Είναι κοινά αποδεκτό αλλά και αποδεδειγμένο από πρόσφατες μελέτες ότι οι νέοι περνούν ολοένα και περισσότερες ώρες μπροστά σε μια οθόνη κυρίως μετά τα δύο και πλέον χρόνια πανδημίας και lockdown. Πολλοί γονείς ανησυχούν, καθώς τα παιδιά τους μένουν ατελείωτες ώρες κολλημένα στα κινητά, τους υπολογιστές και τα tablet τους, παίζοντας, μελετώντας, ή αφιερώνοντας χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης:.
Το TikTok είναι μία από τις πλατφόρμες που δέχεται πυρά τελευταία για τον εξαιρετικά εθιστικό αλγόριθμό του. Παιδοψυχολόγοι και ακτιβιστές παρομοιάζουν το τελευταίο διάστημα την πλατφόρμα με εθιστικές ουσίες. Το TikTok ανήκει στην κινεζική εταιρεία ByteDance. Η Κίνα έχει τη δική της ξεχωριστή έκδοση του TikTok που ονομάζεται Douyin και προσφέρει μια πολύ διαφορετική εμπειρία για τα παιδιά από αυτή που είναι διαθέσιμη στη Δύση. Για παράδειγμα, περιορίζεται σε 40 λεπτά καθημερινής χρήσης για παιδιά κάτω των 14 ετών και δεν είναι προσβάσιμο από τις 10:00 το βράδυ έως τις 6:00 το πρωί. Αυτό από μόνο του αποδεικνύει ότι οι αλγόριθμοι του Tik Tok μπορούν να βλάψουν τα παιδιά. Δίχως να εξαιρούνται και οι άλλες πλατφόρμες, του θέματος, οι οποίες χρησιμοποιούν αντίστοιχους αλγόριθμους.
Ο ρόλος των γονέων που πολλές φορές δεν έχουν την εξοικείωση που έχουν τα παιδιά τους με το διαδίκτυο είναι κρίσιμος. Ένας γονέας δεν θα άφηνε το παιδί του να περπατήσει στο δρόμο χωρίς κάποια αίσθηση καθοδήγησης. Το ίδιο συμβαίνει και με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έτσι ζητήματα τα οποία χρειάζεται να προσεχθούν σχετικά με τη χρήση των παραπάνω πλατφορμών είναι:
- Η ευκολία με την οποία μπορεί ένας ανήλικος να δημιουργήσει λογαριασμό σε μια τέτοια πλατφόρμα δίνοντας ψεύτικες πληροφορίες για την ηλικία του. Βάση του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων – GDPR, απαγορεύεται στους ανηλίκους κάτω των 15 ετών στην Ελλάδα να χρησιμοποιούν οποιαδήποτε πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, εκτός και αν έχουν λάβει τη συγκατάθεση των γονέων.
- Η πολύωρη παρακολούθηση δημιουργεί εθιστικές καταστάσεις και αυξάνει την αναβλητικότητα των χρηστών παραποιώντας την αίσθηση του χρόνου. Επιπλέον η μορφή των σύντομων βίντεο έχει συνδεθεί με μειωμένη διάρκεια προσοχής, όταν η εφαρμογή χρησιμοποιείται για περισσότερα από 90 λεπτά την ημέρα.
- Η προστασία της ιδιωτικότητας, της δικής μας και των άλλων, η ανάπτυξη ενσυναίσθησης, έτσι ώστε πριν αναρτήσουμε οτιδήποτε στο διαδίκτυο να σκεφτούμε εάν μια τέτοια ανάρτηση θα μπορούσε να πληγώσει κάποιους άλλους.
- Η γνώση του πραγματικού νοήματος της λέξης “φίλος”, για να αποφεύγονται συνδέσεις με αγνώστους στο διαδίκτυο και συνεπώς, πιθανά άσχημα επακόλουθα.
- Υπάρχει λογοκρισία ως προς τις αναρτήσεις. Το 2020, διαρρεύσανε εσωτερικά έγγραφα του TikTok που έλεγαν ότι οι συντονιστές του έπρεπε να υποβαθμίζουν τις αναρτήσεις των χρηστών που ήταν «πολύ άσχημοι, φτωχοί ή ανάπηροι». Όπως και χρήστες που διαμαρτυρήθηκαν για τον ρατσισμό στα βίντεό τους, ανέφεραν πτώση της δημοτικότητας του υπόλοιπου περιεχομένου τους. Δυστυχώς, υπάρχει μεγάλη ροή αντισημιτισμού, ρατσισμού και ξενοφοβίας. Υπήρξαν ακόμα και περιπτώσεις που το ISIS χρησιμοποίησε αυτές τις πλατφόρμες για να προωθήσει την εξτρεμιστική προπαγάνδα του.
- Μπορεί ο οποιοσδήποτε να σου στείλει κακόβουλο λογισμικό και να παρακολουθεί τους λογαριασμού σου.
- Τα challenges των μέσων κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι κάτι καινούργιο. Πολλά από αυτά είναι αβλαβή και συχνά συγκεντρώνουν χρήματα για καλό σκοπό. Άλλα όμως έχουν αποδειχθεί καταστροφικά προκαλώντας πυρκαγιές, ζημιές ακόμα και θάνατο.
- Υπάρχουν αποδειγμένα κενά ασφαλείας, διαρροής προσωπικών δεδομένων και είναι οποιοσδήποτε με στοιχειώδεις γνώσεις υπολογιστών μπορεί να βρεί την τοποθεσία και τον χρήστη που έκανε κάποια ανάρτηση.
Λύση φυσικά δεν είναι η κατάργηση όλων των παραπάνω πλατφορμών. Θα μπορούσε όμως να βοηθήσει στην σωστή χρήση τους:
- Η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της ευθύνης από πολύ μικρή ηλικία.
- Η διδασκαλία των νέων στο να αναλύουν τις διάφορες πηγές, να συσχετίζουν τις πληροφορίες από αυτές και πως να τις επιβεβαιώνουν.
- Η ύπαρξη ελέγχου των παιδιών από τους γονείς στον χρόνο που αφιερώνουν σε διαπροσωπικές, σωματικές και διαδικτυακές δραστηριότητες,
- Η ενασχόληση των νέων με τα χόμπι και τα ταλέντα τους.
- Το χτίσιμο της αυτοεκτίμησης των παιδιών και η ανάπτυξη της ανθεκτικότητας τους σε εξωτερικές επιδράσεις ώστε να μην ψάχνουν τρόπους να γίνουν αρεστοί στους άλλους μέσα από το διαδίκτυο.
- Υπάρχουν μελέτες που έδειξαν ότι μαθητές που έκαναν περισσότερη χρήση αυτών των πλατφορμών είχαν μειωμένη απόδοση σε σχέση με συμμαθητές τους με λιγότερη χρήση.
Από την άλλη μεριά δεν μπορούμε μόνο να κατηγορούμε τα social media γιατί αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των εφήβων, και όχι μόνο. Είναι ένα από τα πολλά εργαλεία του διαδικτύου, το οποίο χρησιμοποιείται ευρέως, ακόμα και από επιχειρήσεις για τις καθημερινές συναλλαγές με αυτές. Συνεπώς, όπως οποιοδήποτε εργαλείο, εάν το χρησιμοποιούμε σωστά, υπεύθυνα και δημιουργικά, τότε θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε όλες τις αρνητικές συνέπειες. Άλλωστε έχει προκύψει από έρευνες ότι 1 στους 4 νέους σε ηλικία χρήστες χρησιμοποιούν αυτές τις πλατφόρμες για εκπαιδευτικούς σκοπούς όπως για την διερεύνηση εκπαιδευτικών θεμάτων, την εύρεση μικρών video με πειράματα, τρόπους λειτουργίας μηχανημάτων κλπ. χωρίς όμως αυτό να μειώνει την αξία της μελέτης ενός βιβλίου, ενός άρθρου ή ενός μεγαλύτερου video για τον ίδιο σκοπό. Υπάρχουν δε και περιπτώσει δασκάλων που ανεβάζουν εκπαιδευτικά video προκειμένου να προσεγγίσουν και να διδάξουν τους μαθητές τους με ένα μέσο το οποίο ήδη παρακολουθούν ευχάριστα.
Τέλος, θα ήταν χρήσιμο να επισημανθεί ότι καμία πλατφόρμα δεν μπορεί να είναι 100% ασφαλής, ούτε καν για ενήλικους χρήστες, εάν δεν ακολουθούνται από τους ίδιους οι πασίγνωστοι πια βασικοί κανόνες ασφάλειας στο διαδίκτυο ένας από τους οποίους είναι ότι στο όνομα του λογαριασμού δε βάζουμε στοιχεία του ονόματος – επιθέτου μας.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ Α1
Πηγές
