Μελέτη του καθηγητή Μουσικής κ. Μαμφρέδα Ανδρέα.
«Πιστεύω πως η τέχνη του τραγουδιού αποτελεί κοινωνικό λειτούργημα, γιατί το τραγούδι μας ενώνει μέσα σ` έναν μύθο κοινό. Κι όπως στο χορό ενώνουμε τα χέρια μεταξύ μας για να ακολουθήσουμε ίδιες ρυθμικές κινήσεις, έτσι και στο τραγούδι ενώνουμε τις ψυχές μας για να ακολουθήσουμε μαζί τις ίδιες εσωτερικές δονήσεις….»
Μάνος Χατζιδάκις
Εισαγωγή
Ο Ρόμπερτ Άλλεν Ζίμμερμαν (Robert Allen Zimmerman) μετονομασθείς σε Μπομπ Ντύλαν (Bob Dylan), πέρα από μουσικός και στιχουργός, έμελλε να γίνει και Νομπελίστας Λογοτέχνης.
Η φυσιογνωμία του, η μουσική και ιδιαίτερα οι στίχοι του, έστρεψαν τα φώτα της δημοσιότητας πάνω του στις αρχές της δεκαετίας του `60. Απέκτησε ένα ένθερμο κοινό δίνοντας πολλές συναυλίες, ενώ οι στίχοι του γίνονταν συνθήματα για τους νέους της εποχής του.
Στη δεκαετία του ’60, ο Αμερικανός εργαζόμενος βρέθηκε να αγωνίζεται αυτή τη φορά, όχι για το μισθό ή τα οφέλη, αλλά για τα πολιτικά του δικαιώματα και τον πόλεμο στο Βιετνάμ. Η λαϊκή αναγέννηση αυτής της δεκαετίας προσέφερε πολιτικά σχόλια, διατυπώνοντας μια ισχυρή υπόσχεση για αλλαγή.
Οι Αμερικανοί λαϊκοί τραγουδιστές, συγκεντρώθηκαν σε καφετέριες και στοχευμένα σημεία στο Σαν Φρανσίσκο και Νέα Υόρκη και έχοντας παράλληλα τις κληρονομιές των τραγουδοποιών Λιντ Μπέλυ (Lead Belly), Γούντυ Γκάθρι (Woody Guthrie) και του ποιητή Ίρβιν Άλλεν Γκίνσμπεργκ (Irwin Allen Ginsberg), ερμήνευσαν τραγούδια για τις ανησυχίες της καθημερινότητας.
Δημιουργείται λοιπόν μια νέα γενιά τραγουδοποιών της λαϊκής (folk) και ροκ (rock) μουσικής, με καλλιτέχνες όπως ο Μπομπ Ντύλαν (Bob Dylan), η Τζόνι Μίτσελ (Joni Mitchell) και η Τζόαν Μπαέζ (Joan Baez). Τα τραγούδια τους αφορούσαν τα πάντα, από την αγάπη και τον πόλεμο μέχρι την εργασία και το παιχνίδι.
Ο Μπομπ Ντύλαν, καλλιτέχνης με διαρκή απήχηση από τη δεκαετία του `60 μέχρι σήμερα, θεωρείται από πολλούς ο σημαντικότερος τραγουδοποιός του 20ου αιώνα. Με τα τραγούδια του καυτηρίασε σοβαρά προβλήματα της αμερικανικής κοινωνίας και ανέδειξε γεγονότα της περιόδου του Ψυχρού Πολέμου, όπως την εμπλοκή των Αμερικανών στρατιωτών στον πόλεμο του Βιετνάμ (1959-1975) και την Κρίση των πυραύλων στην Κούβα (1961).
Σήμερα, αποτελεί μοναδικό φαινόμενο επιρροής του παγκόσμιου ακροατηρίου, γιατί κατάφερε να αφυπνίσει τις συνειδήσεις όλων εκείνων που έμεναν απαθείς σε θέματα που αφορούσαν τα κοινωνικά δικαιώματα, τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς των νέων.
Ακολουθώντας τη δημιουργική του πορεία
Ο Μπομπ Ντύλαν κάνει τα πρώτα του βήματα στη δισκογραφία στις αρχές του 1962. Το πρώτο του άλμπουμ με τίτλο “Bob Dylan”, περιείχε μόνο δύο δικά του πρωτότυπα τραγούδια, το “Talkin` New York” και το “Song for Woody”, καθώς τα περισσότερα κομμάτια ήταν διασκευές παλαιότερων επανακυκλοφορημένων, γνωστών Κάντρυ (country) και μπλουζ (blues) τραγουδιών, όπως το “The House of the Rising Sun”.
Την επόμενη χρονιά (1963) κυκλοφορεί το περίφημο άλμπουμ “The Freewheelin” Bob Dylan”, το οποίο αναδεικνύει τον Ντύλαν ως μία από τις πλέον ιδιαίτερες φωνές στην ιστορία της αμερικανικής μουσικής, καθώς περιλαμβάνει το μνημειώδες τραγούδι, ">“Blowin” in the Wind”. Ο ίδιος δίσκος περιείχε και το τραγούδι “" target="_blank">A Hard Rain’s A-Gonna Fall”, ίσως το κορυφαίο αντιπολεμικό του κομμάτι, ένα τραγούδι – οιωνός μιας επερχόμενης αποκάλυψης, ενώ παράλληλα προειδοποιεί με τρομακτικά οράματα.
Ακολουθεί ο δίσκος «Another Side Of Bob Dylan» (1964) και η χρονιά κλείνει με το λαμπρό άλμπουμ “" target="_blank">The Times They Are A-Changin`”, που αναγνωρίζει τον Μπομπ Ντύλαν ως τη μεγάλη φωνή του κινήματος διαμαρτυρίας της δεκαετίας του ’60, μια φήμη που θα αυξανόταν συνεχώς τα επόμενα χρόνια. Ο Μπομπ Ντύλαν είναι η νέα φωνή των ΗΠΑ, της αμφισβήτησης και της αντίδρασης στο κατεστημένο. Στη συνέχεια όμως ο ίδιος αρνείται αυτό το ρόλο, εγκαταλείπει τα τραγούδια διαμαρτυρίας και επηρεασμένος από μεγάλους συμβολιστές ποιητές όπως οι Σαρλ Πιερ Μπωντλαίρ, (Charles Pierre Baudelair), Αρθούρος Ρεμπώ (Arthur Rimbaud) και Τόμας Στέρνς Έλιοτ (Thomas Stearns Eliot), δημιουργεί νέα πολυσύνθετα τραγούδια.
Το 1965 αποτελεί έτος ορόσημο γι` αυτόν. Κυκλοφορεί τρεις πρωτοποριακούς, μεγάλους δίσκους που καθορίζουν την ιστορία της rock μουσικής. Ο πρώτος και θρυλικός δίσκος “Highway 61 Revisited”, περιείχε ιστορικά κομμάτια όπως, “Like A Rolling Stone”, “Ballad For A Thin Man” και “Desolation Row”. Ο Ντύλαν που έως τότε ηχογραφούσε κυρίως ακουστική μουσική, στο συγκεκριμένο δίσκο χρησιμοποίησε rock μουσικούς και ενορχηστρώσεις. Ο δεύτερος δίσκος, “Bringing it all back home”, σηματοδότησε τη στροφή του στο ηλεκτρικό μπλουζ, με το τραγούδι “">Mr. Tambourine Man” να γίνεται μεγάλη επιτυχία το καλοκαίρι του `65, ερμηνευμένο από το συγκρότημα των “Byrds”. Ο τρίτος και τελευταίος, ένα καταπληκτικό διπλό άλμπουμ με τον τίτλο “Blonde on Blonde”, περιείχε πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία.
Οι πιστοί οπαδοί της folk μουσικής που τον αποδοκιμάζουν στο Newport Festival (1965), όταν ανεβαίνει στη σκηνή με δερμάτινη ζακέτα και ψηλοτάκουνες μπότες και τολμά να παίξει ηλεκτρική κιθάρα, θα δώσουν τη θέση τους σε χιλιάδες νέους θαυμαστές. O 25χρονος Ντύλαν έχει πάνω από 10.000.000 πωλήσεις δίσκων. Γίνεται σημαία, rock λάβαρο και την επόμενη χρονιά (1966) κάνει παγκόσμια περιοδεία με το δικό του συγκρότημα τους “Hawks”, που αργότερα έγιναν γνωστοί ως “Band”.
Ο σοβαρός τραυματισμός του το πρωί της 29ης Ιουλίου του `66 με τη μηχανή του, τον υποχρεώνει να αναθεωρήσει τον τρόπο σκέψης και τα πιστεύω του. Για ενάμιση χρόνο αναρρώνει απομονωμένος στο σπίτι του στο Γούντστοκ (Woodstock), απολαμβάνοντας την οικογενειακή ζωή. Όλο αυτό το διάστημα έγραφε τραγούδια, πότε στο σπίτι του και πότε στο κοντινό υπόγειο των “Band”, το φημισμένο Big Pink. Οι ηχογραφήσεις αυτές κυκλοφόρησαν το 1975 σε άλμπουμ, το περίφημο “The Basement Tapes”, αφού σχεδόν όλα τα τραγούδια είχαν βγει στην αγορά ανεπίσημα ως bootlegs.
Μετά την ανάρρωσή του το Δεκέμβριο του `67, επιστρέφει με φανερή την αλλαγή της προσωπικότητάς του και βαθιά επηρεασμένος από τη θρησκεία και τη folk μουσική παράδοση, κυκλοφορεί το νέο του δίσκο “John Wesley Harding”. Στο δίσκο αυτό περιελάμβανε και το folk-rock τραγούδι “All along the Watchtower”, γνωστό από την διασκευή του Τζίμι Χέντριξ (Jimi Hendrix), αλλά και απ` αυτές των Διονύση Σαββόπουλου και Δημήτρη Πουλικάκου.
Το 1969 κυκλοφορεί τον country δίσκο “Nashville Skyline”, με την επιτυχία “Lay Lady Lay”, όπου ακούμε τον Ντύλαν με μια εντελώς ανανεωμένη φωνή.
Περίπου μια πενταετία αργότερα (1975), καθώς διανύει μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο με τη σύζυγό του Σάρα Λόουντς (Shirley Marlin Noznisky), κυκλοφορεί το περίφημο άλμπουμ “Blood on the Tracks”, εμπνευσμένο από την έγγαμη συμβίωσή τους και τις δυσκολίες της.
Τον Ιανουάριο του `76 ο Ντύλαν κυκλοφορεί το άλμπουμ “Desire”, με το τραγούδι “Sara”, έναν ύμνο στη γυναίκα του. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι με αυτό το τραγούδι έφερε ξανά κοντά του, έστω και προσωρινά, τη Σάρα.
Το Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς παρουσιάζεται με τους Νηλ Γιανγκ (Neil Percival Young), Βαν Μόρισον (George Ivan Morrison), Έρικ Κλάπτον (Eric Patrick Clapton) και άλλους γνωστούς καλλιτέχνες, στην τελευταία εμφάνιση του συγκροτήματος των “Band”. Η μεγαλειώδης συναυλία ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε σε δίσκο με τίτλο “The Last Waltz”, ενώ παράλληλα κινηματογραφήθηκε από τον σκηνοθέτη Μάρτιν Σκορτσέζε (Martin Scorsese).
Το 1977 εκδίδεται το διαζύγιο του με τη Σάρα. Ο χωρισμός αυτός τον πληγώνει βαθύτατα και αναζητά διέξοδο στον Χριστιανισμό.
Το “Slow Train Coming” ανοίγει μια νέα σειρά δίσκων το 1979, με τους οποίους ο Ντύλαν, ως αναγεννημένος Χριστιανός, αναζητά τον δημιουργό όλων των ζωντανών πλασμάτων της γης και διερευνά την αρχή αλλά και τη διαδικασία της δημιουργίας. Πέρα από τις θρησκευτικές του αναζητήσεις, τον απορροφούν και οι πολιτικές, ενώ στη συνέχεια το 1986 παντρεύεται την τραγουδίστρια Κάρολυν Ντένις (Carolyn Dennis). Συνεχίζει να κάνει περιοδείες, να ηχογραφεί δίσκους και το 1989 κυκλοφορεί το περίφημο άλμπουμ, “Oh Mercy”.
Όλα τα προηγούμενα χρόνια δεκάδες καλλιτέχνες διασκευάζουν τα τραγούδια του, ενώ ο Μπομπ Ντύλαν συνεχίζει να ηχογραφεί στο στούντιο και να υπενθυμίζει ότι υπάρχει ως ενεργός δημιουργός.
Το 1997 κυκλοφορεί το “Time Out of Mind”, έπειτα από μια μεγάλη περιπέτεια υγείας με την καρδιά του. Σαρώνει τα βραβεία Grammy και το 2000 παίρνει το Βραβείο Όσκαρ για το τραγούδι “Things have changed”, στην ταινία «Wonder Boys». Στη συνέχεια βραβεύεται από τον βασιλιά της Σουηδίας και προτείνεται για το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Ο επόμενος δίσκος του “Love and Theft”, κυκλοφόρησε στις 11 Σεπτεμβρίου του 2001, την ίδια ημέρα των τρομοκρατικών επιθέσεων της Αλ Κάιντα στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης και στο αμερικανικό Πεντάγωνο. Ο Ντύλαν συνεχίζει να κυκλοφορεί νέους αξιόλογους δίσκους με επίκαιρα θέματα, όπως “Modern Times” (2006), “Together Through Life” (2009) και “Christmas In The Heart” (2009).
Η επιβράβευση της στιχουργικής του ιδιοφυΐας εκπληρώνεται στις 10 Δεκεμβρίου του 2016 με την απονομή του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας, δείγμα αναγνώρισης της προσφοράς του στο σύγχρονο κόσμο.
Αναλύοντας τη μουσική και στιχουργική του ιδιοφυΐα
Ο Μπομπ Ντύλαν επηρέασε όσο λίγοι τη σύγχρονη μουσική δημιουργία, αλλά και τη σκέψη όσων μεγάλωσαν ή προβληματίστηκαν με τους στίχους των τραγουδιών του. Δεκάδες επίσημοι και ανεπίσημοι δίσκοι με τραγούδια, διασκευές και ακυκλοφόρητες μαγνητοταινίες μαρτυρούν το μέγεθος της επιρροής αυτής.
Η μουσική του είναι απλή, αποφεύγοντας επιμελώς τους εντυπωσιασμούς και επηρεασμένη από παλαιότερους τραγουδοποιούς σε μορφές country, gospel, blues και rock. Πολλές φορές χρησιμοποιεί δομικά στοιχεία και τεχνική συνδυάζοντας αυτές τις μορφές και εξελίσσει τη λαϊκή (folk) μουσική με αμέτρητους τρόπους. Αναδεικνύει το λαϊκό-ροκ (folk-rock) σε κυρίαρχο ρεύμα (mainstream) της δεκαετίας του `60, αποδεικνύοντας ότι οι ηλεκτρικές κιθάρες μπορούν να είναι τόσο επαναστατικές όσο και οι ακουστικές. Αυτό όμως που εντυπωσιάζει ιδιαίτερα είναι ο ανέμελος τρόπος ερμηνείας των τραγουδιών του.
Ιδιαίτερα ευρηματικοί και οι στίχοι του. Χρησιμοποιεί λεξιλόγιο από παλιά δημοφιλή τραγούδια που τον είχαν εντυπωσιάσει κατά καιρούς και αντλεί στοιχεία από παραμύθια, μυθιστορήματα και κλασικά αριστουργήματα, όπως η «Οδύσσεια» του Ομήρου, που επηρέασαν καθοριστικά τη σκέψη του.
Αρκετά από τα τραγούδια του είναι στροφικά και αφηγούνται μια ιστορία που αφορά ένα γεγονός πραγματικό ή φανταστικό, ενώ κάποια άλλα μακροσκελή, περιλαμβάνουν πολλά γεγονότα που συνδέονται μεταξύ τους κάτω από ένα κοινό θέμα. Σε κάποια από αυτά εντυπωσιάζει η αφήγηση ή ο διάλογος των προσώπων (ηρώων – αφηγητών) και η εξαιρετική αλληλουχία των γεγονότων, που δίνουν στον ακροατή την ικανοποίηση μιας άλλης εκδοχής, καθώς κατευθύνει την ιστορία σε συναρπαστικά μονοπάτια.
Η σφραγίδα της πρωτοπορίας του
Η πρώτη μεγάλη επιτυχία του Μπομπ Ντύλαν ως τραγουδοποιού, ήταν το τραγούδι «Blowin` in the Wind», από το δεύτερο άλμπουμ “The Freewheelin` Bob Dylan’” που κυκλοφόρησε στις 27 Μαΐου 1963.
Οι στίχοι του τραγουδιού περιέχουν μια σειρά ρητορικών ερωτήσεων. Στην επωδό (refrain) η φράση “The answer, my friend, is blowin” in the wind” έχει διττή σημασία· είτε η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας, είτε όντως πλανάται στον αέρα. Το βασικό θέμα πιθανολογείται να έχει παρθεί από ένα απόσπασμα της αυτοβιογραφίας του Γούντι Γκάθρι «Δεσμώτης για τη Δόξα», όπου ο Γκάθρι συνέκρινε την πολιτική του ευαισθησία με τις εφημερίδες που πνέουν στους ανέμους των δρόμων της Νέας Υόρκης. Ο Ντύλαν ήταν σίγουρα εξοικειωμένος με το έργο του Γκάθρι και η ανάγνωσή του ήταν μια σημαντική καμπή στην πνευματική και πολιτική του εξέλιξη. Το τραγούδι γίνεται ακόμα πιο εμβληματικό τρεις μήνες αργότερα μετά τη δολοφονία του Τζων Φιτζέραλντ Κένεντυ (J.F.Kennedy).
Πρόκειται για μια ανέμελη, λαϊκή ((folk) μπαλάντα, γραμμένη στη σολ μείζονα και σε μέτρο 2/2.
Η δεύτερη μεγάλη επιτυχία του ήταν το ιδιαίτερα συγκινητικό τραγούδι “A Hard Rain’s A-Gonna Fall”, από το ίδιο άλμπουμ, που είναι ίσως το σημαντικότερο αντιπολεμικό κομμάτι του Μπομπ Ντύλαν.
«Κάθε γραμμή είναι ουσιαστικά η αρχή από ένα ολόκληρο τραγούδι», αναφέρει ο καλλιτέχνης και συνεχίζει, «Όταν το έγραψα θεώρησα ότι δεν θα ζούσα για να μπορέσω να γράψω τόσα τραγούδια κι έτσι τα έβαλα όλα σ` αυτό».
Οι στίχοι του αναφέρονται σε μια μάνα που μιλάει στον γιο της, ο οποίος πιθανόν έχει πάει στον πόλεμο. Ο γιος της απαντά με μια σειρά δωρικών και αποκαλυπτικών λυρικών φράσεων.
Πρόκειται για ένα σύνθετο και ισχυρό τραγούδι που βασίστηκε στο πρότυπο της παραδοσιακής βρετανικής μπαλάντας «Lord Randall» του Φράνσις Τζέιμς Τσάιλντ (Francis James Child), Αμερικανού λόγιου, γνωστού σήμερα για τη συλλογή του από αγγλικές και σκωτσέζικες μπαλάντες.
Το συγκεκριμένο τραγούδι είναι κι αυτό μια folk μπαλάντα του Ντύλαν, που ερμηνεύεται συχνά ως αντίδραση στην Κρίση των Πυραύλων στην Κούβα και γενικότερα στον κίνδυνο της εξάπλωσης των πυρηνικών. Ο ίδιος πάντως, απέρριψε αυτό το γεγονός ως υπεραπλούστευση, καθώς σε μια ραδιοφωνική του συνέντευξη με τον Σταντς Τέρκελ (Studs Terkel) το 1963 είπε:
«Όχι, δεν είναι ατομική βροχή, είναι απλώς μια δυνατή βροχή… εννοώ κάποιο τέλος που πρέπει να συμβεί… . Στον τελευταίο στίχο, όταν λέω τα σφαιρίδια δηλητηρίου φαρμακώνουν τα νερά τους, εννοώ όλα τα ψέματα που οι άνθρωποι λένε στους ραδιοφωνικούς σταθμούς και στις εφημερίδες…».
Στην πραγματικότητα, ο Ντύλαν ερμήνευσε δημόσια το τραγούδι ένα μήνα πριν από την εν λόγω πυραυλική Κρίση.
Η δομή του παραπέμπει στη φόρμα ερώτηση-απάντηση (called and response) των gospels, που θεωρούνται εξέλιξη των work songs και των spirituals, αν και είναι τραγουδισμένο από έναν και μόνο ερμηνευτή. Είναι της μορφής Α-Β-Γ, με επαναλαμβανόμενο το Β και γραμμένο στη ρε μείζονα, σε μέτρο 3/4. Στην πρώτη εκτέλεση από τον Μπομπ Ντύλαν, συνοδεύεται με μία μόνο ακουστική κιθάρα. Σε επόμενες εκτελέσεις συνοδεύεται και από μια δεύτερη κιθάρα-χαβάγια, δηλαδή μια τεχνική για να ακούγεται ο ήχος της κιθάρας μακρόσυρτος, γλυκά μελαγχολικός και γεμάτος μουσικές διακυμάνσεις.
Η επόμενη, τρίτη στη σειρά, μεγάλη επιτυχία του Μπομπ Ντύλαν, το τραγούδι “The Times They Are a-Changin`”, είναι από το ομώνυμο άλμπουμ που κυκλοφόρησε στις 13 Ιανουαρίου 1964.
Όπως ακριβώς και το “Blowin` in the Wind”, έτσι και το “The Times…” είναι ένα ακόμα επικό κομμάτι του Ντύλαν το οποίο αποτέλεσε ορόσημο των κοινωνικοπολιτικών συνθηκών της δεκαετίας του `60. Από την πρώτη του κιόλας παρουσίαση, το τραγούδι επηρέασε τις απόψεις των ανθρώπων για την κοινωνία, με τους κριτικούς να σημειώνουν πως οι γενικοί και καθολικοί στίχοι του συμβάλλουν στο μόνιμο μήνυμα του τραγουδιού για αλλαγή.
Και όπως τα περισσότερα κομμάτια του από εκείνη την περίοδο, έτσι και το συγκεκριμένο έγινε ύμνος από έναν «τραγουδιστή – επαναστάτη», αν και ο ίδιος δεν ισχυρίστηκε ποτέ κάτι τέτοιο. Το τραγούδι κατατάχθηκε στον αριθμό 59 στον κατάλογο Rolling Stone του 2004 με τίτλο, «Τα 500 μεγαλύτερα τραγούδια όλων των εποχών».
Είναι ένα folk κομμάτι της μορφής Α-Α-Β, γραμμένο στη σολ μείζονα και σε μέτρο 3/4. Συνοδεύεται από κιθάρα με συμμετοχή φυσαρμόνικας.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Οι τρεις παραπάνω πρωτότυπες συνθέσεις εξαίρουν την στιχουργική ικανότητα του Μπομπ Ντύλαν, που μετασχηματίζεται σε λογοτεχνική, με τον ίδιο τρόπο που μεταδόθηκε ανά τους αιώνες η «Οδύσσεια» του Ομήρου:
Μέσω του τραγουδιού
Η ύψιστη διάκριση του κόσμου των Γραμμάτων με την απονομή του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας στον ιδιοφυή Μπομπ Ντύλαν, αναδεικνύει την παγκόσμια επίδραση ενός στιχουργού – λογοτέχνη, που μέσω της μουσικής του διαμόρφωσε τη νέα αμερικανική – και όχι μόνο – κουλτούρα. Επηρέασε την παγκόσμια σκέψη και αναζωογόνησε διαχρονικές αξίες και ιδανικά όπως η Ειρήνη, η Ελευθερία, η Δικαιοσύνη, η Ισότητα, ο Αλτρουισμός και η Αλληλεγγύη!
Μέσω αυτής της σπουδαίας κληρονομιάς, οι σύγχρονοι άνθρωποι του Πνεύματος και της Τέχνης θα κληθούν να δώσουν στην αυριανή μουσική συνείδηση την παγκόσμια διάστασή της. Μια διάσταση τόσο παλιά και τόσο καινούργια όσο και οι άνθρωποι που προσπαθούσαν και προσπαθούν να αναδείξουν τις παγκόσμιες αξίες του πολιτισμού. Αυτό αδιαμφισβήτητα μπορεί να επιτευχθεί μέσα από μία έκφραση τόσο σύνθετη, όπως το τραγούδι.
«…Το τραγούδι μας ενώνει μέσα σ` ένα μύθο κοινό… στο τραγούδι ενώνουμε τις ψυχές μας για να ακολουθήσουμε μαζί τις ίδιες εσωτερικές δονήσεις….» λέει ο Μάνος Χατζιδάκις,
ενώ ο Μπομπ Ντύλαν,
«…Τα τραγούδια μας ζουν στη γη των ζωντανών.
…Εάν ένα τραγούδι σας συγκινεί, αυτό μόνο μετράει…»
Το τραγούδι συνεπώς, …μας ενώνει σ` έναν μύθο κοινό…, συγκινεί…, ζει στη γη των ζωντανών… και ενώνει τις ψυχές μας…, προσανατολίζοντας τη σκέψη μας μέσα από τα διδάγματά του, όπως έλεγε και ο Όμηρος:
«Τραγούδησέ μου, Ω Μούσα… απ` όπου θες ξεκίνα αυτή την ιστορία και πες την και σε μας»
«Ομήρου Οδύσσεια, ραψωδία α – προοίμιο, στ. 1,10»
Ζάκυνθος 09/07/2018
Ανδρέας Ανδρέου Μαμφρέδας
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
https://www.billboard.com/articles/review/album-review/6762375/bob-dylan-cutting-edge-bootleg-series-box-set
https://www.bobdylan.com/songs/blowin-wind/
https://medium.com/cuepoint/like-it-is-bob-dylan-explains-what-really-killed-rock-n-roll-f6a4b6587a1a
https://www.newstatesman.com/music/2010/03/bob-dylan-the-times-they-are-a-changin`
https://www.rockhall.com/inductees/bob-dylan
https://en.wikipedia.org/wiki/Bob_Dylan
https://en.wikipedia.org/wiki/A_Hard_Rain%27s_a-Gonna_Fall
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Times_They_Are_a-Changin`
10 τραγούδια του Μπομπ Ντίλαν που αξίζουν περισσότερα … – Αντικλείδι
Τα 10 πιο εμβληματικά τραγούδια του Bob Dylan – in2life
www.in2life.gr/culture/music/…/ta-10-pio-emvlhmatika-tragoydia-toy-bob-dylan.html
2. Αρχή φόρμας
Τέλος φόρμας
10 τραγούδια του Μπομπ Ντίλαν που αξίζουν περισσότερα … – News247
Τα τραγούδια του Bob Dylan και οι ιστορίες τους! – Ogdoo.gr
Bob Dylan, η μαγνητοφωνημένη ομιλία του κατά την επίσημη τελετή απονομής του βραβείου Nobel Λογοτεχνίας (5 Ιουνίου 2017)
Μάνος Χατζιδάκις, «Ο καθρέφτης και το μαχαίρι», Εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 1988
Ολυμπία Τολίκα , «Παγκόσμιο λεξικό της μουσικής», Εκδόσεις Στοχαστής, Αθήνα 1999
