ΜΙΑ ΤΑΙΝΙΑ ΠΟΥ ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΔΕΙΤΕ (Τζιράκη Γεωργία Α3)

Ευθύνη, αλλαγή και Το Κινητό Κάστρο του Χάουλ

Το Κινητό Κάστρο του Χάουλ ή Howl’s Moving Castle όπως αποκαλείται στα αγγλικά, είναι μια ταινία κινουμένων σχεδίων εμπνευσμένη από το βιβλίο της Diana Wynne Jones, σε σενάριο και σκηνοθεσία του Χαγιάο Μιγιαζάκι (Hayao Miyazaki), η οποία συνδυάζει στοιχεία φαντασίας, περιπέτειας και αγάπης. Έκανε την πρεμιέρα της το 2004 και έχει νικήσει έως σήμερα ένα Όσκαρ για την καλύτερη ταινία κινουμένων σχεδίων και άλλα πολλά βραβεία. Αυτή η ταινία επικεντρώνεται γύρω από έναν εκπληκτικά ισχυρό μάγο που ονομάζεται Χάουλ (Howl), μια ράφτρα που ονομάζεται Σόφι (Sophie) και τα διάφορα στάδια της δυναμικής τους σχέσης. Στην αρχή της ταινίας, μια νέα με το όνομα «Σόφι» πέφτει θύμα κατάρας από τη Μάγισσα της Φθοράς (Witch of the Waste), μια διαβόητη μάγισσα, η οποία την κάνει να φαίνεται ως μια γριούλα. Αποφασισμένη να σπάσει την κατάρα που τη βαραίνει, η Σόφι αποφασίζει να βρει τον Χάουλ που μπορεί να έχει τη δύναμη να τη θεραπεύσει.
Ο Μιγιαζάκι, όπως και στα υπόλοιπα έργα του, επιλέγει την προσέγγιση «δείξε, μη λες» καθώς «κυματίζει» προσεκτικά την ταινία μέσα από στιγμές σιωπής, σκηνές δράσεις και παράλληλα με ισχυρούς διαλόγους. Κατά τη γνώμη μου, η ταινία δίνει ρεαλιστικά μηνύματα για την αγάπη και την ωρίμαση με φανταστικό τρόπο, ενώ τολμάει να σπάσει κοινά «κλισέ» που εμφανίζονται στα δημοφιλή μέσα.

Αν και η έννοια της αλλαγής είναι ένα από τα βασικά σημεία της ταινίας, το μάθημα της αποδοχής της διαρκώς μεταβαλλόμενης φύσης της ζωής διδάσκεται στους χαρακτήρες. Επιπλέον, τα κυμαινόμενα συναισθηματικά στάδια κάθε χαρακτήρα προκαλούν την ενσυναίσθηση του κοινού, επιτρέποντάς τους να σχετίζονται με τους αγώνες που οι ήρωες περνάνε.
Επιπρόσθετα, βλέποντας την ταινία, με συγκίνησαν ιδιαίτερα οι σταδιακές αλλαγές στην προσωπικότητα τόσο της Σόφι όσο και του Χάουλ. Αυτό που ξεκίνησε ως μια εγωκεντρική αναζήτηση για τη δική τους ασφάλεια, εξελίσσεται σταθερά σε γενναιόδωρες προθέσεις, οι οποίες ανθίζουν σε αγάπη μέχρι το τέλος της ιστορίας. Με λίγα λόγια, ενώ αναζητούσαν ένα οχυρό από τον φόβο τους, «σκοντάφτουν» και οι δύο ο ένας στον άλλο και αυτός ο άλλος χάρη στον οποίο η αγάπη τους αποδεικνύεται ισχυρότερη από τον φόβο τους, τους χαρίζει αυτό που πραγματικά χρειάζονταν αντί για αυτό που επιθυμούσαν. Αυτή η όψη παρατηρείται στη σκηνή όπου ο Χάουλ, όντας ο επιδέξιος μάγος που είναι, καλείται να πολεμήσει στον πόλεμο, αλλά δειλά αρνείται να πάει. Η Σόφι, αντί να τον κρίνει, αποφασίζει γενναία να επισκεφτεί τις αρχές στη θέση του παριστάνοντας τη συγγενή του και ενημερώνει ότι ο Χάουλ δεν θα πολεμήσει στη μάχη. Σκηνές όπως αυτή, όσο γεμάτες φαντασία κι αν είναι, παρουσιάζουν την αληθινή ικανότητα της ανθρώπινης καρδιάς και του συναισθήματος με ακρίβεια.

Η υπευθυνότητα και η συμπεριφορά «αποφυγής» είναι μακράν τα πιο τονισμένα θέματα στην ταινία. Από την ανασφάλεια της Σόφι που εμφανίστηκε όταν έχασε τη νεανική εικόνα της από την κατάρα, μέχρι το σχολαστικά δομημένο, κινούμενο κάστρο του Χάουλ που χτίστηκε για να ξεφύγει από τα καθήκοντά του και την αντιπαράθεσή του, οι χαρακτήρες είναι άνθρωποι «που δεν θέλουν να αναλάβουν την ευθύνη για το πού βρίσκονται στη ζωή τους.» (Adam Dobay, 2019). Κατά τη γνώμη μου, η ταινία είναι επιτυχής στην προσπάθειά της να αντιμετωπίσει αυτό το πολύ κοινό ζήτημα, καθώς η φύση της αποφυγής είναι συχνά πιο υποτυπώδης και συγκαλυμμένη σε σύγκριση με θέματα όπως η αγάπη ή η θλίψη. Υπάρχει ποικιλομορφία που μπορεί να εντοπιστεί στην κοινωνική θέση, την ικανότητα και τη σοφία κάθε χαρακτήρα που είναι ερωτευμένος με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, που συνδέονται μεταξύ τους με τη δράση τους. Ένας μικρός δαίμονας της φωτιάς μπορεί να καθορίσει την επιβίωση του μεγάλου μάγου, μια μάγισσα από τους μύθους μπορεί να γίνει πραγματικότητα για ένα κοινό κορίτσι στην πόλη. Υπό αυτή την έννοια, η ταινία με ώθησε να αναρωτηθώ πόσο εύθραυστες είναι οι προσωπικές ταμπέλες και πώς μπορούν να θρυμματιστούν ανά πάσα στιγμή. Πώς σχετίζεται λοιπόν αυτό με το θέμα της ευθύνης; Υπενθυμίζοντας στο κοινό πώς κάθε μορφή ζωής είναι αλληλένδετη και εξαρτάται από τις άλλες μορφές ζωής για τη διατήρηση της ισορροπίας και την επιβίωση. Εάν το άτομο δεν έχει αίσθημα ευθύνης για τη ζωή του, θα γίνει ένα σπασμένο νήμα του ιστού της ζωής, προκαλώντας τους ανθρώπους γύρω του να θρυμματιστούν και να σχιστούν μετά τη δική τους πτώση.

Ανάμεσα στα πολυάριθμα μαθήματα του Κινητού Κάστρο του Χάουλ, η αγάπη είναι αυτό που φαίνεται να προσελκύει περισσότερο την προσοχή του θεατή. Δεδομένου ότι η ιστορία βασίζεται στη σχέση μεταξύ του Χάουλ και της Σόφι, είναι βέβαιο ότι θα είναι η πιο προφανής πτυχή της ταινίας. «Ο μάγος Χάουλ Τζέκινς Πέντραγκον και η νεαρή ράφτρα Σόφι Χάτερ συγκρούονται με έναν άγρια απροσδόκητο τρόπο και τα ταξίδια τους ξετυλίγονται σε έναν κόσμο σε πόλεμο.» (Hannah Shortt, 2022). Αυτό που κάνει την ταινία πραγματικά να ξεχωρίζει, ωστόσο, είναι ότι δεν πτοείται να απεικονίσει τα πιο άσχημα, πιο ενοχλητικά μέρη της αγάπης και τα αποδέχεται αντ” αυτού. Προσωπικά, οι δύο σκηνές που είχαν τρομερό αντίκτυπο σε μένα ήταν όταν ο Χάουλ βιώνει μια κατάρρευση που κάνει το δέρμα του να λιώνει και όταν είναι στα πρόθυρα να χάσει την ανθρωπιά του μετά τον πόλεμο, με αποτέλεσμα η Σόφι να του δώσει την ακλόνητη προσοχή και την άνευ όρων αγάπη της παρά τη φρικιαστική κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Κάθε φορά που νιώθει και δείχνει ανοιχτά την αγάπη της για τον Χάουλ, η κατάρα της αντιστρέφεται για λίγες στιγμές, κάνοντάς την να μοιάζει με τη νεαρή γυναίκα που είναι. Αυτή η λεπτομέρεια από μόνη της, πιστεύω, είναι ένα μήνυμα για το πώς η αγάπη μπορεί να κάνει κάποιον να νιώσει ξανά σαν τον αληθινό του εαυτό, σπάζοντας ξαφνικά κάθε ψευδαίσθηση που έχει για τον εαυτό του και ανοίγει τα μάτια του στην πραγματικότητα. Για άλλη μια φορά, αυτό που είναι πραγματικά μοναδικό σχετικά με το πώς η ταινία παρουσιάζει την αγάπη είναι ότι δημιουργεί σκηνές με άνετη σιωπή αντί για αδράνεια, προκαλώντας ακόμη πιο δυνατά συναισθήματα από το κοινό.

Σε αντίθεση με πολλές άλλες ταινίες κινουμένων σχεδίων, το Κινητό Κάστρο του Χάουλ δεν επισπεύδει την αφήγηση για χάρη της παρεμβολής δράσης ή εξωφρενικών σκηνών από τον εξιδανικευμένο κόσμο. Εξερευνά τη βαθύτερη γωνιά της ανθρώπινης ψυχής και τη συγχωνεύει με σχετικές αλληλεπιδράσεις, δίνοντας στην ιστορία μια φυσική αίσθηση. Με την ακριβή απεικόνιση των χαρακτήρων, τον ισορροπημένο αριθμό πτώσεων και κορυφώσεων, τη σημασία που δίνει στη λεπτομέρεια, η ταινία προσφέρει μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση στη δημιουργία ταινιών. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι για ένα μυαλό που είναι εξοικειωμένο με το περιεχόμενο των δημοφιλών μέσων, η ταινία μπορεί αρχικά να φαίνεται ήπια, χωρίς ερεθίσματα μερικές φορές και βομβαρδισμένη με χάος αλλά για ένα μυαλό ανοιχτό σε νέες δυνατότητες, είναι ένας κρυμμένος θησαυρός, μια ευκαιρία για όλους να αναλογιστούν μέσα τους. Όπως λέει η Σόφι στον Χάουλ, «η καρδιά είναι ένα βαρύ φορτίο» και με το να στοχάζεται κανείς μέσα του βλέποντας την ταινία με την καρδιά αντί για τα μάτια, το βάρος μπορεί να αλλάξει σε συμπόνια.

Γεωργία Τζιράκη, Α3′