της Δάφνης Τζάτζη
«Κάνε κάτι παραγωγικό με τον χρόνο σου». Πόσες φορές ειπώθηκε η συγκεκριμένη φράση κατά τη διάρκεια της καραντίνας; Σίγουρα πολλές. Οι πιο τολμηροί αφοσιώθηκαν ώστε να το πετύχουν κάνοντας, ταυτόχρονα με τις υπόλοιπες υποχρεώσεις τους, αυτό που αγαπούν περισσότερο. Μέσα σε δύο περιόδους καραντίνας τα παραδείγματα καινοτόμου ψυχαγωγίας πλημμύρισαν το διαδίκτυο. Έτσι, όσο η Ελλάδα, η Ευρώπη, ολόκληρος ο πλανήτης σχεδόν, αναγκάστηκε να απομονωθεί σπίτι του, η μουσική έμοιαζε να ενώνει τους ανθρώπους που δεν μπορούσαν πια να ανταλλάξουν βλέμματα, να αγγίξουν ο ένας τον άλλο…
Οι Ιταλοί βγήκαν στα μπαλκόνια με τα ακορντεόν ή με τη φωνή τους, στην Ισπανία ένα πιάνο και ένα σαξόφωνο έγιναν το πιο δυνατό «παυσίπονο» για την μοναξιά των ανθρώπων κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Στο Κάιρο, συντροφιά των ανθρώπων έγινε το τουμπερλέκι και στις βεράντες της Θεσσαλονίκης ηλικιωμένες κυρίες πραγματοποιούσαν συναυλίες του Μητροπάνου! Καταλαβαίνουμε ότι τα περισσότερα από τα παραδείγματα αποτελούν προσπάθειες απλών ανθρώπων, σε όλα τα μέρη της γης, να αντιμετωπίσουν με δημιουργικότητα και χιούμορ μια δύσκολη στιγμή της ζωής τους. Είναι ενδιαφέρον όμως να παρατηρηθεί το κοινό γνώρισμα των παραπάνω επιλογών.
Δεν είναι να αναρωτιέται κανείς «γιατί». Στο κάτω κάτω, η μουσική κατέχει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην διατήρηση της ψυχικής ισορροπία του ατόμου. Με την πανδημία όλοι στερηθήκαμε καθημερινές, θεωρητικά δεδομένες, προσωπικές ελευθερίες. Η απομόνωση από τον έξω κόσμο οδήγησε τους περισσότερους να βρουν διέξοδο στην τέχνη για την κάλυψη θεμελιωδών ψυχικών τους αναγκών και μια καθησυχαστική αίσθηση κοινωνικοποίησης. Όλοι βίωσαν, από πρώτο χέρι, την επιρροή του Covid-19 στον χώρο της μουσικής είτε από τη μεριά του ακροατή, είτε του καλλιτέχνη. Με τον άπλετο χρόνο και την απόσταση από τους άλλους, ο κόσμος προέβη στην εξερεύνηση του εσωτερικού του κόσμου και τελικά η εμπειρία αυτή επέτρεψε στον «πομπό» και τον «δέκτη» να ανοίξουν τους ορίζοντες τους σε νέα ακούσματα.
Τους ακροατές, η νέα εποχή τους βρήκε εθισμένους στη μουσική, πιο «επιρρεπείς» και πιο εξοικειωμένους με έννοιες όπως podcasts, διαδικτυακές συναυλίες και live streaming. Σε αυτά τα στοιχεία στηρίχθηκε, άλλωστε, και η επιβίωση-άνθηση της μουσικής βιομηχανίας, όταν εκείνη βρέθηκε χωρίς τα κέρδη των ζωντανών συναυλιών. Με τα νέα δεδομένα η έξαρση της δημιουργικότητας στο χώρο έκανε πραγματικότητα σημαντικές αλλά πρωτόγνωρες επιλογές και ιδέες, για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της μουσικής τεχνολογίας και την απόλαυση του κοινού.
Παράλληλα, οι καλλιτέχνες, αν και με πολλές δυσκολίες, εισήλθαν σε μια περίοδο παραγωγικότητας. Κάποιους, η νέα αρχή τους βρήκε με μια κιθάρα κρεμασμένη στο σαλόνι και το σπίτι να έχει μετατραπεί σε χώρο εργασίας – ηχογράφησης, ενώ άλλους στο ίδιο μέρος που τους άφησε, το ίδιο το στούντιο. Σε κάθε περίπτωση, η κατάσταση επέτρεψε να μετατρέψουν βιώματα και δυσκολίες σε έργα τέχνης για το κοινό τους. Δεν είναι τυχαίο ότι κατά τη περίοδο των δυο τελευταίων ετών κυκλοφόρησε πληθώρα μουσικών έργων από διάφορα, λιγότερο γνωστά ή/και εμπορικά, είδη, όπως folk, indie, alternative κ.ά. μάλιστα τα ακούσματα αυτά «έφτασαν» στο παγκόσμιο κοινό μέσα από διαδικτυακές πλατφόρμες που ειδικεύονται στη μουσική, όπως το Spotify και το Bandcamp κ.ά. οι οποίες γνώρισαν, επίσης, πολύ σημαντική άνοδο. Ας μη ξεχνάμε ότι οι παραπάνω δημοφιλείς πλατφόρμες-λειτουργίες στην πραγματικότητα επέφεραν πολλαπλό όφελος στους καλλιτέχνες από την άποψη ότι κατέστησαν εφικτή την απευθείας καταχώρηση των δικαιωμάτων της δουλειάς τους στους ίδιους και όχι μόνο στις δισκογραφικές εταιρείες.
Βιβλιογραφία:
Langley, M., Coutts L., (30/5/2020), Coronavirus: Why do we turn to music in times of crisis ?, World Economic Forum. Ανακτήθηκε από: Coronavirus: Why have we turned to music? | World Economic Forum (weforum.org)
Caylen, D., (4/8/2020), COVID-19’s Impact on Music: An Analysis of the Industry Post-Lockdown, University of Pennsylvania Student Radio. Ανακτήθηκε από: COVID-19’s Impact on Music: An Analysis of the Industry Post-Lockdown – WQHS Radio (upenn.edu)
Vidas, D., Larwood, J.L., Nelson, N.L., Dingle, G.A. (1/4/2021), Music Listening as a Strategy for Managing COVID-19 Stress in First-Year University Students , US National Library of Medicine
National Institutes of Health, Ανακτήθηκε από: Music Listening as a Strategy for Managing COVID-19 Stress in First-Year University Students (nih.gov)
Grahn, J., Bauer, A.R, Zamm A. , (25/4/2021), Music-making brings us together during the coronavirus pandemic, The conversation Academic rigour, journalistic flair. Ανακτήθηκε από : Music-making brings us together during the coronavirus pandemic (theconversation.com)