Την Πέμπτη 14/4/2022, είχαμε την τιμή και τη χαρά να φιλοξενούμε στο σχολείο μας τον κ. Ιωάννη Τσιουρή, καθηγητή του πανεπιστημίου Θεσσαλίας και συγκεκριμένα στον κλάδο Βυζαντινής τέχνης, μετά από πρόσκληση της φιλολόγου Σοφίας Κανταράκη.
Η κεντρική ιδέα της παρουσίασης ήταν οι σταυροφορίες. Ο κύριος Τσιουρής, μας εξήγησε πως οι σταυροφορίες ξεκίνησαν όταν ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α’ Κομνηνός ζήτησε τη βοήθεια του πάπα, καθώς δεν μπορούσε να σηκώσει μόνος του το βάρος των εχθρών του Βυζαντίου και κυρίως των Σελτζούκων. Οι Δυτικοί, εννοείται πως δέχθηκαν να βοηθήσουν, καθώς είχαν στο νου τους τον επεκτατισμό της θρησκείας τους, που θα τους ευνοούσε τόσο οικονομικά, όσο και εμπορικά. Επίσης, άλλος ένας λόγος για την αποδοχή χορήγησης βοήθειας στο Βυζάντιο, ήταν προφανώς το γεγονός ότι οι Ανατολικοί ήταν πολύ πιο ανεπτυγμένοι όσον αφορά τον πολιτισμό τους (π.χ. έκδοση νόμων, χρήση πιρουνιών), σε αντίθεση με τους Δυτικούς, οι οποίοι δεν είχαν ούτε την πολυτέλεια, ούτε και την οργάνωση της Ανατολής. Έτσι, το 1095 κηρύχθηκε η πρώτη σταυροφορία από τον πάπα Ουρβανό Β’, στην Κλερμόν της Γαλλίας. Απώτερος σκοπός της ήταν να απελευθερώσει τον Πανάγιο Τάφο και τους Αγίους Τόπους που είχαν πέσει στα χέρια των Σελτζούκων το 1077.
Όσον αφορά την εμφάνιση των σταυροφόρων, το πεζικό κρατούσε βαλίστρα και φορούσε κράνος κι αλυσιδωτό θώρακα, ενώ το ιππικό κρατούσε κεφαλοθραύστες. Εννοείται βέβαια πως όλοι οι σταυροφόροι, έφεραν ραμμένο στα ρούχα τους το σύμβολο του σταυρού. Γι’αυτό άλλωστε ονομάστηκαν έτσι.
Παρόλο που οι δύο πρώτες σταυροφορίες είχαν κυρίως θρησκευτικό χαρακτήρα, ή μάλλον έτσι ήθελαν οι σταυροφόροι να νομίζουν οι Βυζαντινοί, η τρίτη και η τέταρτη σταυροφορία απέβλεπαν, όπως φαίνεται στην πολιορκία της Πόλης. Έτσι κι έγινε. Η πρώτη ενέργεια των σταυροφόρων, εναντίον του Βυζαντίου, ήταν η κατάληψη της Κύπρου, κατά την Τρίτη σταυροφορία, από τον Άγγλο βασιλιά Ριχάρδο Λεοντόκαρδο, ο οποίος το 1192 παρέδωσε τη μεγαλόνησο στον φράγκο Γουίδο Λουζινιάν. Το αποκορύφωμα των σταυροφοριών ήταν η πρώτη άλωση της πόλης το 1204, από τους σταυροφόρους. Καταλήγοντας, όπως μας ανέφερε ο κύριος Τσιουρής, οι βυζαντινοί δεν είχαν αντιληφθεί το γεγονός ότι οι σταυροφόροι, κυρίως μετά τη δεύτερη σταυροφορία, δεν ήταν με το μέρος τους και ότι οι ενέργειες που εκτελούσαν γίνονταν κυρίως εις βάρος της Κωνσταντινούπολης. Οι σταυροφόροι άλλωστε, ήταν κυρίως αγράμματοι και βάρβαροι, οπότε δεν υπολόγιζαν τις συνέπειες των πράξεών τους. Το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν το προσωπικό τους όφελος.
Η συζήτηση, άρχισε να κυλάει προς τις συνέπειες από τις σταυροφορίες, καθώς και από την πρώτη άλωση της Πόλης. Καταρχάς , μετά την άλωση διάφοροι αυτοκράτορες εγκαταστάθηκαν σε περιοχές του Βυζαντίου, ιδρύοντας ελληνικά και λατινικά κράτη, όπως η αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, η αυτοκρατορία της Νίκαιας, το δεσποτάτο της Ηπείρου και άλλα. Επιπροσθέτως, χτίστηκαν σταυροφορικά κάστρα, τα οποία επιβιώνουν μέχρι σήμερα. Αυτά είναι, το κάστρο του Πλαταμόνα, του Γερακίου, της Μονεμβασιάς, του Μιστρά, του Χλεμούτσι, της Ρόδου, το Κατ στη Συρία, καθώς και διάφορα κάστρα στην Κέρκυρα και στη Ρώμη. Ακόμη, πληροφορηθήκαμε και για τα επωφελούμενα πρόσωπα της σταυροφορικής κίνησης, τα οποία ήταν ο πάπας, οι βασιλιάδες της Δύσης και ο βασιλιάς της Αγγλίας Ριχάρδος Λεοντόκαρδος.
Προς το τέλος της συζήτησης, αναφερθήκαμε σε διάφορες περιόδους της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, λόγου χάριν στη δυναστεία των Κομνηνών, ενώ ιδιαίτερη θέση στον λόγο του κυρίου Τσιουρή είχε η Άννα Κομνηνή, κόρη του Αλέξιου Α’ Κομνηνού, η οποία χαρακτηρίζεται ως πορφυρογέννητη, καθώς γεννήθηκε στο λεγόμενο «πορφυρό δωμάτιο». Η Άννα Κομνηνή ήταν μία εντυπωσιακή, μορφωμένη και πολύ όμορφη γυναίκα και η αγαπημένη κόρη του πατέρα της. Η Κομνηνή, αναγνωρίστηκε ως η πρώτη γυναίκα ιστορικός, μετά τη συγγραφή του έργου της «Αλεξιάς», το οποίο ήταν αφιερωμένο στον πατέρα της. Τέλος, πληροφορηθήκαμε σχετικά με τη διαδοχή των Κομνηνών από τους Αγγέλους, με προάγγελό τους τον Πέτρο Ερημίτη ή Κουκούπετρο. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι με τη δυναστεία των Αγγέλων τερματίστηκαν οι σταυροφορίες.
Καταλήγοντας, η συγκεκριμένη ομιλία ήταν εμπεριστατωμένη και αποτέλεσε μία μοναδική εμπειρία, από την οποία αποκομίσαμε πολλές χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με την ιστορία του πολιτισμού μας, κατά τη «μαύρη περίοδο» του Μεσαίωνα. Η υπέροχη αυτή ομιλία έκλεισε με το ερώτημα που βασανίζει τις ψυχές των Ελλήνων… Θα ανακτήσουμε άραγε κάποτε τη Βασιλεύουσα; Εν κατακλείδι, θα ήταν χαρά μας να έχουμε ξανά την ευκαιρία να συμμετάσχουμε σε κάποιο παρόμοιο πρόγραμμα!
