμε στο ότι έχουμε ένα μεγάλο ρεζερβουάρ ανθρώπων. Από αυτούς τώρα αντλούνται εκείνα τα άτομα που προβαίνουν σε βίαιες και επιθετικές ενέργειες γιατί οι κοινωνικές συνθήκες τους γεμίζουν με άγχος, φόβο, απελπισία, απόγνωση και επιθετικότητα. Τους φορτίζουν με επιθετικά συναισθήματα, τα οποία περιμένουν την ευκαιρία να έρθουν στην επιφάνεια, με αποτέλεσμα να εκφραστούν με βίαιες ενέργειες όπου μπορούν και όπου τους δίνεται η ευκαιρία. Είναι απογοητευμένοι και θέλουν να εκδικηθούν την κοινωνία στην οποία ζουν και την οποία θεωρούν σαν το κύριο φταίχτη για την προσωπική τους κατάντια ή ταλαιπωρία».

Παίζει ρόλο το είδος του αθλήματος;

«Ο βασικότερος παράγοντας της δημιουργίας των βιαιοτήτων μέσα στο γήπεδο είναι οπωσδήποτε η δομή του αθλήματος. Σε αθλήματα όπου η νίκη στηρίζεται στο βαθμό δεξιότητας όπως π.χ. στην ενόργανη και ρυθμική γυμναστική, στις καταδύσεις, στο σκι ή στα αθλήματα  που οι αθλητές αγωνίζονται ο ένας μακριά από τον άλλο π.χ. στην κολύμβηση, στο τένις, στους δρόμους, στις ρίψεις η δημιουργία επιθετικής συμπεριφοράς είναι ανύπαρκτη ή ελάχιστη. Δεν έχω δει ποτέ  π.χ. στο Ρολαν Γκαρός τις τενίστριες να μαλλιοτραβιούνται μεταξύ τους ή στις καταδύσεις οι αθλητές να κάνουν «πατητή» μεταξύ τους. Αντίθετα αθλήματα που στηρίζονται στο δυναμισμό και οι αθλητές έρχονται σε άμεση σωματική επαφή τότε η παραγωγή βίας είναι αναπόφευκτη π.χ. αμερικανικό φουτμπόλ, ποδόσφαιρο, ράγκμπι κ.ά. Εδώ πρέπει να πούμε ότι οι κανονισμοί κάθε αθλήματος παίζουν καθοριστικό ρόλο για την αποφυγή βιαιοτήτων. Για παράδειγμα στο μπάσκετ , ενώ είναι άθλημα με σωματική επαφή η επιθετική συμπεριφορά που παρατηρείται είναι συγκριτικά πολύ μικρότερη από τα προαναφερθέντα αθλήματα. Αυτό έγκειται στο γεγονός ύπαρξης σαφών και αυστηρών κανονισμών που δεν αφήνουν  περιθώρια παρερμηνείας. Από την άλλη πλευρά εκεί που οι κανονισμοί δεν είναι απόλυτα σαφείς δεν υπάρχει ταύτιση απόψεων και κατά συνέπεια δημιουργούνται ευκολότερα βίαιες σκηνές π.χ. το οφσάιντ, το πέναλτι, το πλεονέκτημα, η πρόθεση κ.ά.»

Ποια είναι τα φαινόμενα τις βίας στα γήπεδα;

«Καταρχάς η υλική και σωματική βία. Τη βιώνουν, ζωντανά, όσοι πηγαίνουν στο γήπεδο και, οπτικώς, όσοι παρακολουθούν τις ποδοσφαιρικές συναντήσεις από την τηλεόραση. Παράγεται σωματικώς, αλλά και με διάφορα μέσα, από οργανωμένους φανατικούς οπαδούς των ομάδων, και ενισχύεται ηθικά  από τις ανώνυμες εταιρείες τις οποίες αποτελούν οι ποδοσφαιρικές ομάδες. Σε αυτήν περιλαμβάνεται και η φραστική βία που ασκούν μεταξύ τους  οι αλληλοσυγκρουόμενοι οπαδοί. Επίσης η έντυπη βία. Βία ομοιογενής με τη φραστική βία των γηπέδων. Ασκείται τυπογραφικώς από τις υποστηριζόμενες από τις ΠΑΕ εφημερίδες που υποστηρίζουν τις ομάδες τους. Η οικονομική βία είναι βία ψυχολογικής, ηθικής και αισθητικής φύσεως, που ασκείται επί παντός σώφρονος ανθρώπου, και όχι μόνο επ΄ αυτού, από τις αστρονομικές αμοιβές των ποδοσφαιριστών• απολαβές πέρα από κάθε λογική σε σύγκριση με εκείνες κάθε άλλου εργαζομένου».

Ποιες οι συνέπειες του φαινομένου αυτού;

«Καταρχάς οι φίλαθλοι μένουν μακριά από τα γήπεδα. Χαρακτηριστικό είναι ότι δεν πηγαίνουν πια οικογένειες στους αγώνες. Εικόνες που καταγράφηκαν στο παρελθόν, παιδιά να κλαίνε στις αγκαλιές των γονιών τους κατά τη διάρκεια επεισοδίων σε αγώνες μαρτυρούν το αίσχος. Επίσης ο αθλητισμός δεν αποτελεί πηγή ξεγνοιασιάς, χαλάρωσης, ξεκούρασης και ψυχαγωγίας, διότι οι εντάσεις, οι συγκρούσεις και η βία παράγουν φόβο. Δεν αναπτύσσεται ο αθλητικός τομέας, τον οποίο έχουν ανάγκη όλα τα σύγχρονα κράτη, για κοινωνικούς, πολιτισμικούς και οικονομικούς λόγους. Διαιωνίζεται η βία αφού οι φανατικοί οπαδοί έρχονται σε επαφή με άλλους ομοίους τους. Μαθαίνουν ότι το γήπεδο μπορεί να καλύψει κάποιες από τις «στρεβλές» ανάγκες τους και έτσι επιδιώκουν την εισχώρησή τους σε τέτοιες ομάδες. Οι οικονομικές συνέπειες είναι τεράστιες από τις καταστροφές που προκαλούν τόσο μέσα στα γήπεδα όσο και έξω από αυτά σε βάρος των περιουσιών των απλών πολιτών. Τέλος, η μη τήρηση των νόμων και το γεγονός ότι τις περισσότερες φορές μένουν ατιμώρητοι οι υπεύθυνοι δίνει την εντύπωση ότι επικρατεί ανομία σε αυτή τη χώρα, η οποία οδηγεί σε αύξηση της βίας. Αυτό το εκμεταλλεύονται και διάφοροι επιχειρηματίες που κινούνται στα όρια της νομιμότητας και προωθούν τα δικά τους συμφέροντα άσχετα με τον αθλητισμό, χρησιμοποιώντας όμως αυτόν και τους φανατικούς ως ομπρέλα προστασίας και προκάλυμμα».

Τι προτείνεται για την αντιμετώπιση της;

«Η εύκολη λύση είναι η Βουλή να νομοθετήσει για τη δημιουργία αθλητικών δικαστηρίων, με επαγγελματίες δικαστές» πρόσθεσε. «Ο λόγος που λέω ότι θα πρέπει να υπάρχουν επαγγελματίες δικαστές είναι γιατί, όταν είναι το αντικείμενό του, θα δικάζει μέσα σε μια βδομάδα-10 μέρες και δεν θα προλαβαίνουν να μπουν πιέσεις πάνω σε μάρτυρες από τη μια, ενώ θα αποδίδεται και πολύ πιο εύκολα και πιο γρήγορα η δικαιοσύνη. Θα σταματήσει να επικρατεί και η λογική της ατιμωρησίας. Το σύστημα εξειδικευμένων δικαστηρίων στην κυπριακή κοινωνία για παράδειγμα έχει αποδώσει, και θα πρέπει να εφαρμοστεί και στη χώρα μας. Εάν ήξεραν, όσοι δημιουργούν επεισόδια, ότι σε 4 μέρες θα στέκονται στο εδώλιο και θα πάνε φυλακή, θα το σκέφτονταν πολλές φορές. Αυτοί οι δυο τρόποι υπάρχουν, η εξειδικευμένη και ταχύτατη απονομή δικαιοσύνης, και η επανάκτηση της εμπιστοσύνης του κόσμου στην Αστυνομία, για να δίνει μαρτυρία η οποία είναι αναγκαία για την καταδίκη των υπαιτίων».

Νούρια Ιωάννα , Θάλεια Νομικού, Γ3