Η Κοζανίτικη Αποκριά

Το καρναβάλι της Κοζάνης

Το Κοζανίτικο καρναβάλι είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο εντυπωσιακά καρναβάλια στην Ελλάδα. Η έναρξη της αποκριάς ξεκινάει την Τσικνοπέμπτη και διαρκεί 12 ημέρες. Κάθε βράδυ από την Τσικνοπέμπτη μέχρι την παραμονή της Μεγάλης Αποκριάς με τη συνοδεία μουσικών οργάνων χορεύουν στην κεντρική πλατεία διάφοροι σύλλογοι χορευτικοί αλλά κάνουν την εμφάνισή τους και οι «φανοί» από κάθε γειτονιά. Κάθε βράδυ κι ένας διαφορετικός «φανός»! Η πόλη στολίζεται και η ατμόσφαιρα που επικρατεί είναι πιο γιορτινή από ποτέ.

 Μικρή Αποκριά

Το μεσημέρι της Μικρής Αποκριάς γίνεται η είσοδος του Καρνάβαλου ο οποίος είναι μια αστεία φιγούρα διαφορετική κάθε χρόνο και τοποθετείται στην κεντρική πλατεία. Εκεί θα παραμείνει μέχρι την Μεγάλη Αποκριά οπότε και θα τεθεί επικεφαλής της παρέλασης που γίνεται εκείνη την ημέρα. Την Κυριακή της Μικρής Αποκριάς τα μικρά παιδιά φοράνε τις αποκριάτικες στολές και γύρω από τον Καρνάβαλο γίνεται ο παιδικός χορός από ομάδες χορευτικών συγκροτημάτων. Εκείνη την ημέρα η πόλη της Κοζάνης πλημμυρίζει από μουσικές και κόσμο στην πλατεία.

 Sourd Games

Είναι ένα ιδιότυπο κυνήγι θησαυρού. Πραγματοποιήθηκαν πρώτη φορά το 1997 και κατέκτησαν αμέσως τη νεολαία της Κοζάνης η οποία συμμετέχει με ενθουσιασμό σ’ αυτό δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα εκρηκτικού κεφιού στο κέντρο το πρωί της Παρασκευής πριν τη Μεγάλη Αποκριά. Είναι ένα νεωτερικό στοιχείο που ενσωματώθηκε στην παραδοσιακή Κοζανίτικη Αποκριά.

Η ονομασία τους, η οποία δόθηκε από τους ίδιους τους συμμετέχοντες, αποτελείται από τη σκωπτική «μετάφραση» στ’ αγγλικά της λέξης «σιούρδους» (=χαζός, τρελός, χαρακτηριστική σατιρική επωνυμία των Κοζανιτών) και την αγγλική λέξη games (=αγώνες). Πρόκειται δηλαδή για αγώνες «σιουρδαμάρας» με φιλοδοξία να αποκτήσουν διεθνή εμβέλεια όπως συμπεραίνουμε από την πρόνοια να εμφανισθούν με αγγλόφωνο τίτλο!

Όλοι σχεδόν οι μαθητές των Γυμνασίων και Λυκείων της πόλης συγκεντρώνονται ανά ομάδες στην Κεντρική Πλατεία, ντυμένοι με ομοιόμορφα μπλουζάκια αλλά ταυτόχρονα έχοντας και κάποιο διακριτικό στοιχείο που ξεχωρίζει την ομάδα τους από τις υπόλοιπες και ετοιμάζονται να ριχτούν στον αγώνα. Προηγουμένως όμως δίνουν τον …καθιερωμένο  όρκο στο Μαμάτσιο το μεγάλο ρολόι του πεζόδρομου και σημείο αναφοράς των Κοζανιτών,  να αγωνιστούν τίμια και καθαρά για τη νίκη.

 Η Μεγάλη Αποκριά

Η Μεγάλη Αποκριά είναι την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς. Ο κόσμος ξεφαντώνει και βγαίνει στη κεντρική πλατεία όπου και γίνεται η παρέλαση. Εκατοντάδες άνθρωποι χορεύουν και τραγουδούν δίπλα από τα χλευαστικά άρματα που κατηφορίζουν τους δρόμους. Κύριο χαρακτηριστικό της είναι η αθυροστομία από άντρες και γυναίκες στους φανούς.

 Η παρέλαση του Καρνάβαλου

Πραγματοποιείται συνήθως στις 3:00 το μεσημέρι της «Τρανής Αποκριάς» όπως αποκαλείται εδώ στην Κοζάνη η Μεγάλη Αποκριά. Πολύς κόσμος συγκεντρώνεται κατά μήκος του κεντρικού δρόμου για να την παρακολουθήσουν. Η εύθυμη διάθεση είναι διάχυτη παντού. Η Πανδώρα, που προηγείται αναγγέλλει την έναρξη της με αποκριάτικους σκοπούς και ειδικά με το ενθουσιαστικό και γρήγορο «Έντεκα». Ένα ένα περνούν τ’ άρματα με πρώτο τον Καρνάβαλο και ο κόσμος αντιδρά με γέλια, χειροκροτήματα ή επιφωνήματα. Τα θέματα των αρμάτων έχουν να κάνουν με την επικαιρότητα την τοπική αλλά και την πολιτική και κοινωνική και δίνονται με χιουμοριστικό και σατιρικό τρόπο.

 Το έθιμο της συγχώρεσης

Μετά τον Εσπερινό εκείνης της ημέρας στην εκκλησία όπου γίνεται η αμοιβαία συγχώρεση μεταξύ κλήρου και εκκλησιάσματος, ακολουθεί η συγχώρεση των μελών των οικογενειών. Οι μικρότεροι θα φιλήσουν το χέρι των μεγαλύτερων (γονιών και γερόντων) ως ένδειξη σεβασμού και ευχόμενοι Καλή Σαρακοστή.

 

Φανοί

Οι φανοί είναι ένα από τα πιο γνωστά έθιμα της πόλης. Τα βράδια της αποκριάς οι Κοζανίτες ανάβουν φωτιές και πιάνονται σε έναν μεγάλο κύκλο ενώ χορεύουν παραδοσιακούς χορούς, Ο χορός συνοδεύεται από τραγούδια τα οποία απαγγέλονται από τον διοργανωτή του φανού. Τις περισσότερες φορές το περιεχόμενο τον τραγουδιών είναι σατιρικό και περιέχει σεξουαλικά υπονοούμενα.

Το κλίμα της Κοζάνης και των ανθρώπων της αυτές τις μέρες είναι αρκετά παιχνιδιάρικο και κεφάτο αφού μας βοηθάει όλους, μικρούς και μεγάλους, να ξεχαστούμε και να ξεφύγουμε από την σοβαρότητα της καθημερινότητας.

Γράφουν η Αποστολοπούλου Κατερίνα και η Αλιάδα Παναγιώτα Γ1

Βιβλιογραφία

Σιαμπανόπουλος, Κ. (1983).  Αποκριάτικα Κοζάνης, Σύνδεσμος Γραμμάτων και Τεχνών Νομού Κοζάνης. Θεσσαλονίκη.