Αυτές τις μέρες που η άνοιξη ορμητική εισέβαλε στην καθημερινότητα μας, θυμήθηκα ένα κείμενο που συνάντησα στη σχολική μου ζωή χωρίς να θυμάμαι τάξη ή χρονιά. Το αναζήτησα και θέλω να το μοιραστώ μαζί σας:
Απόσπασμα από το αυτοβιογραφικό έργο του Ν. Καζαντζάκη, «Αναφορά στον Γκρέκο»
«Στην Τρίτη Τάξη είχαμε δάσκαλο τον Περίανδρο Κρασάκη (…)
Ώρες μας έπαιρνε τ’ αυτιά ποια φωνήεντα είναι μακρά, ποια βραχέα και τι τόνο να βάλουμε, οξεία ή περισπωμένη. Κι εμείς ακούγαμε τις φωνές στο δρόμο, τους μανάβηδες, τους κουλουρτζήδες, τα γαϊδουράκια που γκάριζαν και τις γειτόνισσες που γελούσαν και περιμέναμε πότε να χτυπήσει το κουδούνι, να γλιτώσουμε. Κοιτάζαμε το δάσκαλο να ιδρώνει απάνω στην έδρα, να λέει, να ξαναλέει και να θέλει να καρφώσει στο μυαλό μας τη γραμματική, μα ο νους μας ήταν έξω στον ήλιο και στον πετροπόλεμο. Γιατί πολύ αγαπούσαμε τον πετροπόλεμο και συχνά πηγαίναμε στο σκολειό με το κεφάλι σπασμένο.
Μια μέρα, ήταν άνοιξη, χαρά Θεού, τα παράθυρα ήταν ανοιχτά κι έμπαινε η μυρωδιά από μιαν ανθισμένη μανταρινιά στο αντικρινό σπίτι. Το μυαλό μας είχε γίνει κι αυτό ανθισμένη μανταρινιά και δεν μπορούσαμε πια ν’ ακούμε για οξείες και περισπωμένες. Κι ίσια ίσια ένα πουλί είχε καθίσει στο πλατάνι της αυλής του σκολειού και κελαηδούσε. Τότε πια ένας μαθητής, χλωμός, κοκκινομάλλης, που ’χε έρθει εφέτο από το χωριό, Νικολιό τον έλεγαν, δε βάσταξε, σήκωσε το δάχτυλο:
–Σώπα, δάσκαλε, φώναξε. Σώπα, δάσκαλε, ν’ ακούσουμε το πουλί!»
Στην τελευταία φράση του αποσπάσματος, ο μικρός μαθητής ζητά να διακοπεί η διδασκαλία, για να απολαύσουν τα παιδιά καλύτερα το κελάηδημα ενός πουλιού, καθώς το θεωρούν πιο ευχάριστο και σημαντικό από το σχολικό μάθημα.
Ο Καζαντζάκης πετυχαίνει να αποδώσει πολύ παραστατικά την άποψη του για την μοναδική και σπουδαία επίδραση της φύσης στην ανθρώπινη ψυχολογία και το συναίσθημα. Οι μαθητές αδυνατούν να παρακολουθήσουν το μάθημα, ο νους τους στρέφεται στην ηλιόλουστη μέρα, στο παιχνίδι, στους ήχους της φύσης, με κορυφαίο το κελάηδημα των πουλιών. Είναι η ίδια αυτή η φύση που εξακολουθούμε να καταστρέφουμε και το μέγεθος των επιπτώσεων αυτής της καταστροφής δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει εμείς οι άνθρωποι.
Το άλλο θέμα που αναδεικνύεται είναι η απόσταση που χωρίζει την διδακτέα ύλη, που ο δάσκαλος προσπαθεί να «καρφώσει» στο μυαλό των μικρών μαθητών του, με τα πραγματικά ενδιαφέροντα των μαθητών. Ο Καζαντζάκης είναι σαν να μας λέει ότι το σχολείο θα έπρεπε να είναι πιο κοντά στην αληθινή ζωή και στη φύση, να δίνει αφορμές και να παρακινεί τους μαθητές να σκεφτούν, να συνομιλήσουν, να συνεργαστούν.
Οποιαδήποτε ομοιότητα με σημερινά πρόσωπα και καταστάσεις δεν είναι συμπτωματική…
Γράφει η Έρικα Στεργίου Γ4
