Στις αρχές του 19ου αιώνα, ο Θεόδωρος Ρετσίνας, ένας από τους πρώτους οικιστές του σύγχρονου Πειραιά, ιδιοκτήτης υφαντουργείων και ο μόνος βιομήχανος που πέτυχε στην πολιτική απαοφάσισε να χτίσει θερινή κατοικία στην Κηφισιά με πρόσοψη στην οδό Λεβίδου. Η κατασκευή του μεγαλοπρεπούς συτού αρχοντικού τελείωσε το 1875 και το κτήριο, σχεδιασμένο από άγνωστο αρχιτέκτονα, ακολουθεί το ρεύμα της ρομαντικής αρχιτεκτονικής, όπως και τα περισσότερα τότε νεόχτιστα εξοχικά της περιοχής. Το νεοκλασικό κτήριο φιλοξενούσε την οικογένεια Ρετσίνα στις διακοπές τους μέχρι και το 1964, που αγοράστηκε από τον Άγγελο και Νίκη Γουλανδρή και μετατράπηκε σε Μουσείο. Αρχικά, λειτούργησε ως Βοτανικό Μουσείο με αντικείμενο την έρευνα, μελέτη και καταγραφή της ελληνικής χλωρίδας. Το 1977, επεκτάθηκε στους τομείς της ζωολογίας, της παλαιοντολογίας και της γεωλογίας και μετονομάστηκε σε «Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας», το πρώτο του είδους του στην Ελλάδα.
Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του Μουσείου και για να εξυπηρετηθεί η έκθεση, πραγματοποιήθηκαν επεκτάσεις και τροποποιήσεις του κτηρίου, όπως κατασκευή και δεύτερου ορόφου, υπόγειου χώρου στάθμευσης και μετακίνηση της επιβλητικής σκάλας που οδηγούσε στον όροφο. Τα εσωτερικά θυρώματα, που αποτελούν ξυλόγλυπτα έργα τέχνης, προέρχονται από την κατεδαφισμένη οικία του πρίγκιπα Μιχαήλ, στη Βασιλίσσης Σοφίας, ενώ διαμορφώθηκε και η αυλή με τον πανύψηλο κέδρο Λιβάνου και τον πολύχρωμο ανθόκηπο. Τέλος, το 2001 προστέθηκε μια καινούρια, τεράστια πτέρυγα, το κέντρο «Γαία», υπό την επιμέλεια του αρχιτέκτονα Δημήτρη Φωτιάδη. Το νέο κέντρο, από την πλευρά της οδού Όθωνος, έχει έκταση 12.000 m2 , είναι, όμως, απόλυτα συμβατό με τους όρους δόμησης της περιοχής και έχει υιοθετήσει όλα τα μέτρα ανακύκλωσης και εξοικονόμησης των φυσικών πόρων.
Σήμερα, τo ίδρυμα περιλαμβάνει το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας και το Κέντρο Γαία, που είναι δύο διαφορετικά αλλά επικοινωνούντα μεταξύ τους κτήρια. Είναι και τα δύο πολιτιστικοί φορείς με κοινό στόχο τη μελέτη, τη συντήρηση και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Τόσο το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, όσο και το Κέντρο Γαία, περιλαμβάνουν τους εξής τομείς: Αίθουσες εκθέσεων, Εκπαίδευση και Έρευνα.
Ε. Κυριακάκη
Πηγές
https://www.gnhm.gr
https://www.efsyn.gr
https://el.wikipedia.org
https://el.wikipedia.org
