Το Χριστόψωμο
Το χριστόψωμο παρασκευάζεται από τις γυναίκες με μεγάλη επιμέλεια και υπομονή. Για την παρασκευή του επιλέγουν εκλεκτά υλικά, όπως ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι, ροδόνερο, μέλι, σουσάμι, κανέλα και γαρίφαλα. Κατά τη διαδικασία του ζυμώματος, συνηθίζουν να λένε: «Ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει».
Αφού πλάσουν τη ζύμη, τη χωρίζουν στη μέση. Με το ένα μέρος φτιάχνουν μια στρογγυλή κουλούρα, ενώ με το άλλο δημιουργούν έναν σταυρό από λωρίδες, τον οποίο τοποθετούν πάνω στο ψωμί. Στο κέντρο του ψωμιού προσθέτουν ένα άθικτο καρύδι, ενώ στην υπόλοιπη επιφάνεια χαράσσουν διάφορα σχέδια, όπως λουλούδια, φύλλα, καρπούς και πουλιά, χρησιμοποιώντας μαχαίρι ή πιρούνι.
Τα λουκούμια
Στην Κρήτη, την Πρωτοχρονιά, εκτός από τα παραδοσιακά «μελομακάρουνα», τους κουραμπιέδες και τις δίπλες (ξεροτήγανα), υπάρχει ένα ακόμη γλύκισμα που συνδέεται με την τοπική παράδοση. Ανάμεσα στα γιορτινά γλυκά ξεχωρίζουν τα «λουκούμια», τα οποία, ωστόσο, δεν έχουν καμία ομοιότητα στον τρόπο παρασκευής με τα κλασικά λουκούμια.
Τα συγκεκριμένα εδέσματα φτιάχνονται από ζυμάρι, τηγανίζονται, σιροπιάζονται με πετιμέζι και σερβίρονται με μέλι, σουσάμι και αρωματικά, όπως κανέλα και γαρύφαλλο. Συνήθως είναι μικρά, στο μέγεθος μιας μπουκιάς, για να καταναλώνονται εύκολα. Σε κάθε λουκούμι, πριν το ψήσιμο, οι νοικοκυρές χάρασσαν ένα Χ, που σημαίνει Χριστός ή ένα Β που σημαίνει Άγιος Βασίλης. Συχνά προσφέρονταν ως κέρασμα ακόμη και σε περαστικούς που σταματούσαν για να δώσουν τις ευχές τους για τη νέα χρονιά.
Τα λουκούμια συνόδευαν συχνά την παραδοσιακή «καλή χέρα», δηλαδή το χρηματικό δώρο που έδινε ο πατέρας ή ο παππούς της οικογένειας στα παιδιά και τα εγγόνια.
Πηγές:
https://www.ekklisiaonline.gr/nea/ethima-christougennon-to-christopsomo/
https://maleviziotis.gr/2023/12/31/
